Με φόντο την πρόθεση της ΡΑΑΕΥ να θωρακίσει τα δικαιώματα των πελατών και να βάλει τέλος στη «γκρίζα ζώνη» των ασαφών όρων και της παραπληροφόρησης, τρεις πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας – ΔΕΗ, ΗΡΩΝ, ΕΛΙΝΟΙΛ- αλλά και ο ΕΣΠΕΝ – συμμετείχαν ενεργά στη διαδικασία της διαβούλευσης, εκφράζοντας συγκλίσεις αλλά και επιμέρους ενστάσεις απέναντι στις ρυθμίσεις που προωθούνται. Στο επίκεντρο του νέου ρυθμιστικού σχεδίου βρίσκονται η υποχρεωτική καθιέρωση της «Περίληψης της Σύμβασης», ο θεσμός του «χρωματικού κώδικα» για την κατηγοριοποίηση των τιμολογίων ρεύματος και η αυστηροποίηση των κανόνων για τροποποιήσεις τιμών και συμβάσεων.
Η ΡΑΑΕΥ επιδιώκει να δημιουργήσει ένα συνεκτικό, διαφανές και δεσμευτικό πλαίσιο που θα ενισχύει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και θα επιτρέπει τη σαφή σύγκριση προϊόντων, θέτοντας τέλος στις αδιαφανείς χρεώσεις, στις προφορικές συμβάσεις και στα προγράμματα «με έκπτωση, αλλά με αστερίσκους». Ωστόσο, η επιχειρηματολογία που καταγράφεται στις τοποθετήσεις των συμμετεχόντων υπογραμμίζει ότι η ισορροπία ανάμεσα στη διαφάνεια και την εμπορική ελευθερία παραμένει εύθραυστη. Η κύρια ανησυχία που προβάλλεται περιστρέφεται γύρω από το αν οι νέοι κανόνες θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη ή θα αφαιρέσουν την ευελιξία από την αγορά.
Το νήμα που ενώνει τις τέσσερις τοποθετήσεις είναι σαφές: οι πάροχοι δεν αντιτίθενται στη διαφάνεια, αλλά στη γραφειοκρατία που απειλεί να την υποκαταστήσει. Η αγορά ζητά κανόνες, όχι δεσμά – και αν το νέο πλαίσιο φιλοδοξεί να προστατεύσει τον καταναλωτή, θα πρέπει να το κάνει χωρίς να αποδυναμώνει τη δυνατότητα επιλογών που του προσφέρει ο ανταγωνισμός.
ΔΕΗ: Υπέρ της διαφάνειας, αλλά με θεσμική ασφάλεια
Η ΔΕΗ δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στις προσπάθειες για περισσότερη διαφάνεια και καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών, όμως προειδοποιεί πως ορισμένα από τα μέτρα που προτείνει η ΡΑΑΕΥ δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Σύμφωνα με τον πάροχο, αρκετές από τις αλλαγές που περιγράφονται στο σχέδιο δεν προβλέπονται από το σημερινό θεσμικό πλαίσιο και δεν μπορούν να τεθούν σε ισχύ χωρίς να αλλάξει πρώτα ο σχετικός Κώδικας ή να ψηφιστεί νέος νόμος. Θέτει, μάλιστα, ως κομβικό ζήτημα την ανάγκη να αποσαφηνιστεί αν οι ρυθμίσεις της ΡΑΑΕΥ εδράζονται σε ειδική εξουσιοδότηση, εκτιμώντας πως κάτι τέτοιο δεν είναι αυτονόητο. Στο ίδιο πνεύμα, υπογραμμίζει ότι η ενσωμάτωση διατάξεων της Οδηγίας 2024/1711 στο εθνικό δίκαιο πρέπει να πραγματοποιηθεί με τρόπο θεσμικά προβλέψιμο – είτε μέσω τυπικού νόμου είτε με υπουργική απόφαση, προκειμένου να διασφαλίζεται η αρχή της νομικής ασφάλειας.
