Αν και τα βιοκαύσιμα έχουν παίξει μόνο ένα μικρό ρόλο μέχρι σήμερα, όταν πρόκειται για την κατανάλωση ενέργειας από αυτοκίνητα, πλοία και αεροπλάνα, οι πρόσφατες καινοτομίες δημιουργούν ελπίδες.

Και αυτό γιατί αποτελεί καύσιμο από ανανεώσιμες πρώτες ύλες αντί για αργό πετρέλαιο που βλάπτει το κλίμα.

Από αυτήν την άποψη αναμένεται να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ωστόσο, τα βιοκαύσιμα βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ από όλους τους ανθρώπους θα μπορούσε επίσης να προωθήσει την παραγωγή πιο φιλικών προς το περιβάλλον εναλλακτικών καυσίμων – αλλά με μία συνέπεια, σχολιάζει Handelsblatt.

Η γεωργική εταιρεία Covercress εδρεύει εδώ και εργάζεται πάνω σε ειδικά φυτά. Πράσινα φυτά που φέρουν χρυσαφένιους σπόρους προεξέχουν από εκατοντάδες μικρές γλάστρες. «Φέτος την άνοιξη, 2.400 εκτάρια από τα φυτά μας έχουν ήδη συγκομιστεί», λέει ο επικεφαλής της εταιρείας Jim Hedges.

Η καλλιέργεια αποτελεί καινοτομία: οι σπόροι του φυτού, το οποίο ονομάζεται «Covercress» όπως ακριβώς και η εταιρεία, δεν παράγουν μόνο μια ιδιαίτερα υψηλή ποσότητα λαδιού. Αναπτύσσονται επίσης σε μια εποχή του έτους που διαφορετικά τα χωράφια θα έμεναν σε αγρανάπαυση. Επομένως, οι αγρότες μπορούν να προσβλέπουν σε μια μεγάλη πρόσθετη επιχείρηση. Επεξεργασμένο σε βιοντίζελ, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία αεροσκαφών, πλοίων και φορτηγών.

Η βιοαιθανόλη και το βιοντίζελ κυριαρχούν

Τα βιοκαύσιμα εξακολουθούν να αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος του τομέα των μεταφορών, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της δεξαμενής σκέψης Future Cleantech Architects (FCA). Το 2023, η παγκόσμια παραγωγή βιοκαυσίμων ανήλθε σε περίπου 200 εκατομμύρια τόνους, που αντιστοιχεί σε ποσοστό λίγο κάτω του 5% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στις οδικές μεταφορές.

Επιπλέον, η παραγωγή βιοκαυσίμων επικεντρώνεται κυρίως σε δύο τύπους. Περίπου το 65% του συνολικού όγκου είναι βιοαιθανόλη. Αυτή παράγεται με τη ζύμωση ζάχαρης από φυτά όπως ο αραβόσιτος ή το ζαχαροκάλαμο με τη βοήθεια μαγιάς. Μόνο οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής, κυρίως από αραβόσιτο. Το βιοντίζελ αντιπροσωπεύει ένα επιπλέον 30%, το οποίο παράγεται από τη μετατροπή φυτικών ελαίων από ελαιοκράμβη, φασόλια σόγιας ή ηλίανθο, αλλά και χρησιμοποιημένων μαγειρικών ελαίων με τη χρήση μεθανόλης.

Οι ειδικοί βλέπουν μια μεγάλη ευκαιρία στις πιο φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές λύσεις αντί των ορυκτών καυσίμων. «Τα βιοκαύσιμα έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σημαντικούς βιομηχανικούς τομείς», δήλωσε στην Handelsblatt ο αναλυτής της FCA René Severens. Είναι δυνατή η εξοικονόμηση έως και 90 τοις εκατό.

Η ελπίδα αυτή τροφοδοτείται και από τις πρόσφατες καινοτομίες: «Έχουμε δει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια στον τομέα των βιοκαυσίμων που δεν προέρχονται από καλλιέργειες, αλλά από κυτταρινικά υλικά ή καλλιέργειες κάλυψης, για παράδειγμα», λέει ο αναλυτής της FCA. Το κάλυμμα είναι μια τέτοια καλλιέργεια κάλυψης, ενώ καύσιμα μπορούν πλέον να παραχθούν και από δασικά απόβλητα.

Ωστόσο, τα βιοκαύσιμα δεν αποτελούν πανάκεια για την κλιματική ουδετερότητα, τονίζει ο Severens. «Όχι σε όλους τους βιομηχανικούς τομείς όπου η χρήση βιοκαυσίμων είναι δυνατή, έχει επίσης νόημα». Η ηλεκτροκίνηση είναι καταλληλότερη για τις οδικές και εμπορευματικές μεταφορές, επειδή είναι πιο αποδοτική από άποψη κόστους. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, το βιοντίζελ κόστισε περίπου 1,10 δολάρια ανά λίτρο τον Ιανουάριο, σε σύγκριση με 0,84 δολάρια για το συμβατικό ντίζελ. Οι ηλεκτροκίνητες μεταφορές θα μειώσουν επίσης την ηχορύπανση και την ατμοσφαιρική ρύπανση, λέει ο Severens.

Η κατάσταση είναι διαφορετική στις αερομεταφορές: «Οι μπαταρίες και οι δεξαμενές υδρογόνου που διατίθενται σήμερα δεν επαρκούν για την παροχή ενέργειας σε κλίμακα που θα ήταν συμβατή με το βάρος και άλλους περιορισμούς στις αερομεταφορές», λέει ο Severens. Επομένως, η αεροπορία θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη χρήση σπάνιων και ακριβών βιοκαυσίμων, συμβουλεύει ο εμπειρογνώμονας.

