Συναγερμό έχει προκαλέσει σε ολόκληρη την Ευρώπη το πρωτοφανές «πρώιμο καλοκαιρινό» κύμα καύσωνα, που σπάει κάθε ρεκόρ, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν ακόμη και τους 40 βαθμούς Κελσίου σε ορισμένες περιοχές. Πέρα όμως από τους αριθμούς του υδραργύρου, οι επιπτώσεις του καύσωνα διαφαίνονται ολοένα και πιο σύνθετες: επηρεάζουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών, εντείνουν τον κίνδυνο φυσικών καταστροφών και δοκιμάζουν τις αντοχές των υποδομών και των υγειονομικών συστημάτων σε ολόκληρη την ήπειρο.
Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση της Υπηρεσίας Κοπέρνικος της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή του 2024, η Ευρώπη είναι η ήπειρος με την ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας στη Γη, καθώς έχει θερμανθεί διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο από τη δεκαετία του 1980. Την ίδια εικόνα επιβεβαιώνει και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, ο οποίος ανακοίνωσε τον Μάρτιο του 2025 ότι το 2024 ήταν το θερμότερο έτος στην ιστορία της Γης, με τη θερμοκρασία της επιφάνειας να ξεπερνά για πρώτη φορά το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, γράφουν οι New York Times.
Πυρκαγιές και θερμοκρασίες ρεκόρ σε όλη την ήπειρο
Οι επιπτώσεις αυτής της ανησυχητικής ανόδου της θερμοκρασίας έγιναν έντονα ορατές σε πολλές περιοχές της Ευρώπης τις τελευταίες ημέρες. Ενδεικτικά, όπως αναφέρει το euronews, στην Τουρκία οι αρχές έδωσαν μάχη με εκατοντάδες πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν σε διάφορες περιοχές της χώρας, τροφοδοτούμενες από τους σφοδρούς ανέμους, τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες και τη χαμηλή υγρασία. Οι περισσότερες πυρκαγιές έχουν πλέον τεθεί υπό έλεγχο, ωστόσο οι συνέπειες υπήρξαν σοβαρές, με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να απομακρύνονται προληπτικά από τις εστίες τους.
Στην Ιταλία, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι 17 από τις 27 μεγάλες πόλεις της χώρας βιώνουν συνθήκες καύσωνα, ενώ τουλάχιστον δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το Μπολζάνο, στη βόρεια Ιταλία, αντιμετωπίζει συχνότερα πλέον καύσωνες με θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 37°C, ενώ η γεωμορφολογία της περιοχής δεν βοηθάει καθώς, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη άσφαλτο και τον περιορισμένο αστικό πράσινο χώρο, συμβάλει στην αποπνικτική ατμόσφαιρα.
Στην Αυστρία, οι θερμοκρασίες άγγιξαν τους 38 βαθμούς Κελσίου, ενώ αυξήθηκαν οι αναφορές για δασικές πυρκαγιές, ιδίως στην Άνω Αυστρία, με τις αρχές να εφαρμόζουν αυστηρά προληπτικά μέτρα.
Στην Ελβετία, ο καύσωνας είχε άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγή ενέργειας. Στο καντόνι Aargau, ο πυρηνικός σταθμός Beznau αναγκάστηκε να αποσυνδεθεί εν μέρει από το ηλεκτρικό δίκτυο, καθώς η θερμοκρασία του ποταμού Aare είχε ανέβει επικίνδυνα. Ένας αντιδραστήρας έκλεισε εντελώς και ο δεύτερος λειτούργησε στο 50%, προκειμένου να προστατευθεί η υδρόβια ζωή από περαιτέρω θερμική ρύπανση, καθώς η απόρριψη του θερμαινόμενου νερού στο ήδη υπερθερμασμένο κοντινό ποτάμι θα έθετε σε κίνδυνο την άγρια ζωή.
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ο υδράργυρος άγγιξε ακόμη και τους 46 βαθμούς Κελσίου αυτή την εβδομάδα, προκαλώντας εκτεταμένα προβλήματα.
Καύσωνας στην Ισπανία © EPA/ANA ESCOBAR
Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι Ισπανία και η Αγγλία κατέγραψαν τον θερμότερο Ιούνιο στην ιστορία τους, ενώ η Γαλλία βίωσε τον δεύτερο πιο ζεστό Ιούνιο. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι θερμοκρασίες αυτές συνήθως παρατηρούνται στα μέσα Ιουλίου ή τον Αύγουστο, γεγονός που εντείνει την ανησυχία για την ένταση και τη διάρκεια του καύσωνα το φετινό καλοκαίρι.