Ως προς την καθιέρωση της «Περίληψης της Σύμβασης», η ΔΕΗ δηλώνει ότι συμφωνεί με την πρόθεση για απλούστερη και σαφέστερη ενημέρωση του καταναλωτή, ζητά όμως να ενσωματωθεί στο βασικό σώμα της σύμβασης – κατά προτίμηση στην πρώτη σελίδα – και όχι ως αυτοτελές, ξεχωριστό έντυπο. Τονίζει ότι μια τέτοια ρύθμιση, αν εφαρμοστεί ανεξάρτητα, θα επιφέρει επιπλέον γραφειοκρατία χωρίς ουσιαστικό όφελος, ενώ θα διαταράξει τη δομή των εγγράφων που ήδη χρησιμοποιούνται στην αγορά και προβλέπονται από προηγούμενες αποφάσεις της ίδιας της Αρχής.
Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του χρωματικού κώδικα (μπλε για σταθερά, κίτρινο για κυμαινόμενα, πορτοκαλί για δυναμικά τιμολόγια), η ΔΕΗ τοποθετείται θετικά, θεωρώντας ότι μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των προϊόντων από τους καταναλωτές. Παράλληλα, δηλώνει ότι η ευκρινής επισήμανση του τύπου τιμολογίου πρέπει να είναι υποχρεωτική σε όλα τα επικοινωνιακά υλικά, διασφαλίζοντας έτσι έναν ενιαίο τρόπο παρουσίασης και αποφυγή παραπλανητικών πρακτικών.
Θετική η ΔΕΗ στη σήμανση, προσοχή στον χρόνο εφαρμογής
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδει η ΔΕΗ στον χρονισμό των αλλαγών και ζητά να αποσαφηνιστεί ρητώς ότι οι νέοι κανόνες θα ισχύσουν αποκλειστικά για συμβάσεις που θα υπογραφούν μετά την ενσωμάτωσή τους στο ισχύον κανονιστικό πλαίσιο – και όχι αναδρομικά. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως τονίζει, εγείρονται σοβαρά θέματα εφαρμογής, καθώς κάθε απόπειρα αναδρομικής εφαρμογής θα συνιστούσε ουσιώδη διατάραξη της έννομης ασφάλειας, τόσο για τους προμηθευτές όσο και για τους πελάτες.
ΗΡΩΝ: Ναι στις αρχές, όχι στον περιορισμό της αγοράς
Ο ΗΡΩΝ με τη σειρά του αναγνωρίζει ότι η αγορά χρειάζεται ξεκάθαρους κανόνες, σύγχρονα εργαλεία πληροφόρησης και ενίσχυση της διαφάνειας. Όμως, όπως σημειώνει στο υπόμνημά του προς τη ΡΑΑΕΥ, αρκετά από τα μέτρα που προτείνει η Ρυθμιστική Αρχή οδηγούν – αντί για απλοποίηση – σε περιορισμό της εμπορικής ευελιξίας και σε υπερρύθμιση. Ως εκ τούτου προειδοποιεί πως αντί να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, υπάρχει ο κίνδυνος να φρενάρει η δυνατότητα για νέα προϊόντα και καλύτερες προσφορές προς τον καταναλωτή. Όπως υποστηρίζει και ο ΗΡΩΝ, πολλές από τις νέες ρυθμίσεις δεν απορρέουν από την ευρωπαϊκή Οδηγία και δεν θεμελιώνονται επαρκώς στον Κώδικα Προμήθειας. Η πρόβλεψη για έγκριση κάθε τροποποίησης όρων σύμβασης από τη ΡΑΑΕΥ χαρακτηρίζεται υπερβολική και νομικά αμφισβητούμενη, καθώς – όπως τονίζει – η κρίση για το αν υπάρχει «σπουδαίος λόγος» ανήκει στα δικαστήρια και όχι σε μια ρυθμιστική αρχή.
