Τη συνεχιζόμενη -και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς- αύξηση του μεριδίου του (αμερικανικού) LNG στο μείγμα του φυσικού αερίου της χώρας με παράλληλη αύξηση τόσο της εγχώριας κατανάλωσης όσο και -κυρίως- των εξαγωγών του καυσίμου προς Βορρά αποτυπώνουν τα τελευταία στοιχεία του ΔΕΣΦΑ. Στοιχεία που παραπέμπουν σε ταχύ μετασχηματισμό της αγοράς φυσικού αερίου -με «κάδρο» την διαδικασία απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο και τα σήματα από Ουάσιγκτον για αγορές ακόμα περισσότερων φορτίων LNG. Και φέρνουν στο προσκήνιο την αναγκαιότητα να κερδηθεί το στοίχημα της εμπορικής αξιοποίησης του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου στην πλήρη δυναμικότητά του που θα εδραιώσει τον ρόλο της Ελλάδας ως πύλης εισόδου αερίου μη ρωσικής προέλευσης, αν στην «εξίσωση» μπει και η προοπτική αύξησης της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού TAP που μεταφέρει αζέρικο αέριο στην περιοχή.
Κλείνει η ψαλίδα μεταξύ ρωσικού αερίου και αμερικανικού LNG
Πράγματι, τα στοιχεία του Διαχειριστή του Συστήματος Φυσικού Αερίου καταγράφουν με ευκρίνεια την αλλαγή των ισορροπιών σε βάρος του ρωσικού αερίου (που έναν χρόνο πριν κυριαρχούσε στο μείγμα των εισαγωγών) και υπέρ του αμερικανικού LNG, το οποίο πλέον καλύπτει σχεδόν το 90% των συνολικών εισαγωγών LNG (από 81% που ήταν το σχετικό ποσοστό στο α’ εξάμηνο του έτους), με τις ποσότητες να έχουν υπερδιπλασιαστεί σε ετήσια βάση. Στο εννεάμηνο του 2024, το ρωσικό αέριο αγωγών που εισέρχεται στην Ελλάδα μέσω της πύλης του Σιδηρόκαστρου αντιστοιχούσε σε 26,32 Τεραβατώρες (TWh) και το LNG που έφτανε στη χώρα, σε μόλις 12,01 TWh. “Fast forward” ένα χρόνο αργότερα και οι εισαγωγές κυρίως αμερικανικού LNG έχουν σχεδόν διπλασιαστεί φτάνοντας τις 22,41 TWh με αύξηση άνω του 80% και αναλογούν σε ποσοστό άνω του 40% του συνόλου έναντι 26% το πρώτο 9μηνο του 2024. Την ίδια περίοδο, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μειώνονται κατά 3% και διαμορφώνονται στις 25,46 TWh από 26,32 TWh ένα χρόνο πριν. Κάτι που σημαίνει ότι το ρωσικό αέριο διατηρεί μεν ακόμα την πρωτοκαθεδρία, όμως η «ψαλίδα» με το LNG κλείνει με ταχύτατους ρυθμούς. Επομένως, αν η τάση συνεχιστεί -και όλα δείχνουν πως θα συνεχιστεί- είναι θέμα λίγου χρόνου να την απωλέσει…
Ο Κάθετος Διάδρομος και το FSRU Αλεξανδρούπολης
Σε αυτό το τοπίο «μπαίνουν στην πρίζα» μέσα στον μήνα δυο κρίσιμες υποδομές του ΔΕΣΦΑ, οι σταθμοί συμπίεσης φυσικού αερίου στην Κομοτηνή και την Αμπελιά, όπως προανήγγειλε η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ Μαρία Ρίτα Γκάλι από το βήμα της Gastech. Πρόκειται για έργα που ενισχύουν σημαντικά τη δυνατότητα μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ελλάδα προς τις χώρες πάνω από τα βόρεια σύνορά της και δίνοντας νέα πνοή στον Κάθετο Διάδρομο. Την ίδια στιγμή, το FSRU της Αλεξανδρούπολης μπαίνει σε τροχιά πλήρους λειτουργίας -με την άρση και των τελευταίων τεχνικών περιορισμών μετά την αντιμετώπιση της βλάβης που το κράτησε «εκτός μάχης» από τις αρχές Ιανουαρίου έως τις 11 Αυγούστου 2025-. Στο δε «μέτωπο» του Κάθετου Διαδρόμου, δηλαδή της όδευσης που μπορεί να υποστηρίξει την αύξηση του εξαγωγικού δυναμικού της Ελλάδας από τα 5 δισ. κυβικά μέτρα (bcm)/έτος στα 8 bcm/έτος (και σε δεύτερο χρόνο στα 10 bcm/έτος) οι εμπλεκόμενοι Διαχειριστές ήδη κινούνται για να εξασφαλίσουν τις άδειες των ρυθμιστών για την παράταση του προϊόντος Route 1 για τη μεταφορά αερίου στην Ουκρανία (μετά την περίοδο «δοκιμαστικής λειτουργίας» την περίοδο Ιουνίου-Οκτωβρίου) έως το τέλος του 2026, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται και διεργασίες για την περαιτέρω μείωση των τελών διαμετακόμισης που θεωρείται ένας από τους βασικούς παράγοντες για να γίνει πιο ελκυστική για τους traders η όδευση. Κρίσιμη είναι η στάση που θα τηρήσει η πλευρά της Ρουμανίας που διατηρεί τις ταρίφες σε υψηλά επίπεδα στο δικό της σκέλος του Διαδρόμου –όπως έχει γράψει το energygame.gr– και απομένει να φανεί κατά πόσο οι πιέσεις που της ασκούνται να «αλλάξει ρότα» θα τελεσφορήσουν.
