Την ισχυρή δυναμική της Ελλάδας στον τομέα των συστημάτων ηλιοθερμίας με έμφαση στους ηλιακούς θερμοσίφωνες και πρωτιές σε ευρωπαϊκό επίπεδο καταγράφει νέα μελέτη με τίτλο Clean Energy Technology Observatory: Solar Thermal Energy in the EU της Κομισιόν. Η χώρα αναδεικνύεται σήμερα σε μία από τις ισχυρότερες δυνάμεις της ΕΕ στον κλάδο, διαθέτοντας τη μεγαλύτερη συγκέντρωση επιχειρήσεων παραγωγής ηλιοθερμικών συστημάτων ακόμη και σε σύγκριση με πολύ μεγαλύτερες οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Ιταλία. Την ίδια ώρα, εγχώρια συνεχίζει να επικρατεί ανησυχία σε σχέση με την πορεία της αγοράς που δέχθηκε ισχυρή πίεση από τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα «Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα» που «πάγωσε» την αγορά την τρέχουσα χρονιά.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την μελέτη, η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη στην ΕΕ ως προς την εγκατεστημένη ισχύ ηλιοθερμίας σε κτίρια, ένδειξη της εντυπωσιακής διείσδυσης της τεχνολογίας στην καθημερινότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Όπως αναφέρεται, παρά τη μείωση που κατέγραψε η ελληνική αγορά το 2024, τάση που παρατηρήθηκε και σε άλλες σημαντικές ευρωπαϊκές αγορές όπως η Ισπανία, η Γερμανία και η Ιταλία, η εγχώρια παραγωγική βάση παραμένει ισχυρή και με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό της ευρωπαϊκής παραγωγής ηλιακών θερμοσιφώνων και συλλεκτών προέρχεται από ελληνικές μονάδες, συμβάλλοντας στο γεγονός ότι η ΕΕ συνολικά αποτελεί καθαρό εξαγωγέα ηλιοθερμικών προϊόντων. Πιο αναλυτικά η Ελλάδα καταγράφει μερίδιο 11% των παγκόσμιων εξαγωγών και βρίσκεται στην Τρίτη θέση παγκοσμίως πίσω από την Κίνα με μερίδιο 46% και τη Γαλλία με 16%.
Στο πλαίσιο της ίδιας μελέτης, καταγράφηκαν συνολικά 115 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ηλιοθερμία σε 15 κράτη-μέλη της Ένωσης με την Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, ακολουθούμενη από τη Γερμανία και την Κύπρο. Το κυρίαρχο προϊόν του κλάδου παραμένουν οι επίπεδοι ηλιακοί συλλέκτες, αν και αρκετές εταιρείες αναπτύσσουν πολλαπλούς τύπους τεχνολογιών. Τέλος, επισημαίνεται και η παρουσία της χώρας στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης, με το ΚΑΠΕ να διαδραματίζει κομβικό ρόλο σε θέματα CSP και ηλιοθερμίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
europaiki-epitropi_iliothermia
Εξαγώγιμο το 60% της ελληνικής παραγωγής
Σχολιάζοντας τη θέση της ελληνικής βιομηχανίας στη διεθνή αγορά ο κ. Χρήστος Κώνστας, διπλωματούχος μηχανολόγος μηχανικός, ενεργειακός σύμβουλος και εκτελεστικός γραμματέας της Ένωσης Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας (ΕΒΗΕ) σημειώνει πως χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία προμηθεύονται μεγάλο μέρος των ηλιακών συλλεκτών τους από ελληνικές εταιρείες, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο, παρά την κυριαρχία της Κίνας και της Γερμανίας, η Ελλάδα ξεχωρίζει διαθέτοντας τρεις από τις δέκα μεγαλύτερες γραμμές παραγωγής παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό τονίζει ότι περίπου το 60% της ελληνικής παραγωγής κατευθύνεται στις εξαγωγές, αν και αυτό δεν ισχύει ομοιόμορφα για όλες τις επιχειρήσεις. Οι εξαγωγές επηρεάζονται έντονα από τα προγράμματα επιδότησης στις ξένες αγορές· χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλία, όπου η «παύση» του προγράμματος επιδοτήσεων οδήγησε σε μεγάλη πτώση στις εγκαταστάσεις και τις παραγγελίες.
Όπως τονίζει, οι ελληνικές εταιρείες αναζητούν διαρκώς νέες αγορές, ώστε να αποφύγουν υπερεξάρτηση από μία χώρα και να διατηρούν σταθερό ρυθμό παραγωγής. «Ακόμη και περίοδοι δύο–τριών μηνών χαμηλής ζήτησης δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα: οι μονάδες υπολειτουργούν, αλλά δεν θέλουν να μειώσουν προσωπικό καθώς είναι γνωστό ότι δεν είναι εύκολο να βρεθεί εξειδικευμένο δυναμικό και δεν θέλουν οι εργαζόμενοι να επιβαρύνονται με συνεχείς υπερωρίες», τονίζει ο κ. Κώνστας.
