Πτώση παρουσιάζει η αγορά των αντλιών θερμότητας στην Ευρώπη καθώς το υψηλό κόστος εγκατάστασης, η απουσία σταθερών κινήτρων και η γραφειοκρατία λειτουργούν ως σοβαρά εμπόδια για τη μαζική χρήση της τεχνολογίας σύμφωνα με την τελευταία έρευνα Power Barometer 2025 της Eurelectric. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στην Ελλάδα με την αγορά να έχει παγώσει αναμένοντας τις επιδοτήσεις μέσω των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας του ΥΠΕΝ.

Ελλάδα: Πτώση 50% στις εγκαταστάσεις αντλιών θερμότητας λόγω αναμονής

Παράγοντες της αγοράς εγκατάστασης αντλιών θερμότητας στη χώρα μας μιλούν για πτώση που ξεπερνάει το 50% συγκριτικά με την περασμένη χρονιά καθώς οι καταναλωτές αναμένουν τα προγράμματα εξοικονόμησης προκειμένου να προχωρήσουν σε εγκαταστάσεις. Όπως εξηγούν “αγκάθι” για την αγορά είναι η καθυστέρηση στην έναρξη του προγράμματος “Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα”. Χιλιάδες πολίτες υπέβαλαν αιτήσεις, αλλά η καθυστέρηση στην υλοποίηση “πάγωσε” τις νέες εγκαταστάσεις. Όπως επισημαίνουν, το υψηλό κόστος παραμένει βασικό εμπόδιο για εκείνους που θα θελήσουν να προχωρήσουν σε εγκαταστάσεις εκτός προγραμμάτων επιδότησης. Επιπρόσθετα τονίζουν πως, οι καθυστερήσεις στις πληρωμές από τα προγράμματα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας στους προμηθευτές, που συχνά περιμένουν μήνες για να εισπράξουν τα χρήματα που τους αναλογούν.

Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα “Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα” σχεδιάστηκε για να στηρίξει τα νοικοκυριά, ιδιαίτερα τα πιο ευάλωτα, καλύπτοντας ως και το 60% της δαπάνης για αντλίες θερμότητας ή σύγχρονους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Ο συνολικός προϋπολογισμός φτάνει τα 223 εκατ. ευρώ, με τα 180 εκατ. να προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι λίστες των δικαιούχων πρόκειται να αναρτηθούν σύντομα και τα κονδύλια αναμένεται να αυξηθούν, ώστε το πρόγραμμα να ολοκληρωθεί μέχρι την άνοιξη του 2026.

Προκλήσεις για την αγορά

Επιπλέον, προβληματικό σημείο αποτελεί και το ζήτημα της τεχνικής επάρκειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση Αντλιών Θερμότητας (EHPA), αλλά και το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), τονίζουν ότι η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως χιλιάδες νέους τεχνικούς για εγκαταστάσεις. Αν δεν υπάρξει άμεσα πρόγραμμα εκπαίδευσης και πιστοποίησης, «η αγορά θα μείνει χωρίς χέρια», όπως χαρακτηριστικά προειδοποιούν.

Τέλος, υπάρχουν και πιο πρακτικά ζητήματα που επηρεάζουν την αποδοχή από τους πολίτες. Η εγκατάσταση μιας αντλίας απαιτεί χώρο για την εξωτερική μονάδα και σύνδεση με το υπάρχον σύστημα θέρμανσης, κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο σε παλιά διαμερίσματα. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν αντιρρήσεις για την εμφάνιση των μεγάλων εξωτερικών μονάδων, που πολλοί θεωρούν αντιαισθητικές.

Εντούτοις, η ελληνική αγορά δεν ξεκινάει από μηδενική βάση: σύμφωνα με το ΙΕΝΕ υπάρχουν πάνω από 400.000 αντλίες θερμότητας σε λειτουργία και μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης 10% την τελευταία πενταετία. Η απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ (2021) δείχνει ότι 15,7% των κατοικιών χρησιμοποιεί αντλία ως κύρια πηγή θέρμανσης και 33,4% επικουρικά.