Σημειώνεται ότι την αξία του Κάθετου Διαδρόμου για να πετύχει το εγχείρημα της πλήρους απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο ανέδειξε σε δηλώσεις του και ο επικεφαλής του ΔΕΣΦΑ της Βουλγαρίας Bulgartransgaz, Βλαντίμιρ Μαλίνοφ. «Η είσοδος μεγάλων ποσοτήτων LNG μέσω των υποδομών του Κάθετου Διαδρόμου, συμπεριλαμβανομένου και του FSRU της Αλεξανδρούπολης θα επιτρέψουν στην περιοχή να προετοιμαστεί τα επόμενα δυο χρόνια για τον τερματισμό των μακροπρόθεσμων συμβολαίων για αγοραπωλησίες ρωσικού αερίου που έχει προτείνει η Επιτροπή», δήλωσε ο κ. Μαλίνοφ από το βήμα της 55ης Διεθνούς Συνόδου Φυσικού Αερίου στην Ουγγαρία. Στην ίδια σύνοδο, ο Νμίτρο Σάκαρουκ, CEO της ουκρανικής D.Trading (που έχει εκφράσει ενδιαφέρον για προμήθεια φυσικού αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου) προέβλεψε ότι η προσφορά αμερικανικού LNG μπορεί να διπλασιαστεί έως το 2030 στα 300 bcm/έτος από 150 bcm σήμερα, προσθέτοντας ωστόσο ότι η πρόσβαση σε αυτό δεν είναι απρόσκοπτη. «Έως ότου η Ευρώπη διορθώσει τις οδεύσεις και τις ταρίφες για να μεταφέρει LNG εκεί που απαιτείται, στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη έως την Ουκρανία και την Μολδαβία, η εξάρτηση από τη Ρωσία θα παραμείνει». Ο ίδιος ανέδειξε ως «φωτεινό σημείο» την αυξανόμενη δυνατότητα της Ελλάδας να υποδεχθεί LNG, αναδεικνύοντας παράλληλα και την υποαξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου εξαιτίας των υψηλών ταριφών και των πολιτικών τριβών.
Ανεβαίνει το θερμόμετρο για την P-TECC
To θέμα της περαιτέρω διείσδυσης αμερικανικού LNG στη ΝΑ Ευρώπη και της πλήρους ενεργοποίησης του Κάθετου Διαδρόμου αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων που θα έχει ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου με τον ομόλογό του από τις ΗΠΑ Κρις Ράιτ που αναμένεται στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου για να συμμετάσχει στις εργασίες της έκτης Συνόδου της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TECC). Πρόκειται για μια πλατφόρμα που ενισχύει τις συνεργασίες στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, με στόχο τη διαφοροποίηση πηγών και διαδρομών ενέργειας. Εκεί αναμένεται μεταξύ άλλων να συνεχιστούν οι επαφές μεταξύ των μεγάλων εισαγωγέων φυσικού αερίου της Ελλάδας (ΔΕΠΑ, Metlen, ΗΡΩΝ, Helleniq Energy, Motor Oil) και της αμερικανικής πλευράς με αντικείμενο τη σύναψη μακροπρόθεσμων συμφωνιών για LNG που ξεκίνησαν στη Ρεβυθούσα τον Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο της συνάντησης γνωριμίας που είχε ο Υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ (και πρόεδρος του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας της χώρας) Νταγκ Μπέργκαμ με τους επικεφαλής των ελληνικών ενεργειακών ομίλων.