Καύσωνας στο Λονδίνο © EPA/ANDY RAIN
Καύσωνας στο Παρίσι, στη Γαλλία © EPA/TERESA SUAREZ
Ελλάδα: Έρχεται κύμα καύσωνα με σοβαρές προκλήσεις
Στο ίδιο μέτωπο θα βρεθεί και η χώρα μας από το Σαββατοκύριακο, με τη θερμοκρασία να αναμένεται να φτάσει έως και τους 40 βαθμούς Κελσίου, ενώ από την επόμενη εβδομάδα προβλέπεται να ξεπεράσει τους 42 βαθμούς, ειδικά σε περιοχές όπως ο Θεσσαλικός Κάμπος και η ηπειρωτική χώρα, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Κλέαρχο Μαρουσάκη.
Οι αρχές στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, βρίσκονται σε αυξημένη επιφυλακή για τον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, καθώς οι ακραίες θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους δημιουργούν ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση τέτοιων, καταστροφικών φαινομένων. Μάλιστα, οι πρόσφατες πυρκαγιές στη χώρα μας συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον διεθνών ΜΜΕ, με εικόνες και ρεπορτάζ να κάνουν τον γύρο του κόσμου και να καταδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Σε εκτενές ρεπορτάζ τους, οι Financial Times αναφέρονται ειδικά στην Ελλάδα, κάνοντας λόγο για τις μεγάλες φωτιές που ξέσπασαν στην Κρήτη το απόγευμα της Τετάρτης (2/7), οι οποίες οδήγησαν στην απομάκρυνση περισσότερων από 1.500 πολιτών. Η πυρκαγιά στην Ιεράπετρα εξαπλώθηκε με ταχύτητα λόγω των ισχυρών βοριάδων και των ξηρών συνθηκών, ενώ σύμφωνα με τον ειδικό φυσικών καταστροφών Μιχάλη Διακάκη, «οι πολύ ισχυροί άνεμοι σε συνδυασμό με το ανάγλυφο του νησιού επιτρέπουν περιορισμένη πρόσβαση στις πυροσβεστικές ομάδες και οδηγούν τις φωτιές να ‘συμπεριφέρονται’ εκρηκτικά». Στο ίδιο δημοσίευμα, οι FT καταγράφουν επίσης ότι η Ελλάδα και η νοτιοανατολική Μεσόγειος βιώνουν «ακραίες συνθήκες ζέστης και ξηρασίας», ενώ η παρατεταμένη θερμότητα από τον Ιούνιο ως και τον Ιούλιο έχει προκαλέσει θερμικό στρες σε εκατομμύρια Ευρωπαίους.
Πυρκαγιά στην Αχλιά Ιεράπετρας στην Κρήτη, Τετάρτη 2 Ιουλίου 2025
© ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΡΑΠΑΝΗΣ/EUROKINISSI
Και ενώ οι φωτιές στην Ιεράπετρα έχουν πλέον τεθεί υπό έλεγχο, νέα εστία ξέσπασε το πρωί της Παρασκευής (4/7) στα Χανιά, στην περιοχή Αγριλές, προκαλώντας νέο συναγερμό στις αρχές, καθώς οι φλόγες πλησίασαν κατοικίες και εστάλη μήνυμα 112 για προληπτική εκκένωση. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες, ειδικά καθώς φέτος το καλοκαίρι οι μεγάλες πυρκαγιές ξεκίνησαν ασυνήθιστα νωρίς στην Ελλάδα…
Κλιματικές επιπτώσεις στην υγεία και τις υποδομές
Οι συνέπειες του καύσωνα, όμως δεν περιορίζονται μόνο στον κίνδυνο πυρκαγιών και την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας. Η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες επιβαρύνουν σημαντικά και τις υδάτινες υποδομές της Ευρώπης. Οι FT επισημαίνουν ότι η ροή μεγάλων ευρωπαϊκών ποταμών όπως ο Ρήνος, ο Έλβας και ο Σηκουάνας είναι ήδη χαμηλή και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της ξηρής άνοιξης και της παρατεταμένης ζέστης.
