Μετά τις πρωτοφανείς πλημμύρες που σημάδεψαν τη Θεσσαλία, η περιοχή καλείται τώρα να αντιμετωπίσει τον αντίποδα της ίδιας κλιματικής εξίσωσης: τη λειψυδρία. Ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Ταυρωπού και Διευθύνων Σύμβουλος του νεοσύστατου Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), Αθανάσιος Μαρκινός, περιέγραψε με ρεαλισμό και ανησυχία το έλλειμμα νερού στο υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας, το οποίο φθάνει πλέον τα 465 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά, ενώ τα ποτάμια καταγράφουν μειούμενες ροές, η λίμνη Πλαστήρα διαθέτει μόλις το 50% των αναγκαίων αποθεμάτων και τα υπόγεια υδατικά αποθέματα, παρότι ενισχύθηκαν συγκυριακά μετά τις πλημμύρες, επιστρατεύονται ξανά ως κύρια πηγή για την άρδευση της φετινής παραγωγής – γεγονός που, όπως παραδέχτηκε, θα οδηγήσει το φθινόπωρο σε ακόμη δυσμενέστερη κατάσταση.
Ο κ. Μαρκινός υπογράμμισε ότι όσο απομακρυνόμαστε από την οροσειρά της Πίνδου, τόσο εντείνονται τα προβλήματα στο ανατολικό τμήμα της Θεσσαλίας, με φαινόμενα καθίζησης, υποβάθμισης των υδροφορέων και ερημοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ίδρυση του ΟΔΥΘ, του πρώτου ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος στη χώρα, έρχεται να καλύψει ένα ιστορικό κενό στη διαχείριση του δημόσιου αγαθού που λέγεται «νερό».
Ο ΟΔΥΘ, όπως εξήγησε, προβλεπόταν ήδη από την Οδηγία-Πλαίσιο, αλλά μόλις τώρα γίνεται πράξη στη Θεσσαλία, με τη μορφή κρατικής Ανώνυμης Εταιρείας, ώστε να συνδυάζει τη διαφάνεια του δημοσίου με την ευελιξία της ιδιωτικής διαχείρισης. Η λειτουργία του οργανισμού προβλέπει την ενσωμάτωση των 53 ΟΕΒ της περιοχής, που καταργούνται και μετασχηματίζονται σε τοπικές επιτροπές άρδευσης υπό την «ομπρέλα» του ΟΔΥΘ. Στόχος είναι η θεμελίωση ενός σύγχρονου και ενιαίου συστήματος διαχείρισης, το οποίο θα στηρίζεται στην καταγραφή δεδομένων, την άδεια χρήσης νερού και την τεκμηριωμένη παρακολούθηση της κατανάλωσης.
Ο ίδιος, γνωρίζοντας εκ των έσω τη γεωργική πραγματικότητα της Θεσσαλίας – όπως δήλωσε, συνεχίζει ο ίδιος να καλλιεργεί – εξήγησε ότι η διαχείριση του νερού παραμελήθηκε για δεκαετίες, χωρίς κεντρικό σχεδιασμό. Οι παραγωγοί, κατά τον ίδιο, δεν είναι από τη φύση τους αρνητικοί στην αλλαγή: «Ο αγρότης είναι όπως τον μάθεις», είπε χαρακτηριστικά. Όταν οι αγρότες ενημερώνονται για τα αποθέματα και τους εξηγείται το πλαίσιο διαχείρισης από την αρχή της αρδευτικής περιόδου, τότε εντάσσονται ενεργά στο σύστημα, προσαρμόζονται και συμβάλλουν συνειδητά στην εξοικονόμηση.
Ο ΟΔΥΘ σχεδιάζει την εφαρμογή ενός πιο ορθολογικού τιμολογιακού συστήματος, ξεφεύγοντας από τη σημερινή flat χρέωση – ένα οριζόντιο τέλος ανεξαρτήτως κατανάλωσης – και υιοθετώντας ένα σύστημα με «κλιμάκωση». Για παράδειγμα, όπως ανέφερε, ο καταναλωτής που θα μείνει εντός του εύλογου ορίου των 450 κυβικών μέτρων ανά στρέμμα (όριο που προβλέπει το Σχέδιο Διαχείρισης) θα πληρώνει χαμηλότερο τέλος, ενώ οι υπερκαταναλωτές θα χρεώνονται αυξημένα, ώστε να αποθαρρύνεται η σπατάλη εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος και της βιωσιμότητας του υδατικού ισοζυγίου.
Παράλληλα, σημαντική μέριμνα δίδεται στην ανάγκη υποδομών αποθήκευσης και διαχείρισης του επιφανειακού νερού. Όπως τόνισε, το 70% του αρδευτικού νερού στη Θεσσαλία προέρχεται σήμερα από υπόγειους υδροφορείς – κάτι που πρέπει σταδιακά να αλλάξει. Τα φράγματα της Κοπιάς Φαρσάλου και της Πύλης Μουζακίου, που προωθούνται από την κυβέρνηση, μπορούν να συμβάλουν διπλά: αφενός συγκρατώντας νερό κατά τις χειμερινές πλημμύρες, αφετέρου προσφέροντας πολύτιμο νερό άρδευσης κατά την ξηρή περίοδο. Παράλληλα, ο ΟΔΥΘ επενδύει στην αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και στην αξιοποίηση καλών πρακτικών, όπως το παράδειγμα του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, ο οποίος κατάφερε – με τεχνολογικές παρεμβάσεις – να διπλασιάσει την αποδοτικότητα του αρδευτικού του δικτύου, παρά τη γήρανση των υποδομών.
Τέλος, ο Αθανάσιος Μαρκινός έθεσε το ζήτημα της αλλαγής καλλιεργητικών προτύπων σε νέα βάση. Κατά τη γνώμη του, ο αγρότης πρέπει να λειτουργεί ως επιχειρηματίας. Πρέπει να γνωρίζει τι ζητά η αγορά, τι διαθέσιμους φυσικούς πόρους έχει, και να προσαρμόζει την παραγωγή του με γνώμονα τη βιωσιμότητα. Ο ΟΔΥΘ, όπως είπε, δεν έρχεται να τιμωρήσει ή να επιβάλλει αυθαίρετες υπερτιμολογήσεις, αλλά να δημιουργήσει το πλαίσιο ώστε η αγροτική παραγωγή να συνεχιστεί με τρόπο που σέβεται το νερό, το περιβάλλον και την επόμενη μέρα της Θεσσαλίας.
Διαβάστε ακόμη
