Με το βλέμμα στραμμένο στη μείωση των ενεργειακών ανισοτήτων και την ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας, ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν αναγνώρισε χθες, από το Βουκουρέστι, το επίμονο πρόβλημα των υψηλών τιμών ηλεκτρισμού στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, διαμηνύοντας ότι η Κομισιόν θα κινηθεί άμεσα για να αποκαταστήσει τη συνοχή της ενιαίας αγοράς.

Στο περιθώριο της υπουργικής συνάντησης για τα 10 χρόνια του CESEC, ο Ευρωπαίος Επίτροπος υπογράμμισε ότι η λύση βρίσκεται στην πλήρη αξιοποίηση των υφιστάμενων διασυνδέσεων, την επιτάχυνση νέων έργων δικτύου και τη δίκαιη ροή ενέργειας μεταξύ των περιφερειών, ώστε να μειωθούν οι αποκλίσεις τιμών και να διασφαλιστεί προσιτή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.

Η τοποθέτησή του εντάσσεται σε μια ευρύτερη ευρωπαϊκή στρατηγική για τη σταθεροποίηση των τιμών και την εμβάθυνση της ενεργειακής ενοποίησης, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να αφήσει πίσω της την εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και οικοδομεί ένα νέο μοντέλο καθαρής, συνδεδεμένης και ανθεκτικής ενεργειακής Ένωσης.

«Για να πετύχουμε μια πραγματικά συνδεδεμένη Ευρώπη και πιο προσιτή ενέργεια, χρειαζόμαστε πρώτα μια πλήρως συνδεδεμένη Κεντρική και Νοτιοανατολική περιφέρεια», υπογράμμισε ο Γιόργκενσεν, προαναγγέλλοντας νέες πρωτοβουλίες που θα παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το European Grids Package, το οποίο –όπως ανέφερε– θα κατατεθεί πριν από το τέλος του έτους και θα περιλαμβάνει μέτρα για ταχύτερη αδειοδότηση, πιο αποδοτικό σχεδιασμό δικτύων και μείωση του κόστους ενέργειας μέσω της καλύτερης αξιοποίησης των διασυνδέσεων.

Το πακέτο, που αναμένεται να αποτελέσει τον πυρήνα της νέας πολιτικής για τις ευρωπαϊκές υποδομές ηλεκτρισμού, στοχεύει να αντιμετωπίσει τα σημερινά «σημεία συμφόρησης» στο σύστημα μεταφοράς και να επιτρέψει στις χώρες της περιοχής να μοιράζονται ενέργεια πιο δίκαια και αποτελεσματικά.

Η Ελλάδα πιέζει για μέτρα – Το «παιχνίδι» των τιμών ενέργειας και το χάσμα Βορρά – Νότου

Το ζήτημα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο της υπουργικής συνάντησης της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Ενεργειακή Συνδεσιμότητα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (CESEC), στο Βουκουρέστι, όπου η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις επίμονες διαφορές τιμών και τη μη επαρκή αξιοποίηση των διασυνοριακών ροών ηλεκτρισμού.

Η Ελλάδα είχε ήδη αναδείξει το θέμα σε προηγούμενες ευρωπαϊκές συνόδους, με τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκο Τσάφο να επισημαίνει ότι οι αποκλίσεις στο κόστος ηλεκτρισμού όχι μόνο αντιβαίνουν στην αρχή της ενιαίας αγοράς, αλλά υπονομεύουν και την κοινωνική συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών.

Πάντως, το χάσμα Βορρά – Νότου αυτό δεν είναι νέο· είχε αναδειχθεί ήδη από το καλοκαίρι , όταν οι έντονες διακυμάνσεις στις τιμές ηλεκτρισμού μεταξύ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης έφεραν στο φως το πρόβλημα των περιορισμένων διασυνοριακών ροών. Τότε, η Κομισιόν προχώρησε στη σύσταση ειδικής Task Force, με αποστολή να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τη χρήση των διασυνδέσεων και να εντοπίζει τυχόν στρεβλώσεις που διαμορφώνουν τεχνητά υψηλότερες τιμές στις χώρες του Νότου.

Ωστόσο, παρά τη λειτουργία αυτού του μηχανισμού, η εικόνα σήμερα δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη παραμένουν σταθερά υψηλότερες από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, με τη διαφορά να διευρύνεται ανά περιόδους, ακόμη και μεταξύ γειτονικών χωρών.

Είναι μάλιστα φορές που η χονδρική αγορά να κινείται κατά κανόνα πάνω από τα 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, όταν στη Δυτική Ευρώπη οι αντίστοιχες τιμές διαμορφώνονται πολλές φορές κάτω από το μισό. Οι διαφορές αυτές, που ανά εβδομάδα αγγίζουν ακόμη και 30% έως 150% μεταξύ γειτονικών χωρών, αποτυπώνουν το βάθος της ανισορροπίας στο εσωτερικό της ΕΕ. Το φαινόμενο αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή αξιοποίηση της διαθέσιμης μεταφορικής ικανότητας και στα δομικά εμπόδια των δικτύων μεταφοράς, που περιορίζουν τη ροή φθηνότερης ενέργειας από τον Βορρά προς τον Νότο.

