Μάχη με τον χρόνο καλείται να δώσει η κυβέρνηση προκειμένου να προχωρήσουν τα κρίσιμα έργα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Αττική που εξαγγέλθηκαν χθες, στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ. Αν και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, και ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Χάρης Σαχίνης, αποτύπωσαν με διαφορετικό «χρώμα» την κρισιμότητα της κατάστασης, τα επίπεδα των ταμιευτήρων -και κυρίως του Μόρνου- αποκαλύπτουν το μέγεθος του προβλήματος, καθώς τα διαθέσιμα αποθέματα βρίσκονται σήμερα κατά περίπου 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χαμηλότερα σε σχέση με πέρυσι, επιβεβαιώνοντας το σήμα «κόκκινου συναγερμού» που εξέπεμψε η ΕΥΔΑΠ.

Η αγορά προσδοκά ότι αυτή τη φορά η υλοποίηση των έργων θα ξεπεράσει τους αργούς ρυθμούς που παραδοσιακά χαρακτηρίζουν το ελληνικό Δημόσιο, μετατρέποντας τις εξαγγελίες σε πραγματικά έργα θωράκισης της υδροδότησης της χώρας. Το πακέτο έργων, με βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, περιλαμβάνει τόσο την άμεση ενίσχυση των υδάτινων αποθεμάτων μέσω γεωτρήσεων, όσο και τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Αττικής με το εμβληματικό έργο του Εύρυτου. Πρόκειται ουσιαστικά για τη «γραμμή άμυνας» της πρωτεύουσας απέναντι στον εφιάλτη της λειψυδρίας, ένα σχέδιο που καλείται να υλοποιηθεί με αποφασιστικότητα, προκειμένου να αποφευχθούν οι ελλείψεις των επόμενων ετών.

Να σημειωθεί πως πλέον θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού, «διασφαλίζοντας ωστόσο ότι το νερό της Αθήνας θα παραμείνει το φθηνότερο στην Ευρώπη», όπως ανέφερε ο υπουργός Στ. Παπασταύρου. Πράγματι, η ΕΥΔΑΠ βρίσκεται εν αναμονή της απόφασης της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) σχετικά με τα νέα τιμολόγια και το «επιτρεπόμενο έσοδο» της εταιρείας. Όπως ανέφερε ο κ. Σαχίνης, η εταιρεία έχει καταθέσει πλήρη στοιχεία και «αναμένει».

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, τόνισε με σαφήνεια ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τον περιορισμό της αλόγιστης κατανάλωσης νερού, επισημαίνοντας πως «το νερό δεν είναι ανεξάντλητο αγαθό και απαιτείται συνειδητή χρήση από όλους». Ωστόσο, απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο λήψης περιοριστικών μέτρων στην κατανάλωση, υπογραμμίζοντας ότι «στόχος δεν είναι να επιβληθούν απαγορεύσεις ή πρόστιμα, αλλά να πειστούν οι πολίτες να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια».

Λειψυδρία: Το χρονοδιάγραμμα των έργων

Στο επίκεντρο του σχεδίου θωράκισης της Αττικής βρίσκεται το εμβληματικό έργο του Εύρυτου — ένα έργο στρατηγικής σημασίας που, όπως τόνισε ο Χάρης Σαχίνης, «θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια». Με προϋπολογισμό 535 εκατομμύρια ευρώ, ο Εύρυτος προβλέπει τη μερική εκτροπή των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου, εξασφαλίζοντας σταθερή παροχή 200 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως. Πρόκειται για ένα έργο που αξιοποιεί υφιστάμενες υποδομές, λειτουργεί αποκλειστικά με βαρύτητα –χωρίς ενεργειακό κόστος λειτουργίας– και χαρακτηρίζεται από ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση, αφού η μεταφορά γίνεται μέσω φυσικής ροής.

Η τεχνική λύση περιλαμβάνει τη διάνοιξη δύο σηράγγων συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων, με διάμετρο τεσσάρων μέτρων και παροχετευτικότητα 27 κυβικών μέτρων ανά δευτερόλεπτο, που θα συνδέουν τους δύο ποταμούς με τον Εύηνο. Η υδραυλική ένωση θα ενισχύσει ουσιαστικά τα αποθέματα του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ), το οποίο τροφοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας μόνιμος μηχανισμός ενίσχυσης της ασφάλειας υδροδότησης, ικανός να απορροφά τις διακυμάνσεις της βροχόπτωσης και να εξασφαλίζει την ποιότητα και την ποσότητα του νερού ακόμα και σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.

