Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) εξέδωσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (Social Climate Fund – SCF) και να ολοκληρώσουν τα Κοινωνικά Κλιματικά Σχέδια (Social Climate Plans – SCPs) τους.

Από το 2026, με τη διάθεση άνω των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ, το Ταμείο αυτό δημιουργήθηκε με στόχο να διασφαλίσει ότι η μετάβαση σε μια πιο πράσινη οικονομία θα είναι δίκαιη και συμπεριληπτική, χωρίς να αφήσει κανέναν πίσω. Σκοπός του είναι να στηρίξει τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις στις προσπάθειές τους να μεταβούν σε καθαρότερες μορφές ενέργειας και μεταφορών. Θα χρηματοδοτείται από τα έσοδα του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών (ETS2) για την καύση καυσίμων σε κτίρια, οδικές μεταφορές και άλλους τομείς, συμβάλλοντας ώστε οι πιο ευάλωτοι πολίτες και μικρές επιχειρήσεις να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στο κόστος της πράσινης μετάβασης, ειδικά στους τομείς της στέγασης και των μεταφορών.

Το έγγραφο καθοδήγησης της Επιτροπής βασίζεται σε προηγούμενη τεχνική υποστήριξη προς τα κράτη μέλη και καθορίζει αρχές εφαρμογής του SCF, παρέχοντας πρακτικές οδηγίες για την εκπόνηση και αποτελεσματική εφαρμογή των εθνικών σχεδίων, ώστε η στήριξη να φτάνει άμεσα σε όσους πλήττονται από ενεργειακή ή μεταφορική φτώχεια και να εξασφαλίζεται η κοινωνική δικαιοσύνη.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση των Κοινωνικών Κλιματικών Σχεδίων στα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης θα επιτρέψει πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές επενδύσεις, βοηθώντας κάθε χώρα να αντιμετωπίσει τις ιδιαίτερες προκλήσεις της. Το νέο πλαίσιο θα συμβάλει επίσης στη βελτιστοποίηση της χρήσης των ευρωπαϊκών πόρων, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και την εστίαση στους στόχους του Ταμείου.

Κύριες αρχές εφαρμογής του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα:

  • Προβλεψιμότητα: Τα Σχέδια καθορίζουν εκ των προτέρων το ποσό πληρωμής για κάθε δράση ή επένδυση, με τις πληρωμές να πραγματοποιούνται όταν επιτυγχάνονται οι στόχοι.
  • Πληρωμές βάσει επιδόσεων: Τα κονδύλια του SCF θα εκταμιεύονται μόνο όταν οι στόχοι έχουν επιτευχθεί πλήρως, διασφαλίζοντας ότι οι πληρωμές συνδέονται με πραγματικά αποτελέσματα.
  • Απλοποιημένος ορισμός αρχών διαχείρισης: Τα κράτη μέλη μπορούν να βασιστούν στις υφιστάμενες δομές των προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), διευκολύνοντας την εφαρμογή.
  • Συμμετοχική διακυβέρνηση: Τα κράτη μέλη πρέπει να εμπλέξουν τοπικές και περιφερειακές αρχές, κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών, ώστε τα Σχέδια να αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες.
  • Διαφάνεια και λογοδοσία: Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιούν ενιαίο ψηφιακό σύστημα για την παρακολούθηση και αναφορά όλων των μέτρων και επενδύσεων, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη και τη σαφήνεια στη χρήση των πόρων.
  • Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ: Τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόσουν ισχυρούς μηχανισμούς πρόληψης και εντοπισμού απάτης, διαφθοράς και διπλής χρηματοδότησης, προστατεύοντας την ακεραιότητα του Ταμείου.

Για να λάβει ένα κράτος μέλος χρηματοδότηση πρέπει να εγκριθεί το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο που έχει υποβάλει

Για να λάβουν χρηματοδότηση από το SCF, τα κράτη μέλη πρέπει να ενσωματώσουν στη νομοθεσία τους τη νέα νομοθεσία ETS2 και να υποβάλουν τα Κοινωνικά Κλιματικά Σχέδιά τους προς έγκριση στην Επιτροπή. Η Επιτροπή έχει έως πέντε μήνες για να αξιολογήσει κάθε σχέδιο. Εφόσον εγκριθεί, τα κράτη μέλη θα μπορούν να υποβάλουν αίτημα πληρωμής από τις 31 Ιουλίου 2026, εφόσον έχουν εκπληρώσει τους συμφωνημένους στόχους.

Το SCF έχει σχεδιαστεί ώστε να γεφυρώνει το τρέχον και το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (MFF), αξιοποιώντας την εμπειρία του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) και της Πολιτικής Συνοχής.

Ιστορικό

Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα παρέχει σημαντική οικονομική στήριξη στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση μέτρων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στα εθνικά τους σχέδια.

Για την περίοδο 2026–2032, το Ταμείο αναμένεται να κινητοποιήσει τουλάχιστον 86,7 δισεκατομμύρια ευρώ, συνδυάζοντας έσοδα από το ETS2 και συνεισφορές των κρατών μελών (τουλάχιστον 25% του κόστους των σχεδίων τους). Θα υποστηρίξει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες μέσω επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση, την ανακαίνιση κτιρίων (όπως θερμομόνωση), τη χρήση καθαρών μορφών θέρμανσης και ψύξης (π.χ. αντλίες θερμότητας) και την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως φωτοβολταϊκά), καθώς και την προώθηση βιώσιμων μεταφορών (μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων μεταφορών).

Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη των σχεδίων τους και έχει καλέσει για την άμεση υποβολή τους, καθώς το Ταμείο ξεκινά ένα έτος πριν από τη λειτουργία του ETS2 το 2027. Μέχρι στιγμής, η Σουηδία και η Λετονία έχουν υποβάλει επίσημα τα σχέδιά τους, ενώ πάνω από τα μισά κράτη μέλη έχουν αποστείλει προσχέδια. Από το 2023, η Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει τακτικές διαβουλεύσεις μέσω της ομάδας εμπειρογνωμόνων SCF για την πολιτική του κλίματος και έχει εκδώσει οδηγίες και τεχνική καθοδήγηση για την εφαρμογή της αρχής «Μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (Do No Significant Harm) τον Μάρτιο του 2025.

Διαβάστε ακόμη