Πιο κοντά στην υιοθέτηση μιας ενιαίας στάσης απέναντι στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), μετά τις δηλώσεις που έκανε το Σάββατο ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο. Ο πολιτικός ηγέτης της Σλοβακίας δήλωσε πως η χώρα του επιδιώκει να καταλήξει σε συμφωνία με την Κομισιόν και τους ευρωπαϊκούς της εταίρους μέχρι την Τρίτη, αναφορικά με την παροχή εγγυήσεων που θα προβλέπουν πως η Σλοβακία δεν θα υποστεί οικονομική ζημιά από τη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού αερίου μετά το τέλος του 2027. Η Σλοβακία, μαζί με την Ουγγαρία, τίθεται ανοιχτά εναντίον της πρότασης της Κομισιόν για απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Δεδομένης της μεγάλης εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο, θεωρεί πως η απαγόρευσή του θα αυξήσει σημαντικά τις τιμές ενέργειας στο εσωτερικό της. Προκειμένου να ασκήσει πίεση στην ΕΕ, μπλόκαρε πρόσφατα το νέο προτεινόμενο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αν μέχρι την Τρίτη βρεθεί η χρυσή τομή με την Κομισιόν, τότε η Σλοβακία θα άρει το βέτο στην υιοθέτηση των νέων κυρώσεων.

«Πρέπει να κερδίσουμε κάτι σε αυτή τη μάχη, αν και δεν θα είναι ένα αποτέλεσμα 100-0», δήλωσε ο Φίτσο, σύμφωνα με το Reuters. «Θέλουμε πολιτικές δεσμεύσεις, εγγυήσεις από τους εταίρους και την Επιτροπή ότι αυτό το πρόβλημα δεν θα μείνει μόνο στην πλάτη της Σλοβακίας», πρόσθεσε. Ο Φίτσο δήλωσε επίσης ότι δεν είναι ακόμη σαφές αν θα υπάρξει συμφωνία, καθώς παραμένουν ανοιχτά ζητήματα. Ένα από τα θέματα που βρίσκονται υπό συζήτηση, όπως είπε, είναι η επιβολή ανώτατου ορίου στα τέλη διέλευσης που θα πρέπει να πληρώσει η Σλοβακία για εναλλακτικές διαδρομές μη ρωσικού φυσικού αερίου.

Η πρόταση της Κομισιόν για τον τερματισμό των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων έως το τέλος του 2027 απαιτεί ειδική πλειοψηφία για να υιοθετηθεί. Ωστόσο, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας απαιτούν ομοφωνία. Συνεπώς, η Σλοβακία συνέδεσε τα δύο θέματα και αρνήθηκε να στηρίξει το νέο πακέτο κυρώσεων μέχρι να ικανοποιηθούν οι ενεργειακές της ανησυχίες. Εξάλλου, ο Φίτσο ανέφερε πως οι κυρώσεις αυτές καθ’ αυτές, δεν αποτελούν πρόβλημα για τη Σλοβακία. Εφόσον η χώρα άρει την αντίθεσή της, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ θα μπορούσαν να εγκρίνουν τις νέες κυρώσεις την Τρίτη. Τέλος, ο Ρόμπερτ Φίτσο δήλωσε πως συζήτησε τις ανησυχίες της χώρας του με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, την Παρασκευή, και με τον Γερμανό Καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, το Σάββατο.

Τα τρία στρατόπεδα εντός της ΕΕ και η εξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο

Το ζήτημα της πλήρους διακοπής των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου εντός της ΕΕ έχει προκαλέσει σοβαρούς κλυδωνισμούς στην Ένωση, δημιουργώντας τρία στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά βρίσκονται η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που θεωρούν πως η πρόταση της Κομισιόν βλάπτει σοβαρά την ενεργειακή τους ασφάλεια και θα επιφέρει σημαντική αύξηση στις τιμές ενέργειας που πληρώνουν. Από την άλλη, βρίσκονται κράτη μέλη που είναι ξεκάθαρα υπέρ του σχεδίου, όπως για παράδειγμα οι χώρες της Βαλτικής. Στη μέση βρίσκεται μια ομάδα κρατών, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα, που υποστηρίζει πως η απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα πρέπει να προχωρήσει, αλλά «με ρεαλισμό».

Χαρακτηριστικές είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, ο οποίος μιλώντας στο Energy Transition Forum είχε αναφέρει τα εξής: «Υπάρχουν πολλές χώρες, η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ, που λένε: «Ναι, χρειαζόμαστε να απεξαρτηθούμε από το ρωσικό αέριο, αλλά να το κάνουμε με έναν τρόπο που δεν θα αυξήσει τις τιμές, που είναι τεχνικά ασφαλής και νομικά εφικτός, ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα για τις χώρες». Οι περισσότερες χώρες είναι υπέρ του σχεδίου απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, αλλά με έναν τρόπο που είναι ρεαλιστικός και οικονομικά αποδοτικός».

Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο πως η Ελλάδα παραμένει ιδιαίτερα εξαρτημένη από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Σύμφωνα με ανάλυση του Green Tank, η οποία επεξεργάζεται τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, το πρώτο εξάμηνο του 2025 το ρωσικό αέριο, μέσω του αγωγού Turkstream, αποτέλεσε σχεδόν το 40% των συνολικών εισαγωγών αερίου της χώρας, σε μια περίοδο μάλιστα όπου η συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα αυξήθηκε σημαντικά, λόγω της αυξημένης χρήσης του στην ηλεκτροπαραγωγή.

Τα επιχειρήματα της Κομισιόν

Στις ανησυχίες που εκφράζουν αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ, η Κομισιόν απαντά πως η πιθανή άνοδος των τιμών ενέργειας λόγω της απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού αερίου είναι ένα σενάριο που χαρακτηρίζεται ως «απίθανο». Η Κομισιόν υποστηρίζει πως η αύξηση της προσφοράς LNG παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια, η αύξηση της προσφοράς αζέρικου αερίου προς την Ευρώπη, η έναρξη της παραγωγής στο ρουμανικό κοίτασμα Neptun Deep το 2027, αλλά και οι βελτιώσεις στις υποδομές αερίου της Ένωσης, καθιστούν την ΕΕ προστατευμένη από το σενάριο αύξησης των τιμών ενέργειας με τη διακοπή των ροών ρωσικού αερίου από το 2028. Ωστόσο, οι ποικίλες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Ένωσης, φανερώνουν πως ακόμα πολλά κράτη μέλη δεν έχουν πεισθεί από τα επιχειρήματα της Κομισιόν.