Πρωτιά στους επίπεδους συλλέκτες
Αναφερόμενος στις διαφορετικές τεχνολογίες ο κ. Κώνστας τονίζει πως η ελληνική βιομηχανία έχει χτίσει την παραγωγική δυναμική της στους επίπεδους συλλέκτες, τους κλασικούς ηλιακούς θερμοσίφωνες που κυριαρχούν στις οικιακές εφαρμογές. Η δεύτερη περιλαμβάνει τους συγκεντρωτικούς συλλέκτες με κάτοπτρο και κεντρικό σωλήνα που αφορά σε εξελιγμένα συστήματα που φθάνουν θερμοκρασίες 400–500°C και χρησιμοποιούνται κυρίως σε βιομηχανικές διεργασίες, στην παραγωγή ηλεκτρισμού μέσω ατμογεννητριών και σε δίκτυα τηλεθέρμανσης μεγάλων εγκαταστάσεων ή οικισμών.
Η Ελλάδα, σημειώνει ο κ. Κώνστας, εξειδικεύεται στους επίπεδους συλλέκτες. Με αυτούς είναι εφικτή η τηλεθέρμανση, ωστόσο οι απαιτήσεις σε χώρο είναι μεγαλύτερες και οι θερμοκρασίες δεν ξεπερνούν τους 100°C. «Αναζητούμε τρόπους να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο την απόδοση των λύσεών μας και να κάνουμε το “Made in Greece” ακόμη πιο ισχυρό», επισημαίνει.
Ανησυχία για τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα επιδότησης ηλιακών θερμοσιφώνων
Παρά τις ανακοινώσεις για την ανακοίνωση για την έναρξη του προγράμματος «Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα», η αγορά συνεχίζει να δέχεται σημαντικές πιέσεις, καθώς όπως εντοπίζει η ΕΒΗΕ οι καταναλωτές δεν έχουν αντιληφθεί την χρονική πίεση που θέτουν τα ορόσημα του προγράμματος. Όπως τονίζει ο κ. Κώνστας, η αγορά δεν κινείται με τους αναμενόμενους ρυθμούς. «Πολλοί πολίτες δεν γνωρίζουν καν το χρονοδιάγραμμα και κινδυνεύουν να χάσουν το δικαίωμά τους», επισημαίνει τονίζοντας πως οι εκτιμήσεις της αγοράς θα ήθελαν σε αυτή τη φάση να πραγματοποιούνται περί τις 1.000 πωλήσεις καθημερινά την ώρα που στο σύνολο τα νούμερα των πωλήσεων δεν φτάνουν καν τον ημερήσιο αυτό στόχο. Οι πωλήσεις, παρά την ύπαρξη χρηματοδότησης, κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. «Σήμερα μιλάμε για περίπου 700 μονάδες συνολικά, όταν θα περιμέναμε περίπου 1.000 την ημέρα», επισημαίνει ο κ. Κώνστας, εκφράζοντας ανησυχία ότι πολλοί δικαιούχοι θα κινηθούν την τελευταία στιγμή και τελικά θα χάσουν την επιδότηση, παρότι υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα και προϊόντα.
Στο πλαίσιο αυτό η ΕΒΗΕ προχώρησε σε ανακοίνωση υπενθυμίζοντας τις σχετικές ημερομηνίες για την ολοκλήρωση του προγράμματος:
- H εξαργύρωση του voucher για την αγορά ηλιακού θερμοσίφωνα θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 09/02/2026
- Η εξαργύρωση του voucher για την εγκατάσταση του ηλιακού θερμοσίφωνα θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 12/03/2026
Παράλληλα, όπως σημειώνει παρατηρούνται μεγάλες καθυστερήσεις στην έγκριση των εμπόρων λιανικής. Σε πολλά καταστήματα οι πολίτες προσέρχονται με voucher και ενημερώνονται ότι το κατάστημα δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί ως ανάδοχος, με αποτέλεσμα να νομίζουν ότι το πρόγραμμα… δεν έχει ξεκινήσει. Για το ζήτημα αυτό, που στην περιφέρεια όπου υπάρχει μικρότερη ποικιλία καταστημάτων η ΕΒΗΕ έχει προγραμματίσει συνάντηση με την ηγεσία του ΥΠΕΝ την ερχόμενη Παρασκευή με στόχο την εξεύρεση λύσεων που θα επιταχύνουν την υλοποίηση του προγράμματος. Επιπλέον, επισημαίνει πως ο ο χρόνος εγκατάστασης θεωρείται εξαιρετικά περιορισμένος. «Δεν μπορούν να τοποθετηθούν 100.000 ηλιακοί θερμοσίφωνες σε έναν μήνα», σημειώνει.