Η εταιρεία απορρίπτει την υποχρέωση όλα τα τιμολόγια να είναι 12μηνης διάρκειας και ζητά να συνεχίσουν να επιτρέπονται προϊόντα τουλάχιστον 6 μηνών, εφόσον αυτό ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πελάτη. Θεωρεί επίσης άτοπο να περιορίζεται η σύναψη συμβάσεων μόνο σε γραπτή μορφή, υπενθυμίζοντας ότι η τηλεφωνική σύναψη είναι απολύτως νόμιμη, προβλέπεται από τον νόμο και καλύπτει πλήρως τα δικαιώματα του πελάτη.
Ως προς την «Περίληψη της Σύμβασης», η εταιρεία σημειώνει ότι όλα τα απαιτούμενα στοιχεία που ζητεί η ΡΑΑΕΥ περιλαμβάνονται ήδη στην πρότυπη αίτηση προσφοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία έχει θεσπιστεί από την Αρχή το 2021 και χρησιμοποιείται ευρέως. Επομένως, αντί για νέο έντυπο, προτείνει την αναβάθμιση του υπάρχοντος εγγράφου, ώστε να αποφευχθεί γραφειοκρατική επιβάρυνση χωρίς πρακτικό αντίκρισμα.
Ο ΗΡΩΝ επανέρχεται επίσης στο θέμα των εκπτώσεων συνέπειας, τονίζοντας ότι η υποχρεωτική επιστροφή τους στον τελικό λογαριασμό μετά τη λήξη της σύμβασης δεν έχει νομική βάση και αφορά αποκλειστικά την εμπορική πολιτική κάθε παρόχου. Ζητά, τέλος, να αρθεί ο περιορισμός που επιβάλλει την παροχή επιπλέον εκπτώσεων μόνο στα κυμαινόμενα προϊόντα, σημειώνοντας ότι αυτό στερεί από τους πελάτες τη δυνατότητα να επωφελούνται από χαμηλότερες τιμές σε κάθε είδους πρόγραμμα, όταν και όπου αυτό είναι εφικτό.
Στο μέτωπο της τιμολόγησης, η εταιρεία αντιτίθεται στη σύνδεση προϊόντων με κλίμακες ή πακέτα κατανάλωσης αποκλειστικά με την ύπαρξη έξυπνου μετρητή. Υποστηρίζει ότι ακόμη και με συμβατικό μετρητή, οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που απαιτούνται για να κατανοήσουν τη χρέωσή τους, και επομένως δεν υπάρχει λόγος να αποκλείονται από τέτοιου τύπου τιμολόγια. Το ίδιο ισχύει, κατά την άποψή της, και για την αυστηρή σύνδεση των δυναμικών τιμολογίων μόνο με τη διακύμανση της ΤΕΑ (Τιμής Εκκαθάρισης Αγοράς), η οποία θεωρεί ότι περιορίζει αδικαιολόγητα τη δυνατότητα σχεδιασμού νέων προϊόντων.
ΕΛΙΝΟΙΛ: Όχι σε περιορισμούς, ναι σε ευέλικτα τιμολόγια
Με εκτενές υπόμνημα παρενέβη και η ΕΛΙΝΟΙΛ, η οποία εστιάζει στον κίνδυνο υπερρύθμισης της αγοράς και ζητά την αποδοχή περισσότερων εμπορικών εναλλακτικών. Η εταιρεία τάσσεται υπέρ της αρχής της κοστοστρέφειας και της ανάγκης διαφάνειας, ωστόσο επισημαίνει ότι η εμπορική πολιτική των παρόχων δεν πρέπει να περιορίζεται σε μία μόνο τυποποιημένη φόρμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρότασή της να επιτραπεί η χρέωση σταθερής τιμής ανά βαθμίδα κατανάλωσης ή ανά ημέρα χρήσης, καθώς και η διαφοροποίηση ανά εξάμηνο. Όπως εξηγεί, το να επιτρέπεται μόνο μια ενιαία χρέωση προμήθειας αδικεί τους μικρούς καταναλωτές και δημιουργεί στρεβλά κίνητρα που επιβραβεύουν τη σπατάλη.