Σε πίεση η ευρωπαϊκή αγορά – Πτώση 22% των πωλήσεων

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η εικόνα είναι εξίσου δύσκολη. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το πρόσφατο Power Barometer 2025 της Eurelectric για την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι το 2024 οι πωλήσεις αντλιών θερμότητας κατέγραψαν πτώση 22% σε σχέση με το 2023, μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις της τελευταίας δεκαετίας. Αν δούμε την πορεία ανά έτος, η διακύμανση είναι εντυπωσιακή: το 2020 υπήρξε μικρή άνοδος της τάξης του 6,67%, το 2021 και το 2022 η αγορά σημείωσε “άλματα” με αυξήσεις 31,25% και 42,86% αντίστοιχα, αλλά στη συνέχεια η εικόνα άλλαξε. Το 2023 καταγράφηκε μείωση 6,67%, για να ακολουθήσει το 2024 με την ακόμη μεγαλύτερη πτώση, -21,43%.

Μεταξύ των λόγων που η υιοθέτηση αντλιών θερμότητας επιβραδύνθηκε το 2024, οι οικονομικοί φραγμοί ήταν καθοριστικοί. Όπως σημειώνεται παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις πληρωμών, έλλειψη στήριξης με βάση το εισόδημα και απουσία συμπληρωματικών δανείων έκαναν δύσκολη την εγκατάσταση, ειδικά για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

Επιπρόσθετα, οι διοικητικές προκλήσεις αποτέλεσαν έναν ακόμη περιορισμό. Πολύπλοκες αιτήσεις, υπερβολική γραφειοκρατία και περιορισμένη ενημέρωση εμπόδισαν πολλούς δικαιούχους, ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, να λάβουν επιδοτήσεις. Τέλος, ειδική αναφορά γίνεται και στις υψηλές τιμές ηλεκτρισμού. Όπως σημειώνεται η αύξηση τιμών και φόρων στο δεύτερο εξάμηνο του 2024 μείωσε την αποδοτικότητα των αντλιών θερμότητας, καθιστώντας τις λιγότερο ελκυστικές σε σχέση με τα παραδοσιακά συστήματα θέρμανσης.

Στο 1/3 των προβλέψεων η ζήτηση

Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι μεγάλες βιομηχανίες του κλάδου. Ο πρόεδρος της ιαπωνικής Daikin, Ναοφούμι Τακενάκα, μιλώντας πρόσφατα στους Financial Times, έκανε λόγο για “διαρθρωτικό πρόβλημα”. Όπως εξήγησε, η ζήτηση στην Ευρώπη είναι σήμερα μόλις στο ένα τρίτο των προβλέψεων που είχαν γίνει πριν από δύο χρόνια. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αιτίες δεν είναι προσωρινές συνδέονται με βαθύτερες αιτίες όπως οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η μείωση και οι καθυστερήσεις στα κίνητρα, οι ελλείψεις πρώτων υλών, αλλά και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από φθηνότερους Κινέζους κατασκευαστές. Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι “θα χρειαστούν τρία έως πέντε χρόνια για να επιστρέψουμε στα επίπεδα που είχαμε προβλέψει”, ενώ τόνισε πως η Daikin είχε ήδη επενδύσει πάνω από 300 εκατ. ευρώ σε νέο εργοστάσιο στην Πολωνία, το οποίο τώρα πιέζεται από τη μειωμένη ζήτηση και τα αυξημένα κόστη.

Ανάγκη για κλείσιμο του επενδυτικού κενού

Η κατάσταση αυτή έχει άμεσο αντίκτυπο και στους ευρωπαϊκούς στόχους για την απανθρακοποίηση σύμφωνα με την ανάλυση Energy Barometer της Eurelectric. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο την εγκατάσταση 60 εκατ. αντλιών θερμότητας μέχρι το 2030. Για να επιτευχθεί αυτό, η ανάπτυξη θα πρέπει να είναι 2,3 φορές ταχύτερη σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Όμως, όπως αναφέρεται στην έρευνα, υπάρχει τεράστιο επενδυτικό κενό: εκτιμάται ότι χρειάζονται συνολικά 150 δισ. ευρώ για την ανακαίνιση κτιρίων. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καλύψουν τουλάχιστον το ένα τρίτο αυτού του ποσού, δηλαδή περίπου 50 δισ. ευρώ, ώστε να λειτουργήσει το σχέδιο. Ακόμη και με 30 δισ. ευρώ τον χρόνο που μπορούν να διατεθούν από δημόσιους πόρους και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (ETS), παραμένει ένα κενό της τάξης των 20 δισ. ευρώ ετησίως, το οποίο απαιτεί μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία και συντονισμένη δράση.