Ο Κώστας Λαγουβάρδος από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών υπογράμμισε ότι η επιφανειακή θερμοκρασία της Μεσογείου βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, κοντά σε ιστορικά ρεκόρ. Παρότι οι ισχυροί άνεμοι στο Αιγαίο βοήθησαν να διατηρηθούν ελαφρώς χαμηλότερες οι θερμοκρασίες στη θαλάσσια περιοχή γύρω από την Ελλάδα, οι συνθήκες γενικά χαρακτηρίζονται «ασυνήθιστα θερμές».
Στο ίδιο μήκος κύματος, η Ruth Engel, ειδικός σε θέματα ακραίας ζέστης και περιβαλλοντικής υγείας, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για ολοένα θερμότερα καλοκαίρια. Η ακραία ζέστη, όπως σημειώνει, δεν είναι μόνο απειλητική από μόνη της, αλλά επιδεινώνει τη ρύπανση του αέρα, ενισχύει την εξάπλωση ασθενειών και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς. Το ζητούμενο πλέον, όπως τόνισε, είναι να προστατευθούν οι πολίτες εκεί όπου βιώνουν τη ζέστη: στα σπίτια, στους χώρους εργασίας και στις δημόσιες υποδομές.
Νομισματική πολιτική και κλιματική αλλαγή: Η νέα στρατηγική της ΕΚΤ
Μέσα σε αυτό το σκηνικό αυξανόμενης κλιματικής πίεσης, η σύνδεση της ακραίας ζέστης με τις ευρύτερες οικονομικές συνέπειες καθίσταται πλέον σαφής και αναπόφευκτη. Όπως επισημαίνει ο Φρανκ Έλντερσον, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η επίδραση των θερμικών κυμάτων σε κρίσιμους οικονομικούς δείκτες -όπως ο πληθωρισμός και το ΑΕΠ- είναι πολύ σημαντική για να αγνοηθεί. Ο ίδιος υπενθυμίζει ότι το εξαιρετικά θερμό καλοκαίρι του 2022 προκάλεσε αύξηση του πληθωρισμού στα τρόφιμα κατά 0,4 έως 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ καταγράφηκε μετρήσιμη πτώση στο ΑΕΠ της Γερμανίας. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες δυσχεραίνουν την αγροτική παραγωγή, δημιουργώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στις τιμές, στη διαθεσιμότητα βασικών αγαθών και, τελικά, στη νομισματική σταθερότητα.
Αντιλαμβανόμενη τη σοβαρότητα αυτών των προκλήσεων, η ΕΚΤ προχώρησε σε επικαιροποίηση της στρατηγικής της, ενσωματώνοντας πλέον όχι μόνο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και την «υποβάθμιση της φύσης» κατά τη χάραξη νομισματικής πολιτικής, σύμφωνα με το Bloomberg. Πρόκειται για μια στροφή που, όπως αναφέρει ο Έλντερσον, αναμένεται να επηρεάσει το πώς η Τράπεζα εποπτεύει τις συστημικά σημαντικές τράπεζες της Ευρώπης και διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών. Η ΕΚΤ δηλώνει αποφασισμένη να μελετήσει σε βάθος τις επιπτώσεις φαινομένων όπως τα θερμικά κύματα, εξετάζοντας όχι μόνο τις άμεσες επιπτώσεις στο κόστος ζωής και τη ζήτηση, αλλά και πιο σύνθετους παράγοντες όπως η διαθεσιμότητα νερού, οι απώλειες στην πρωτογενή παραγωγή και ο κίνδυνος για τη βιωσιμότητα του χρέους. Σε αντίθεση με τη στάση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία αποφεύγει να ενσωματώσει ενεργά την κλιματική διάσταση στη νομισματική της πολιτική, η ΕΚΤ επιμένει ότι η κατανόηση των περιβαλλοντικών κινδύνων αποτελεί προϋπόθεση για αποτελεσματική και μακροπρόθεσμα σταθερή οικονομική διακυβέρνηση στην Ευρωζώνη.
Το πρωτοφανές κύμα καύσωνα που πλήττει την Ευρώπη και τη χώρα μας δεν είναι απλώς ένα παροδικό φαινόμενο. Είναι ένα ηχηρό μήνυμα για τις σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που πλέον επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας. Από την υγεία των πολιτών και τις υποδομές μέχρι την οικονομία και το περιβάλλον, η αύξηση της θερμοκρασίας και η έξαρση των ακραίων φαινομένων όπως οι καύσωνες και οι δασικές πυρκαγιές, απαιτούν, πιο πολύ από ποτέ, άμεση και συντονισμένη δράση.
Διαβάστε ακόμη