«Το μεγάλο αυτό έργο παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα», υπογράμμισε ο κ. Σαχίνης. «Εξασφαλίζει την επάρκεια ύδρευσης του Λεκανοπεδίου με πλήρη δυναμικότητα 200 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων τον χρόνο, διασφαλίζει άριστης ποιότητας πόσιμο νερό, και αξιοποιεί πλήρως τις υφιστάμενες υποδομές. Επιπλέον, έχει μηδενικό λειτουργικό κόστος και πολύ μικρή περιβαλλοντική επίπτωση».
Σύμφωνα με το επίσημο χρονοδιάγραμμα, το έργο μπορεί να είναι έτοιμο το πρώτο εξάμηνο του 2029, εφόσον ενεργοποιηθεί η διαδικασία κατεπείγουσας ανάγκης που προβλέπει το άρθρο 55. Η δημοπράτηση προγραμματίζεται για το καλοκαίρι του 2026, αφού προηγηθούν οι προμελέτες και εγκρίσεις, ενώ η φάση κατασκευής εκτιμάται ότι θα διαρκέσει περίπου τρία χρόνια.

Ο Εύρυτος, το εμβληματικό έργο που θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα τριάντα χρόνια, προβλέπει τη διαδοχική υδραυλική σύνδεση των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, ενισχύοντας αποφασιστικά τα αποθέματα του εξωτερικού υδραγωγείου της Αττικής. Το έργο θα λειτουργεί περιοδικά και με απόλυτα ελεγχόμενο τρόπο, εξασφαλίζοντας άριστης ποιότητας πόσιμο νερό χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

Περιλαμβάνει δύο διαδοχικές σήραγγες συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων, με ισοδύναμη διάμετρο 4 μέτρων, κλίση 2,5 τοις χιλίοις και παροχετευτικότητα περίπου 27 κυβικών μέτρων ανά δευτερόλεπτο. Οι στάθμες κατωφλίου καθορίζονται στα +570 μέτρα για τον ποταμό Καρπενησιώτη και στα +540 μέτρα για τον Κρικελιώτη, ώστε να επιτυγχάνεται η φυσική ροή προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου με τη δύναμη της βαρύτητας και χωρίς ενεργειακό κόστος.

Παράλληλα, στο έργο ενσωματώνονται έργα κεφαλής μικρού ύψους, με τοξωτά θυροφράγματα αυτόματης λειτουργίας που επιτρέπουν τον πλήρη έλεγχο της ροής, τη διασφάλιση συνεχούς οικολογικής παροχής και την ομαλή λειτουργία των ποταμών. Ιδιαίτερη μέριμνα έχει δοθεί στην ενσωμάτωση ιχθυοδιαδρόμων και στην προστασία του φαραγγιού «Πάντα Βρέχει», ώστε να τηρούνται στο ακέραιο οι περιβαλλοντικές ισορροπίες της περιοχής.

«Ο Εύρυτος δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής, είναι η απάντηση της χώρας στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης», επισήμανε χαρακτηριστικά ο Χάρης Σαχίνης, προσθέτοντας πως «η επιτυχής ολοκλήρωσή του θα εξασφαλίσει στην Αττική επάρκεια, ευελιξία και ασφάλεια για τις επόμενες δεκαετίες».

Αναφορικά με το μοντέλο χρηματοδότησης του Εύρυτου, ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου, ξεκαθάρισε πως πρόκειται για δημόσιο έργο, ωστόσο εξετάζονται διαφορετικά σενάρια συμμετοχής και συνέργειας με τον ιδιωτικό τομέα. Όπως είπε, «το έργο είναι δημόσιο. Υπάρχουν διάφορα σενάρια χρηματοδότησης που εξετάζονται. Δεν έχει αποφασιστεί ακόμη ποιο είναι το βέλτιστο, αλλά μπορεί να υπάρξει συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με επιστροφή κεφαλαίων σε βάθος χρόνου».

Στα «όπλα» για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και οι γεωτρήσεις

Από τα έργα που ήδη υλοποιούνται, η Μαυροσουβάλα αποτελεί το πρώτο χειροπιαστό βήμα στη θωράκιση της Αττικής απέναντι στη λειψυδρία. Η λειτουργία του συγκροτήματος γεωτρήσεων, που έχει πλέον ολοκληρωθεί, εξασφαλίζει 32 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως, προσφέροντας μια άμεση ανάσα στο εξωτερικό υδραγωγείο. Παράλληλα, η μείωση κατά 70% της πρώτης περιβαλλοντικής παροχής του ταμιευτήρα Ευήνου αποδίδει επιπλέον 22 εκατ. κ.μ. νερού τον χρόνο, έργο που έχει επίσης ολοκληρωθεί.

Επόμενος κρίσιμος σταθμός είναι η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων Ούγγρων – οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, θα έχουν τεθεί σε πλήρη λειτουργία έως τον Μάρτιο του 2026, προσφέροντας 50 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, εξήγησε πως «η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων Ούγγρων θα αποδώσει 50 εκατ. κ.μ. μέχρι τον Μάρτιο 2026», υπογραμμίζοντας ότι η αξιοποίηση των υπόγειων αποθεμάτων συνεχίζεται με ταχύτατους ρυθμούς.