Η κρίσιμη Σύνοδος των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 20 Οκτωβρίου
Κατά τη Σύνοδο της P-TECC, εξάλλου, θα υπάρχει και μεγαλύτερη ορατότητα αναφορικά με την υιοθέτηση από τις κυβερνήσεις των «27» του οδικού χάρτη της Κομισιόν για πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, με τις ΗΠΑ να πιέζουν για επίσπευση της σχετικής προθεσμίας (τέλος του 2027). Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμη είναι η Σύνοδος των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 20 Οκτωβρίου, όπου η πρόταση της Κομισιόν -και οι τροποποιήσεις που έχουν προταθεί από το Ευρωκοινοβούλιο και τις εθνικές κυβερνήσεις- είναι το κεντρικό θέμα στην ατζέντα. Χθες (Τετάρτη 8 Οκτωβρίου) έλαβε χώρα προπαρασκευαστική συνάντηση σε επίπεδο Μόνιμων Αντιπροσώπων των «27», όπου σύμφωνα το Montel, οι χώρες της ΕΕ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε μια κοινή θέση, αερίου, λόγω ενστάσεων που προέβαλαν δυο μεγάλες χώρες στην πρόταση του Συμβουλίου της ΕΕ. Ειδικότερα, οι ενστάσεις αφορούσαν στην εισαγωγή «έγκρισης εκ των προτέρων» (ex ante authorisation) για όλες τις εισαγωγές φυσικού αερίου και LNG, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν προέρχονται από τη Ρωσία. Πρόκειται για μια από τις τροποποιήσεις που έχουν προταθεί στο κείμενο της Κομισιόν. Ωστόσο, οι δυο χώρες θεώρησαν ότι η έγκριση των εκ των προτέρων δεν θα ήταν «αποτελεσματικό εργαλείο», σύμφωνα με διπλωματική πηγή που επικαλείται το Montel.
Σημειώνεται ότι η σχετική διαδικασία στοχεύει στην επικύρωση «των ειδικών χαρακτηριστικά του αγώγιμου αερίου και του LNG», ώστε να εξασφαλίζεται ομαλή διαδικασία επαλήθευσης πριν το αέριο εισέλθει στο έδαφος της ΕΕ, σύμφωνα με το έγγραφο. Και προβλέπει ότι οι εισαγωγές θα πρέπει να απορρίπτονται εάν δεν υπάρχει έγκριση». Ωστόσο, τα δύο κράτη-μέλη (η συναίνεση των οποίων είναι κρίσιμη για την επίτευξη της απαιτούμενης ειδικής πλειοψηφίας ώστε να υπερψηφιστεί το σχέδιο της Κομισιόν) πρότειναν εναλλακτικές επιλογές και δη εκ των υστέρων ελέγχους, όπου το φυσικό αέριο ή το LNG θα ελέγχεται στο σημείο εισόδου, ανέφερε η πηγή.
Μέχρι στιγμής φέτος, η Γαλλία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού LNG, με 4,8 εκατ. τόνους (6,5 δισ. κυβικά μέτρα), ακολουθούμενη από το Βέλγιο με 3 εκατ. τόνους και την Ισπανία με 2,1 εκατ. τόνους, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Kpler. Τα κράτη-μέλη εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με τη «συνύπαρξη» των πρόσφατων κυρώσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο μήνα, οι οποίες προβλέπουν την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού LNG από την 1η Ιανουαρίου 2027 – ένα έτος νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά σχεδιαστεί στο σχέδιο σταδιακής κατάργησης, σύμφωνα με την πηγή. Και τούτο διότι η νομική βάση για τις κυρώσεις είναι η κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική που απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών.
Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά θα τεθούν επί τάπητος στη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 20 Οκτωβρίου. Εάν υπάρξει συμφωνία επί του κειμένου, αυτό θα αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις για τις δικές του τροποποιήσεις στο σχέδιο της Επιτροπής και αναμένεται να ψηφίσει επί του δικού του κειμένου στις 16 Οκτωβρίου.
Διαβάστε ακόμη
