Περισσότεροι από 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων χάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, με τεράστιες επιπτώσεις στο κλίμα, στην οικονομία και την ηθική διάσταση της διατροφικής ανισότητας. Το ζήτημα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο της συνέντευξης που παραχώρησε η Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Κάτια Λαζαρίδη, στην ΕΡΑ Βορείου Αιγαίου, με αφορμή τη διεξαγωγή του τέταρτου θεματικού φόρουμ του έργου Life-IP CEI Greece για την κυκλική οικονομία.
Η Καθηγήτρια ανέλυσε με τεκμηριωμένο τρόπο τη σημασία της μείωσης των αποβλήτων τροφίμων, δίνοντας έμφαση στα σημεία παρέμβασης καθ’ όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας – από την αγροτική παραγωγή και την εστίαση, μέχρι τα νοικοκυριά και τα σούπερ μάρκετ. Τόνισε επίσης ότι η Ελλάδα έχει μπροστά της μια κρίσιμη υποχρέωση: να μειώσει τα τρόφιμα που απορρίπτονται κατά 30% μέχρι το 2030, βάσει της επικείμενης ευρωπαϊκής οδηγίας.
Όπως εξήγησε, περίπου το ένα τρίτο των τροφίμων που παράγονται για ανθρώπινη κατανάλωση δεν φτάνουν ποτέ στο πιάτο. Οι απώλειες ανέρχονται σε 1,3 δισεκατομμύρια τόνους τον χρόνο, με εκτιμώμενη αξία άνω του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Εκτός από το οικονομικό βάρος, η Λαζαρίδη ανέδειξε τη βαριά περιβαλλοντική επίπτωση, υπενθυμίζοντας ότι το 8% έως 10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από τροφές που τελικά καταλήγουν στα σκουπίδια. Και όπως σημείωσε, όταν πετάμε ένα τρόφιμο, πετάμε και όλους τους πόρους που απαιτήθηκαν για την παραγωγή του: νερό, γη, ενέργεια, συσκευασία, μεταφορά.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην αγροτική παραγωγή, επισημαίνοντας πως ο αγρότης δεν έχει πάντα τον έλεγχο για τη διάθεση της σοδειάς του, με αποτέλεσμα να απορρίπτονται προϊόντα για λόγους που δεν σχετίζονται με την ποιότητά τους. «Ένα φρούτο που δεν είναι ολόισιο μπορεί να μείνει απούλητο. Άλλες φορές, όταν η τιμή πώλησης είναι χαμηλότερη από το κόστος συγκομιδής, απλώς εγκαταλείπεται στο δέντρο», εξήγησε. Μίλησε επίσης για την πρακτική του “cleaning”, κατά την οποία παραγωγοί συνεργάζονται με εθελοντές ώστε να συλλέγεται αδιάθετη παραγωγή, που αλλιώς θα χανόταν.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του φόρουμ στρέφεται στην εστίαση, ιδίως σε τουριστικές περιοχές όπως τα νησιά, όπου – όπως τόνισε – υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. «Η καρδιά είναι η μέτρηση. Όταν γνωρίζω τι πετώ, μπορώ να το μειώσω», είπε χαρακτηριστικά, παρουσιάζοντας τεχνολογικά εργαλεία που ήδη εφαρμόζονται: από εφαρμογές και ταμπλέτες όπου καταγράφονται τα απόβλητα μέχρι πιο σύνθετα συστήματα με αναγνώριση εικόνας. Η σωστή αποθήκευση, η εφαρμογή της πρακτικής «πρώτο μέσα – πρώτο έξω» και η εκπαίδευση του προσωπικού μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά.
Παράλληλα, η Καθηγήτρια μίλησε για την αξία των παλιών πρακτικών εξοικονόμησης στην κουζίνα, ιδίως σε οικιακό επίπεδο. Η καταψυκτική συντήρηση, η δημιουργική αξιοποίηση των περισσευμάτων και η οργάνωση της αποθήκης τροφίμων στο σπίτι παραμένουν απλά αλλά αποτελεσματικά εργαλεία. «Η μεσογειακή κουζίνα βασίστηκε για αιώνες στη σπανιότητα. Πιάτα που αξιοποιούν ό,τι υπάρχει στον κήπο ή στο ψυγείο, είναι παραδείγματα βιώσιμης μαγειρικής», ανέφερε, προτρέποντας σε επιστροφή σε πρακτικές οικιακής οικονομίας που βασίζονται στην πρόληψη και τη δημιουργικότητα.
Μιλώντας για το πρόγραμμα Life-IP CEI Greece, η Λαζαρίδη εξήγησε πως στοχεύει στη δημιουργία εθελοντικών συμφωνιών με επιχειρήσεις και φορείς, υπό την καθοδήγηση του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και με ανάδοχο το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Ήδη έχει συγκροτηθεί η Εθνική Συμμαχία για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων, ενώ στόχος είναι να ενταχθούν περισσότεροι φορείς, Δήμοι, ξενοδοχειακά επιμελητήρια και τοπικοί επιχειρηματίες. Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επίκειται η αναθεώρηση της Οδηγίας για τα απόβλητα, με πρόβλεψη υποχρεωτικής μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων κατά 30% έως το 2030 στα στάδια του εμπορίου, της εστίασης και των νοικοκυριών.
Κλείνοντας, σημείωσε πως περισσότερο από το 50% των αποβλήτων τροφίμων παράγεται τελικά στο σπίτι. Οι οικογένειες –σύμφωνα με τις εκτιμήσεις– χάνουν κατά μέσο όρο 400 ευρώ τον χρόνο από τρόφιμα που θα μπορούσαν να είχαν καταναλωθεί. «Αν το γνωρίσουμε, μπορούμε να το αλλάξουμε. Και είναι αλλαγή που ωφελεί όλους: το πορτοφόλι μας, το περιβάλλον και τη συνείδησή μας», τόνισε.
Διαβάστε ακόμη