Η επόμενη φάση αφορά την αξιοποίηση του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού, μια εξαιρετικά απαιτητική αλλά αποδοτική παρέμβαση που περιλαμβάνει 17 γεωτρήσεις και τρία αντλιοστάσια, συνολικού δυναμικού 45 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο του 2027.

Οι δοκιμαστικές αντλήσεις έδειξαν παροχές άνω των 450 κυβικών την ώρα με ελάχιστη πτώση στάθμης και άμεση επαναφορά του υδροφόρου ορίζοντα, γεγονός που αποδεικνύει τη βιωσιμότητα της λύσης και την άριστη ποιότητα του νερού. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σαχίνης, «ο υδροφόρος ορίζοντας είναι ρηχός, η ποιότητα του νερού είναι εντός των ορίων ανθρώπινης κατανάλωσης και η αξιοποίηση 17 υδρογεωτρήσεων εξασφαλίζει νερό για άρδευση και ύδρευση».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «το έργο του Βοιωτικού Κηφισού θα είναι έτοιμο τον Μάρτιο 2027, με στόχο συνολικά 150 εκατ. κ.μ. διαθέσιμου νερού», ενώ η σταδιακή ενεργοποίηση των εγκαταστάσεων Διστόμου, Κυππάριδας και Μερισμού – ήδη σχεδόν έτοιμων προς επαναλειτουργία – θα ενισχύσει άμεσα το σύστημα. «Αν τα ολοκληρώσουμε αυτά, μας λείπουν περίπου 100 εκατ. κυβικά. Δηλαδή έχουμε νερό για τέσσερα χρόνια», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να προχωρήσει γρήγορα το εμβληματικό έργο του Εύρυτου, «πριν εξαντληθεί αυτό το διάστημα», ώστε – όπως είπε – «να μη χρειαστεί ποτέ να πάμε σε Plan B».

Ποιο είναι το Plan B και υπό ποιες συνθήκες θα ενεργοποιηθεί

Ο Χάρης Σαχίνης ξεκαθάρισε ότι έχει ήδη εκπονήσει ένα Plan B -σε περίπτωση καθυστέρησης του έργου του Εύρυτου-, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή τριών μονάδων αφαλάτωσης σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο. Οι εγκαταστάσεις αυτές θα έχουν συνολική δυναμικότητα 147.500 κυβικών μέτρων την ημέρα και θα είναι modular, δηλαδή επεκτάσιμες και μεταφερόμενες ανάλογα με τις ανάγκες. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 480 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 315 εκατ. ευρώ για τη Θίσβη, 110 εκατ. ευρώ για τη Νέα Πέραμο και 55 εκατ. ευρώ για το Λαύριο. Ο χρόνος υλοποίησης εκτιμάται σε 2 έως 2,5 χρόνια. Όπως ανέφερε, η Θίσβη έχει ήδη προκριθεί ως τεχνικά ώριμη λύση, καθώς υπάρχει διαθέσιμος χώρος, οδική πρόσβαση και επαρκής ηλεκτροδοτική ισχύς.

Επισήμανε ωστόσο ότι η αφαλάτωση δεν αποτελεί φθηνή λύση: «Για κάθε κυβικό την ημέρα απαιτούνται περίπου 800 – 1.000 ευρώ επένδυση. Δηλαδή, 100.000 κυβικά ημερησίως κοστίζουν γύρω στα 100 εκατομμύρια ευρώ. Και χρειάζονται 3 κιλοβατώρες ενέργειας ανά κυβικό, επομένως το λειτουργικό κόστος εξαρτάται από την τιμή του ρεύματος», είπε.

Τόνισε ακόμη ότι οι μονάδες σχεδιάζονται ως προσωρινό σενάριο ασφαλείας, ώστε να διασφαλιστεί η υδροδότηση της Αττικής σε περίπτωση καθυστέρησης του Εύρυτου, και ότι «θα μπορούν να μεταφερθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν σε άλλες περιοχές».

Οι δύο πυλώνες για ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και το σχόλιο Παπασταύρου

Ως εξαιρετικά σημαντική μεταρρύθμιση για τη διαχείριση των υδάτων στη χώρα χαρακτήρισε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, το νέο μοντέλο «δύο πυλώνων» που θεσπίζεται με κορμό την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ.

Το σχήμα αυτό, που τίθεται σταδιακά σε εφαρμογή, μετατρέπει τους δύο μεγαλύτερους φορείς ύδρευσης της χώρας σε κεντρικούς διαχειριστές του υδροδοτικού και αρδευτικού συστήματος της ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ παράλληλα εγκαινιάζει μια νέα εποχή ενιαίας διαχείρισης ύδρευσης και άρδευσης.