Η ΕΛΙΝΟΙΛ συνοδεύει την πρότασή της με παραδείγματα: ένας πελάτης που καταναλώνει 300 kWh τον μήνα θα πληρώσει τελικά υψηλότερη τιμή ανά κιλοβατώρα από έναν άλλο που καταναλώνει 600 kWh, εφόσον και οι δύο χρεώνονται με το ίδιο πάγιο και την ίδια τιμή προμήθειας. Η εταιρεία ζητά να προβλέπεται κλιμακωτή ή τμηματική τιμολόγηση, με στόχο τη δικαιότερη επιβάρυνση ανά κατηγορία καταναλωτή. Παράλληλα, τονίζει ότι ο χρόνος ισχύος των συμβάσεων πρέπει να ξεκινά από τη στιγμή που εκπροσωπείται ο πελάτης από τον προμηθευτή και όχι από την ημέρα υπογραφής της σύμβασης – καθώς μεσολαβεί συχνά διάστημα κατά το οποίο ο πελάτης εξυπηρετείται ακόμη από τον προηγούμενο πάροχο.
Στο ίδιο μήκος κύματος με τον «ΗΡΩΝ», και η ΕΛΙΝΟΙΛ θεωρεί ότι δεν πρέπει να απαιτείται έξυπνος μετρητής για προϊόντα με πακέτα ή κλιμακωτές χρεώσεις. Ο πελάτης, όπως αναφέρει, έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί την κατανάλωσή του ανά περίοδο χρέωσης ακόμη και με αναλογικούς μετρητές. Ως εκ τούτου, η σύνδεση τέτοιων τιμολογίων με υποχρεωτικό smart metering περιορίζει αδικαιολόγητα το εύρος των εμπορικών προσφορών.
Όπως και οι υπόλοιποι πάροχοι, η ΕΛΙΝΟΙΛ διαφωνεί με την πρόβλεψη να απαιτείται έγκριση της ΡΑΑΕΥ για τροποποιήσεις σε συμβάσεις κυμαινόμενης ή μεικτής τιμολόγησης. Προτείνει, αντί της έγκρισης, την απλή κοινοποίηση, ώστε να διατηρείται η ενημέρωση της Αρχής χωρίς να παρεμποδίζεται η εμπορική λειτουργία των εταιρειών. Επιπλέον, σημειώνει ότι το δικαίωμα τροποποίησης θα πρέπει να προβλέπεται εφόσον συντρέχουν λόγοι που σχετίζονται με μεταβολές στο κόστος, όπως είναι η αύξηση του κόστους εξισορρόπησης, ακόμη κι αν δεν πρόκειται για «ενεργειακή κρίση» ή «πόλεμο».
Τα τρία σημεία «αγκάθια» σύμφωνα με τον ΕΣΠΕΝ
Τέλος ο Σύνδεσμος Εταιρειών Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ), ενώ αναγνωρίζει την ανάγκη για ενίσχυση της διαφάνειας και την ανάγκη κατηγοριοποίησης των τιμολογιακών προϊόντων, εκφράζει σοβαρές ενστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείται η ρύθμιση της αγοράς προμήθειας μέσα από την προτεινόμενη απόφαση της ΡΑΑΕΥ. Ο Σύνδεσμος θέτει ένα σαφές πλαίσιο κριτικής που εστιάζει σε τρία κυρίως σημεία: τη θεσμική αρμοδιότητα της Αρχής, την υπερβολική γραφειοκρατία και τον περιορισμό της εμπορικής ελευθερίας.