Οι πάροχοι ενέργειας μπαίνουν δυναμικά στο παιχνίδι

Δυναμικά στην ελληνική αγορά μπαίνουν και οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας προσφέροντας προϊόντα που συνδυάζουν μέτρα χρηματοδότησης, επιβραβεύσεις και ειδικά τιμολόγια:

  • ΔΕΗ (myEnergy HeatPump / myHome HeatPump+): ολοκληρωμένες λύσεις με μελέτη, εγκατάσταση αντλιών θερμότητας Novair και δυνατότητα αποπληρωμής σε 72 δόσεις χωρίς προκαταβολή. Επιβράβευση 500 € στον λογαριασμό και κουπόνι 200 € για αγορές στα καταστήματα Κωτσόβολος, ειδικά τιμολόγια με σταθερή χρέωση, έκπτωση συνέπειας 5% κ.ά. Η λύση είναι επίσης συμβατή με το πρόγραμμα επιδότησης “Αλλάζω σύστημα θέρμανσης και θερμοσίφωνα”, που καλύπτει έως και το 50% του κόστους αγοράς και εγκατάστασης, μεγιστοποιώντας το όφελος για τον πελάτη.
  • Protergia: Το πρόγραμμα Protergia Heat Pumps προβλέπει ανάληψη όλων των σταδίων (αυτοψία, σχεδιασμό, προμήθεια εξοπλισμού, εγκατάσταση, συντονισμό με το πρόγραμμα επιδότησης). Παρέχει πίστωση 500 € στον λογαριασμό, δυνατότητα συνδυασμού με κρατική επιδότηση και επιλογή τιμολογίου.
  • Ήρων (ECO HEAT Pump): Yπηρεσία σε συνεργασία με AHI CARRIER που προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις εγκατάστασης και υποστήριξη σε όλη την Ελλάδα και δυνατότητα αξιοποίησης κρατικών προγραμμάτων.
  • Elpedison (HeatGreen): δυνατότητα αξιοποίησης κρατικών προγραμμάτων στο πλαίσιο των οποίων προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις προμήθειας και εγκατάστασης αντλιών θερμότητας. Προσφέρει προνομιακό πρόγραμμα ρεύματος που περιλαμβάνει δωρεάν κατανάλωση της αντλίας για τον πρώτο χρόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Προϋπόθεση για την ένταξη στο πρόγραμμα ELPEDISON HeatGreen Electricity είναι η αγορά και η εγκατάσταση αντλίας θερμότητας μέσω της υπηρεσίας HeatGreen της ELPEDISON.

Τεχνικές και πρακτικές λεπτομέρειες — τι πρέπει να ξέρει ο καταναλωτής

  • Τύποι αντλιών θερμότητας: αέρα-νερού (δημοφιλείς και πιο οικονομικές μικρού μεγέθους, κατάλληλες για τα περισσότερα σπίτια.), αέρα-αέρα (για μικρότερους χώρους, λειτουργούν με αέρα και ανεμιστήρες αντί για καλοριφέρ), γεωθερμικές (αποδοτικότερες αλλά πολυδάπανες και απαιτούν μεγαλύτερο εξωτερικό χώρο).Ι
  • Ισχύς — ενδεικτικά: για διαμέρισμα ~80 τ.μ. χρειάζεται περίπου 8 kW, για κατοικία 120 τ.μ. περίπου 10 kW, για 150 τ.μ. περίπου 12 kW.
  • Κόστος αγοράς/ εγκατάστασης – Απόσβεση: Το αρχικό κόστος για την αγορά και εγκατάσταση μιας αντλίας θερμότητας μπορεί να κυμαίνεται από 6.000 έως 12.000 ευρώ. Ωστόσο, λόγω της υψηλής ενεργειακής απόδοσης η επένδυση μπορεί να αποσβεστεί αρκετά γρήγορα, μέσα σε 4-7 χρόνια. Οπότε πρόκειται για μια επένδυση που αποδίδει γρήγορα.
  • Κόστος χρήσης/εξοικονόμηση: μέσο ετήσιο κόστος θέρμανσης με αντλία στην Ελλάδα μπορεί να κυμαίνεται ~600–700 €, ενώ με πετρέλαιο 1.500–2.000 € και με φυσικό αέριο 1.200–1.500 € (εξαρτάται από τιμές ενέργειας).
  • Χώρος & συντήρηση: απαιτείται διαθέσιμος χώρος για την εξωτερική μονάδα (π.χ. μπαλκόνι). Η συντήρηση είναι παρόμοια με αυτή των κλιματιστικών.

Διαβάστε ακόμη