Πόσο κοστίζει να θερμάνουμε το σπίτι μας τον χειμώνα; Και ποια επένδυση αξίζει τα λεφτά της; Η απάντηση σύμφωνα με τον κ. Απόστολο Ευθυμιάδη, Μηχανολόγο Μηχανικό MSc, Ενεργειακό Σύμβουλο της ΠΟΜΙΔΑ δεν είναι τόσο προφανής όσο νομίζουν πολλοί. Συγκρίνοντας εναλλακτικά σενάρια θέρμανσης για ένα παλιό διαμέρισμα στην Αθήνα αποδεικνύεται ότι η πλήρης αυτονόμηση κάθε διαμερίσματος συχνά κοστίζει πολύ και αργεί να αποσβεστεί, ενώ η πιο «έξυπνη» λύση βρίσκεται στην αναβάθμιση της κεντρικής θέρμανσης.

«Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ασχοληθήκαμε με την κεντρική θέρμανση όσο ποτέ άλλοτε. Ψάξαμε, προτείναμε, δοκιμάσαμε κάθε νέα “οικονομική λύση” που εμφανιζόταν. Κι όμως, μέσα σε όλη αυτή τη δραστηριότητα, κανείς δεν μπήκε πραγματικά στον κόπο να δει ποιο είναι το πρόβλημα και από πού ξεκινά» σημειώνει ο κ. Ευθυμιάδης τονίζοντας πως το ζήτημα της θέρμανσης είναι πιο σύνθετο απ’ όσο φαίνεται.

Όπως εξηγεί, «για δεκαετίες, με το φθηνό πετρέλαιο, δεν υπήρχε κανένας λόγος να ψάξουμε βαθύτερα. Όταν άρχισε η ακρίβεια στα καύσιμα και το κόστος ανέβηκε, τότε φάνηκαν όλες οι αδυναμίες και αρχίσαμε να αλλάζουμε λύσεις όπως αλλάζει κανείς πουκάμισα. Λέβητες πετρελαίου, ξυλίδες (wood chips), πυλίδες (πέλετς), φυσικό αέριο, και τώρα αντλίες θερμότητας. Κάθε λίγα χρόνια, μια νέα «σωτηρία» που υπόσχεται οικονομία και αποδοτικότητα. Και κάθε φορά, νέα έξοδα , άλλοτε μέσω του “Εξοικονομώ”, άλλοτε από την τσέπη του καθενός. Στο τέλος, όμως, το ίδιο πρόβλημα μένει: πολλά διαμερίσματα μένουν χωρίς πραγματική θέρμανση, και οι άνθρωποι προσπαθούν να ζεσταθούν όπως μπορούν» σημειώνει καταλήγοντας πως «ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να ψάχνουμε την “επόμενη λύση” και να αναρωτηθούμε επιτέλους τι φταίει στη βάση του συστήματος. Γιατί, αν δεν αντιληφθούμε από πού ξεκινά το πρόβλημα, θα συνεχίσουμε να αλλάζουμε μηχανήματα, αλλά όχι νοοτροπία».

Το σημείο εκκίνησης: η παλιά κεντρική θέρμανση με πετρέλαιο

Το παράδειγμα ξεκινά από ένα τυπικό διαμέρισμα 80 τ.μ. σε πολυκατοικία της Αθήνας, χωρίς μόνωση και με παλιό καυστήρα πετρελαίου. Όπως σημειώνει ο κ. Ευθυμιάδης αυτός ο τύπος κτιρίου είναι ο πιο συνηθισμένος στις μεγάλες πόλεις, όπου χιλιάδες διαμερίσματα αντιμετωπίζουν σήμερα τα ίδια προβλήματα με το κόστος και την αποδοτικότητα της θέρμανσης. Στο παράδειγμα, το διαμέρισμα έχει δύο τοίχους σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα και δύο τοίχους κολλημένους με άλλα διαμερίσματα, όπως συμβαίνει συνήθως στη «συνεχή δόμηση» των ελληνικών πόλεων. Ένα μέρος της κατασκευής, είτε το δάπεδο είτε η οροφή, είναι επίσης εκτεθειμένο. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, οι ετήσιες απώλειες θερμότητας υπολογίζονται περίπου στις 10.400 κιλοβατώρες.

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο απόδοση είναι χαμηλή (μόλις 73%) και οι απώλειες από τις σωληνώσεις μεγάλες. Το αποτέλεσμα; Κόστος θέρμανσης με πετρέλαιο ανέρχεται σε περίπου 1.650 ευρώ τον χρόνο, χωρίς καμία εξοικονόμηση. Η εγκατάσταση υπάρχει ήδη, οπότε δεν υπάρχει νέο κόστος επένδυσης – αλλά είναι η ακριβότερη επιλογή για τα νοικοκυριά.