Κατ’ αρχάς, ο ΕΣΠΕΝ αμφισβητεί ευθέως τη δυνατότητα της ΡΑΑΕΥ να προβεί σε ρυθμίσεις που επηρεάζουν τόσο άμεσα τον τρόπο άσκησης της εμπορικής δραστηριότητας, χωρίς ρητή εξουσιοδότηση από τον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ή από ειδική νομοθετική πρόβλεψη. Όπως τονίζει, πολλές από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις της Αρχής, όπως η υποχρεωτική έγκριση τροποποιήσεων, η δομή των τιμολογίων ή η διαδικασία της «Περίληψης της Σύμβασης», συνιστούν ουσιαστικές αλλαγές στο ρυθμιστικό οικοδόμημα που δεν μπορούν να εισαχθούν με απλή απόφαση, αλλά απαιτούν προηγούμενη αναθεώρηση του ΚΠΗΕ ή ειδική νομοθετική διάταξη.
Ο Σύνδεσμος ζητά να εξαιρεθούν οι Μεγάλοι Πελάτες από το πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων, όπως συμβαίνει και σήμερα με βάση τις ειδικές διατάξεις του Κώδικα. Υπενθυμίζει ότι η ελευθερία διαμόρφωσης εμπορικών όρων σε συμφωνίες με μεγάλες επιχειρήσεις αποτελεί θεμελιώδη αρχή της ευρωπαϊκής και ελληνικής αγοράς ενέργειας, και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από ενιαία υποχρεωτικά πρότυπα. Σύμφωνα με τον ΕΣΠΕΝ, οι Μεγάλοι Πελάτες έχουν τη διαπραγματευτική δύναμη να ζητούν εξατομικευμένες υπηρεσίες και τιμολόγια, κάτι που δεν πρέπει να υπονομευθεί στο όνομα της ομοιομορφίας.
Εξίσου έντονη είναι η αντίδραση του Συνδέσμου στην πρόβλεψη για υποχρεωτική έγκριση της ΡΑΑΕΥ σε κάθε μονομερή τροποποίηση των όρων σύμβασης. Ο ΕΣΠΕΝ θεωρεί ότι η πρόβλεψη αυτή παραβιάζει την αρχή της ελευθερίας σύναψης συμβάσεων και θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργικότητα της αγοράς σε περιόδους υψηλής μεταβλητότητας. Ειδική αναφορά γίνεται και στην καθολική απαγόρευση ανάκτησης παροχών ή δώρων – όπως για παράδειγμα, η επιβολή πέναλτι εφόσον ο πελάτης αποχωρήσει πρόωρα και δεν επιστρέψει τις προσφορές που του έγιναν. Ο Σύνδεσμος επισημαίνει ότι τέτοιες προβλέψεις δημιουργούν κινδύνους για αύξηση του «καταναλωτικού καιροσκοπισμού», δηλαδή του φαινομένου κατά το οποίο πελάτες μεταπηδούν συνεχώς από πάροχο σε πάροχο, χωρίς δεσμεύσεις, εις βάρος των υπολοίπων.
Ο ΕΣΠΕΝ ζητά να επανακαθοριστεί η έννοια του σταθερού τιμολογίου με πιο λειτουργικούς όρους, αναγνωρίζοντας προϊόντα που δεν επηρεάζονται από τη χονδρεμπορική αγορά ως σταθερά, ακόμη κι αν δεν πληρούν αυστηρά κριτήρια μορφής. Παράλληλα, απορρίπτει την προϋπόθεση ύπαρξης έξυπνου μετρητή (smart meter) για την πρόσβαση σε προϊόντα με πακέτα κατανάλωσης ή κλιμακωτές χρεώσεις, υποστηρίζοντας πως η πλειοψηφία των καταναλωτών μπορεί να κατανοήσει και να παρακολουθήσει τέτοια τιμολόγια ακόμη και με αναλογικό μετρητή.
Διαβάστε ακόμη