Σε πίεση οι γραμμές παραγωγής – Αδύνατη η δημιουργία μεγάλων αποθεμάτων
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα αφορά τις πρώτες ύλες και την ίδια τη δυνατότητα των εργοστασίων να ανταποκριθούν σε μαζική ζήτηση. «Οι θερμικοί ηλιακοί είναι ελληνικής παραγωγής και οι εταιρείες θα δυσκολευτούν να κατασκευάσουν τόσο μεγάλο αριθμό σε σύντομο διάστημα. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να στοκάρουν χιλιάδες κομμάτια», υπογραμμίζει.
Υπενθυμίζεται πως η ΕΒΗΕ είχε προειδοποιήσει ήδη από το φθινόπωρο για «αδικαιολόγητη καθυστέρηση» στην εκκίνηση του προγράμματος «Αλλάζω πρόγραμμα θέρμανσης και θερμοσίφωνα». Σύμφωνα με την Ένωση, η υλοποίηση θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει από το 2024, αξιοποιώντας την υπάρχουσα πλατφόρμα του «Ανακυκλώνω – Αλλάζω θερμοσίφωνα».
Η καθυστέρηση, σε συνδυασμό με το «πάγωμα» των αγορών, οδήγησε την εγχώρια βιομηχανία να λειτουργεί μόλις στο 50% της δυναμικότητάς της αναφέρει ο κ. Κώνστας τονίζοντας ότι πολλές εταιρείες είδαν την παραγωγή τους να μειώνεται από 10% έως 70%, ενώ μικρότερες επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να κλείσουν. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στην επαρχία, όπου κάθε χαμένη εγκατάσταση έχει πολλαπλασιαστική επίδραση. «Για ένα μικρό κατάστημα υδραυλικών, το να τοποθετεί τρεις αντί για είκοσι ηλιακούς τον χρόνο μπορεί να σημαίνει επιβίωση ή λουκέτο», σημειώνει ο κ. Κώνστας. Παράλληλα, οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις διστάζουν να προχωρήσουν σε απολύσεις, φοβούμενες ότι όταν η αγορά ανακάμψει δεν θα μπορέσουν να βρουν εξειδικευμένο προσωπικό.
Σε στασιμότητα η ευρωπαϊκή αγορά – Ηγείται η Κίνα
Η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς CSP έχει φτάσει τα 7,6 GW, με την Κίνα να κυριαρχεί απόλυτα: σύμφωνα με τη μελέτη, σχεδόν όλα τα νέα έργα υλοποιούνται εκεί, ενώ η χώρα διαθέτει και την πρωτιά στις πατέντες, εδραιώνοντας τον ρόλο της ως τεχνολογικού ηγέτη. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ουσιαστικά «παγώσει» την ανάπτυξή της την τελευταία δεκαετία με την εγκατεστημένη ισχύς παραμένει στα 2,33 GW – σχεδόν αποκλειστικά στην Ισπανία – χωρίς σημαντική αύξηση από το 2013. Η CSP καλύπτει πλέον μόλις το 0,2% της ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη.
Το 2024 αποτέλεσε ιστορική καμπή για την παγκόσμια αγορά ηλιοθερμίας, καθώς για πρώτη φορά από το 2000 καταγράφηκε μείωση της εγκατεστημένης ισχύος σύμφωνα με την μελέτη. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΕ εξακολουθεί να διατηρεί περίπου το 7,5% της παγκόσμιας αγοράς, με 42–44 GWth θερμικής ισχύος. Παράλληλα, σημειώνεται ότι η αγορά μικρών οικιακών συστημάτων πιέζεται έντονα από την αυξανόμενη διείσδυση των αντλιών θερμότητας, όμως η Ευρώπη παρουσιάζει δυναμική στον τομέα των μεγάλων εγκαταστάσεων: τηλεθέρμανση και συστήματα βιομηχανικής ηλιοθερμίας (SHIP). Ήδη λειτουργούν 346 συστήματα τηλεθέρμανσης, συνολικής ισχύος 1.982 MWth.
Ανταγωνιστικό πλαίσιο τιμών
Η έκθεση Solar Worldwide 2025 επιβεβαιώνει ότι η ηλιακή θερμότητα αποτελεί μία από τις οικονομικότερες πηγές θερμικής ενέργειας διεθνώς:
Τηλεθέρμανση: 20–45 EUR/MWh
- Βιομηχανικές διεργασίες (SHIP): 20–70 EUR/MWh
- Οικιακή παραγωγή ΖΝΧ: 20–110 EUR/MWh
Διαβάστε ακόμη