«Προχωρούμε σε μία σημαντική μεταρρύθμιση: την επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Παπασταύρου, επισημαίνοντας ότι για πρώτη φορά οι δύο λειτουργίες -ύδρευση και άρδευση- περνούν κάτω από κοινό οργανισμό διαχείρισης. Ο στόχος, όπως είπε, είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου με ενιαία εποπτεία, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και καλύτερη αξιοποίηση των φυσικών πόρων, ειδικά σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.

Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης, το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρά στην εξυγίανση και αναδιοργάνωση 110 Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) της χώρας, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν υποστηρίζονταν επιχειρησιακά από την ΕΥΔΑΠ ή την ΕΥΑΘ. Η διαδικασία περιλαμβάνει την κωδικοποίηση και απλούστευση του νομοθετικού πλαισίου, την υπαγωγή των ΔΕΥΑ στον έλεγχο του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ και την απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και λειτουργίας διαδημοτικών σχημάτων.

Ωστόσο, δεν δόθηκαν περαιτέρω στοιχεία για το πώς θα προχωρήσει το σχέδιο με την μπάλα να πηγαίνει στο γήπεδο του υπουργείου Εσωτερικών που θα κληθεί να τρέξει το κομμάτι της εξυγίανσης.

Πώς θα προχωρήσουν τα έργα για τα δίκτυα – Πόσο νερό θα κερδίσουμε

Στο στόχαστρο μπαίνει και το γερασμένο δίκτυο. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο υπουργός ο υπουργός είναι μεγάλες και σκοπός μας είναι να τις περιορίσουμε δραστικά». Η αχίλλειος πτέρνα της εταιρείας τίθεται στο επίκεντρο, ώστε να μειωθούν οι διαρροές νερού στην Αττική από το σημερινό 15% στο 11%, μέσω ενός συνδυαστικού προγράμματος παρεμβάσεων που θα εκσυγχρονίσει πλήρως τόσο το εσωτερικό δίκτυο όσο και το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ). Με προϋπολογισμό που υπερβαίνει συνολικά τα 400 εκατομμύρια ευρώ, τα έργα αυτά αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της στρατηγικής για τη διασφάλιση κάθε σταγόνας νερού.

Στο εσωτερικό δίκτυο της Αττικής, όπου οι υποδομές έχουν δεχθεί τη φθορά του χρόνου και των περιορισμένων επενδύσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας, δρομολογείται εκτεταμένη αντικατάσταση αγωγών και υδρομέτρων, συνολικού προϋπολογισμού 293 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα προβλέπει προτεραιοποίηση των παρεμβάσεων με στατιστική ανάλυση δεδομένων και χρήση εξειδικευμένων λογισμικών, ώστε να εντοπίζονται και να αντικαθίστανται κατά προτεραιότητα τα πιο επιβαρυμένα τμήματα του δικτύου. Η επένδυση κατανέμεται σε 170 εκατ. ευρώ για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας και 122,7 εκατ. ευρώ για τη μαζική αντικατάσταση πεπαλαιωμένων υδρομετρητών με νέας γενιάς «έξυπνους μετρητές», που θα παρέχουν άμεση εικόνα κατανάλωσης και διαρροών.

Αντίστοιχες παρεμβάσεις προωθούνται και στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ), με έργα συνολικού προϋπολογισμού 106,3 εκατ. ευρώ. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των επεμβάσεων στη Διώρυγα Θηβών του Υδραγωγείου Μόρνου (54,6 εκατ. ευρώ, έως Δεκέμβριο 2028), την αποκατάσταση της αμφίδρομης λειτουργίας του κλειστού Ευηνοτικού Υδραγωγείου Μόρνου–Μαραθώνα στο τμήμα Κλειδί–Δαφνούλα (18,1 εκατ. ευρώ, έως Ιανουάριο 2028), καθώς και εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης τοπικών βλαβών στις εγκαταστάσεις του συστήματος (9,7 εκατ. ευρώ, έως Απρίλιο 2026). Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη διασφάλιση των υποδομών μεταφοράς ακατέργαστου ύδατος στη Διώρυγα Κιθαιρώνα, στην περιοχή Κοκκίνιου, με προϋπολογισμό 23,9 εκατ. ευρώ και ολοκλήρωση τον Δεκέμβριο του 2027.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΥΔΑΠ, τα έργα αυτά θα μειώσουν τις απώλειες του δικτύου κατά 3 έως 5 ποσοστιαίες μονάδες, εξασφαλίζοντας ότι μόλις το 11% του νερού θα χάνεται πλέον στο δίκτυο — ποσοστό που προσεγγίζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Διαβάστε ακόμη