Εναλλακτικές λύσεις και τι σημαίνουν στην πράξη

Από αυτό το σενάριο βάσης συγκρίνονται πέντε εναλλακτικές λύσεις: μετάβαση σε φυσικό αέριο, αυτονόμηση με ατομικό λέβητα ή αντλία θερμότητας, και βελτίωση της κεντρικής θέρμανσης με σύγχρονο λέβητα συμπύκνωσης ή αντλία θερμότητας σε συνδυασμό με θερμοστατικές κεφαλές και μετρητές ανά σώμα.

Αν ο καυστήρας αντικατασταθεί και η πολυκατοικία στραφεί στο φυσικό αέριο, η καύση βελτιώνεται (περίπου 90%), αλλά οι απώλειες από τις σωληνώσεις μένουν ίδιες. Στην περίπτωση που κάθε διαμέρισμα τοποθετήσει δικό του λέβητα συμπύκνωσης φυσικού αερίου, η απόδοση φτάνει το 95% και οι απώλειες μειώνονται πολύ, αφού δεν υπάρχουν κοινές σωληνώσεις. Αντίστοιχα, οι αντλίες θερμότητας έχουν ακόμη μεγαλύτερη αποδοτικότητα, παράγοντας τριπλάσια ενέργεια σε σχέση με το ρεύμα που καταναλώνουν. Αυτό ισχύει είτε όταν τοποθετηθεί αντλία θερμότητας σε κάθε διαμέρισμα ξεχωριστά, είτε όταν η πολυκατοικία κρατήσει την κεντρική θέρμανση και αντικαταστήσει τον λέβητα με αντλία θερμότητας.

Η ανάλυση δείχνει ότι η πιο συμφέρουσα επιλογή, με χαμηλό κόστος επένδυσης και γρήγορη απόσβεση, είναι να παραμείνει η πολυκατοικία στην κεντρική θέρμανση αλλά να εκσυγχρονίσει τον εξοπλισμό της και να τοποθετήσει θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές. Έτσι επιτυγχάνεται αυτονομία ανά διαμέρισμα, μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας και απόσβεση σε 1-1,5 χρόνια, έναντι των πιο δαπανηρών λύσεων της αυτονόμησης.

  • Σενάριο 1 – Κεντρική θέρμανση με φυσικό αέριο: Αντικατάσταση του καυστήρα πετρελαίου με καυστήρα φυσικού αερίου.
  • Σενάριο 2 – Αυτονόμηση με λέβητα συμπύκνωσης: Τοποθέτηση ατομικού λέβητα συμπύκνωσης φυσικού αερίου στο μπαλκόνι του διαμερίσματος.
  • Σενάριο 3 – Κεντρική θέρμανση με λέβητα συμπύκνωσης και θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: Παραμονή στην ΚΘ, αλλά με νέο λέβητα συμπύκνωσης και σύστημα ελέγχου ανά σώμα.
  • Σενάριο 4 – Αυτονόμηση με αντλία θερμότητας: Τοποθέτηση ατομικής αντλίας θερμότητας αντί για λέβητα.
  • Σενάριο 5 – Κεντρική θέρμανση με αντλία θερμότητας και θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: Παραμονή στην ΚΘ, αλλά αντικατάσταση του λέβητα με αντλία θερμότητας και εγκατάσταση ελέγχου ανά σώμα.

Πιο αναλυτικά:

1. Κεντρική θέρμανση με φυσικό αέριο

  • Κόστος εγκατάστασης: μέτριο, μοιράζεται σε όλα τα διαμερίσματα της πολυκατοικίας.
  • Κόστος θέρμανσης: περίπου 1.300 € τον χρόνο.
  • Εξοικονόμηση: 350 € τον χρόνο σε σχέση με το πετρέλαιο.
  • Απόσβεση: 5–6 χρόνια.
  • Άρα: Η μετάβαση στο αέριο μειώνει τα έξοδα, αλλά δεν εξαφανίζει τις απώλειες από τις σωληνώσεις.

2. Αυτονόμηση με ατομικό λέβητα φυσικού αερίου

  • Κόστος εγκατάστασης: υψηλό, το πληρώνει ο κάθε ιδιοκτήτης μόνος του.
  • Κόστος θέρμανσης: περίπου 1.150 € τον χρόνο.
  • Εξοικονόμηση: 500 € τον χρόνο.
  • Απόσβεση: 7–8 χρόνια.
  • Άρα: Οικονομία υπάρχει, αλλά η επένδυση είναι βαριά και χρειάζεται αρκετά χρόνια για να αποσβεστεί.