Σύμφωνα με τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκο Τσάφο, η επίμονη αυτή ανισορροπία δεν αφορά μόνο τη λειτουργία της αγοράς, αλλά και την κοινωνική ισορροπία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ίδιος επανέφερε την ανάγκη για πλήρη εφαρμογή των συστάσεων του ACER, ο οποίος έχει καταγράψει πως η ελλιπής χρήση των διασυνδέσεων ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος των τιμολογιακών ανισοτήτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Το πρόβλημα θα εμπλέκεται σε έναν κυκεώνα αδιεξόδου αν η Κομισιόν δεν προχωρήσει στην εφαρμογή των προτάσεων του ACER, ο οποίος έχει ήδη επισημάνει την ανάγκη να περιοριστούν οι εξαιρέσεις που επιτρέπουν σε ορισμένα κράτη-μέλη να δεσμεύουν μικρό μέρος της μεταφορικής τους ικανότητας για διασυνοριακό εμπόριο.

Ήδη από τον Ιούλιο, τρεις σύνδεσμοι ενεργοβόρων βιομηχανιών από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία είχαν προσφύγει στην Κομισιόν, καταγγέλλοντας ότι η Αυστρία εφαρμόζει περιορισμούς στις ηλεκτρικές ροές προς τις γειτονικές χώρες, επικαλούμενη λόγους ασφάλειας του δικτύου. Παράλληλα, οι διαδοχικές παρατάσεις στην εξαίρεσή της από τον σχετικό ευρωπαϊκό κανονισμό, παρότι η παρέκκλιση αυτή προβλέπεται μόνο ως προσωρινό μέτρο ενός έτους, τροφοδοτεί εκ νέου τη συζήτηση για την ανάγκη ίσης μεταχείρισης εντός της ενιαίας αγοράς, αφού το μέτρο αυτό φουσκώνει τις τιμές ρεύματος στα Βαλκάνια.

Και καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, η συζήτηση αποκτά επείγον χαρακτήρα. Με την άνοδο της ζήτησης, τη μειωμένη παραγωγή από ΑΠΕ και την αυξημένη εξάρτηση από τις διασυνδέσεις, η σταθερότητα των τιμών στην περιοχή τίθεται ξανά υπό δοκιμασία. Οι επίμονες αποκλίσεις και η περιορισμένη ροή ενέργειας στα δίκτυα της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης καταδεικνύουν ότι η ενεργειακή ενοποίηση της περιοχής παραμένει ανολοκλήρωτη — και ότι η δράση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τους επόμενους μήνες θα είναι καθοριστική για τη σταθερότητα της αγοράς και την προστασία καταναλωτών και βιομηχανίας.

Βέλη και από τη Ρουμανία

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι παρεμβάσεις άλλων χωρών της περιοχής κατά τη χθεσινή υπουργική συνάντηση του CESEC στο Βουκουρέστι, με τη Ρουμανία να συμβαδίζει πλήρως με την ελληνική θέση ότι η πραγματική πρόκληση δεν είναι η εξαγγελία νέων έργων, αλλά η αποτελεσματική αξιοποίηση των υφιστάμενων διασυνδέσεων.

Την ίδια στιγμή, ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, τόσο στην τοποθέτησή του στη σύνοδο όσο και στη συνέντευξή του στη ρουμανική ιστοσελίδα HotNews.ro, παραδέχτηκε ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να πληρώνει υψηλότερο ενεργειακό κόστος από τις ΗΠΑ και την Ασία, εξαιτίας της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα, της ανεπαρκούς ενοποίησης των δικτύων και της φορολογικής επιβάρυνσης που μετακυλίεται στους τελικούς καταναλωτές. Όπως τόνισε, η απάντηση δεν μπορεί να είναι αποσπασματική: «Όσο αυξάνεται η παραγωγή καθαρής ενέργειας, τόσο θα μειώνονται οι λογαριασμοί. Στο μεταξύ, οι κυβερνήσεις μπορούν να προσφέρουν άμεση ανακούφιση, μειώνοντας τους φόρους στην ενέργεια». Η προτροπή αυτή εντάσσεται στη συνολική στρατηγική της Κομισιόν για την αποκλιμάκωση των τιμών, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει τα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν συνδυαστικά μέτρα – από επενδύσεις σε δίκτυα και ΑΠΕ μέχρι φορολογικές παρεμβάσεις που μπορούν να μειώσουν το κόστος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Διαβάστε ακόμη