3. Κεντρική θέρμανση με λέβητα συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές

  • Κόστος εγκατάστασης: χαμηλό, μοιράζεται στην πολυκατοικία (π.χ. 70 € ανά σώμα για τις κεφαλές και μετρητές).
  • Κόστος θέρμανσης: περίπου 1.000 € τον χρόνο.
  • Εξοικονόμηση: 650 € τον χρόνο.
  • Απόσβεση: 1–1,5 χρόνια.
  • Άρα: Πρόκειται για την πιο οικονομική λύση με χαμηλό αρχικό κόστος, γρήγορη απόσβεση, αυτονομία ανά διαμέρισμα μέσω των θερμοστατικών κεφαλών.

4. Αυτονόμηση με αντλία θερμότητας

  • Κόστος εγκατάστασης: πολύ υψηλό, για κάθε διαμέρισμα ξεχωριστά.
  • Κόστος θέρμανσης: περίπου 900 € τον χρόνο.
  • Εξοικονόμηση: 750 € τον χρόνο.
  • Απόσβεση: 8–10 χρόνια.
  • Άρα: Η τεχνολογία είναι αποδοτική, αλλά η μεγάλη επένδυση κάνει την απόσβεση αργή.

5. Κεντρική θέρμανση με αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές

  • Κόστος εγκατάστασης: μέτριο, μοιράζεται στην πολυκατοικία.
  • Κόστος θέρμανσης: περίπου 850 € τον χρόνο.
  • Εξοικονόμηση: 800 € τον χρόνο.
  • Απόσβεση: 1–1,5 χρόνια.
  • Άρα: Μια λύση που συνδυάζει τεχνολογία υψηλής απόδοσης με χαμηλό κόστος ανά διαμέρισμα και σχεδόν άμεση απόσβεση.

Σημειώνεται ότι για τον υπολογισμό του κόστους θέρμανσης έχουν ληφθεί υπόψη η τρέχουσα μέση τιμή του καυσίμου δια της θερμογόνου δυνάμεως (1,261 €/λίτρο για το πετρέλαιο διά 10 kWh/λίτρο, 0,099 €/kWh επί 1,11 για το φυσικό αέριο και 0,14 €/kWh για το ηλεκτρικό ρεύμα) ενώ έχει υπολογιστεί και ο φόρος άνθρακα πο θα ισχύει από το 2026 ο οποίος ισούται με 0,08 € ανά kg εκπομπής CO2 επί 0,2636 kg/kWh εκπομπών CO2 για το πετρέλαιο και 0,1963 για το φυσικό αέριο.

Αποσβέσεις επενδύσεων θέρμανσης ανά πόλη

Η εικόνα παραμένει ίδια και σε άλλες πόλεις σύμφωνα με τον κ. Ευθυμιάδη, είτε μιλάμε για την κρύα Φλώρινα και την Τρίπολη, είτε για πιο ήπιες περιοχές όπως το Ηράκλειο, η αναβάθμιση της κεντρικής θέρμανσης βγαίνει οικονομικά νικήτρια. Σε όλες τις περιπτώσεις, το αρχικό κόστος είναι χαμηλότερο, η κατανάλωση περιορίζεται, και η απόσβεση της επένδυσης μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα χρόνο. Οι αποσβέσεις παραμένουν επίσης σε χαμηλά επίπεδα όταν η μέση θερμοκρασία αυξηθεί από τους 18 στους 20°C και αποκατασταθεί η θέρμανση στα επίπεδα θερμικής άνεσης, με οικονομικό τρόπο  για όλους. Το ίδιο ισχύει και για τα πανταχόθεν ελεύθερα διαμερίσματα ή μονοκατοικίες.

Πιο αναλυτικά η απόσβεση διαμορφώνεται σε:

Ελληνικό (Αθήνα)

  • Θέρμανση με λέβητα συμπύκνωσης και θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,20 έτη
  • Θέρμανση με αντλία θερμότητας και θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,04 έτη

Νέα Φιλαδέλφεια (Αθήνα)

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,02 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,89 έτη

Μίκρα (Θεσσαλονίκη)

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,84 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,73 έτη

Φλώρινα

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,66 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,57 έτη

Τρίπολη

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,73 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,63 έτη

Ηράκλειο

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,43 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,24 έτη

Αγρίνιο

  • Λέβητας συμπύκνωσης + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 1,06 έτη
  • Αντλία θερμότητας + θερμοστατικές κεφαλές/μετρητές: 0,91 έτη

Διαβάστε ακόμη