Ωστόσο, ακόμη και τα βιοκαύσιμα δεν είναι απαραίτητα κλιματικά ουδέτερα, όπως επικρίνουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. «Μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου παράγονται κατά τις εργασίες στο χωράφι με τα γεωργικά μηχανήματα, την αζωτούχο λίπανση και την παραγωγή ορυκτών λιπασμάτων», λέει η Greenpeace. Η περαιτέρω επεξεργασία της συγκομιδής σε αιθανόλη ή βιοντίζελ απαιτεί επίσης πολλή ενέργεια, οπότε σε περίπτωση αμφιβολίας και ηλεκτρική ενέργεια από την παραγωγή ορυκτών καυσίμων.

Οι περιβαλλοντολόγοι επικρίνουν επίσης επανειλημμένα το γεγονός ότι τα φυτά για βιοκαύσιμα εκτοπίζουν την καλλιέργεια τροφίμων. Στις ΗΠΑ, αυτό είναι εμφανές στην περίπτωση του αραβοσίτου: στην αλλαγή της χιλιετίας, μόλις το 8% της συγκομιδής μετατρεπόταν σε βιοαιθανόλη, ενώ τώρα το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί σχεδόν στο μισό.

Βιοκαύσιμα: Μια άλλη πηγή εισοδήματος για τους αγρότες

Καινοτόμοι όπως το αφεντικό της Covercress Hedges ισχυρίζονται ότι έχουν βρει λύση στο πρόβλημα αυτό. Επειδή το φυτό του δεν ανταγωνίζεται τις καλλιέργειες τροφίμων. Πρόκειται για τη λεγόμενη καλλιέργεια αλιευμάτων. Αυτές σπέρνονται μόνο μετά την κύρια συγκομιδή στα τέλη του καλοκαιριού και έχουν σκοπό να τροφοδοτήσουν το έδαφος με θρεπτικά συστατικά μέχρι να φυτευτεί η επόμενη κύρια καλλιέργεια την άνοιξη.

Σε αντίθεση με τις περισσότερες ενδιάμεσες καλλιέργειες, οι αγρότες μπορούν τώρα να αξιοποιήσουν και τους ελαιούχους σπόρους του Covercress. Πέντε κιλά σπόρων του φυτού αποδίδουν ένα λίτρο πολύτιμου ελαίου. Αυτό προσφέρει «ευελιξία στη συγκομιδή» χωρίς σημαντική απώλεια απόδοσης, ενθουσιάζεται ο Hedges.

O γερμανικός χημικός και γεωργικός όμιλος Bayer είναι ο κύριος μέτοχος της Covercress, ενώ ο γεωργικός όμιλος Bunge και ο πετρελαϊκός γίγαντας Chevron έχουν επίσης μερίδιο στην εταιρεία. Η ζήτηση για βιώσιμα καύσιμα «δεν μπορεί να καλυφθεί χωρίς καινοτόμες γεωργικές λύσεις και νέες καλλιέργειες», λέει ο Frank Terhorst, επικεφαλής του τμήματος βιωσιμότητας στο γεωργικό τμήμα της Bayer.

Το Covercress δεν είναι το μόνο στοίχημα που έχει βάλει ο Όμιλος. Τον Ιανουάριο, η Bayer προχώρησε σε στρατηγική συνεργασία με τη Neste, μια φινλανδική εταιρεία παραγωγής ανανεώσιμων καυσίμων. Ξεκινώντας από τις νότιες Μεγάλες Πεδιάδες, τα λιβάδια ανατολικά των Βραχωδών Ορέων, και οι δύο εταιρείες θέλουν τώρα να προωθήσουν την καλλιέργεια χειμερινής ελαιοκράμβης.

Η Bayer έχει επίσης επενδύσει πρόσφατα στην επιχείρηση καμελίνας, ένα άλλο πολλά υποσχόμενο εναλλακτικό φυτό πετρελαίου. Μαζί με την επέκταση της καλλιέργειας χειμερινής ελαιοκράμβης στις ΗΠΑ και του Covercress, ο Όμιλος βλέπει δυνατότητες για καθαρές πωλήσεις έως και 400 εκατομμυρίων ευρώ σε αυτόν τον τομέα έως το 2034.

Τα νέα φυτά βρίσκονται ακόμη σε πρώιμα στάδια εμπορικής αξιοποίησης. Η Covercress έχει συνεργαστεί μέχρι στιγμής με επιλεγμένους αγρότες στις μεσοδυτικές πολιτείες και σχεδιάζει να ξεκινήσει την πώληση έτοιμων προς φύτευση σπόρων αυτό το φθινόπωρο. Η Bayer σχεδιάζει να κυκλοφορήσει στην αγορά την υβριδική ποικιλία χειμερινής ελαιοκράμβης το 2027.

Τα χωράφια στην ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένα από τη γενετική μηχανική

Ειδικοί όπως ο David Zilberman δεν έχουν πειστεί ακόμη πλήρως από τις νέες πηγές πρώτων υλών. «Κάποια στιγμή θα λειτουργήσουν, αλλά θα χρειαστεί χρόνος», λέει ο γεωπόνος-οικονομολόγος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ στην Handelsblatt. Αντιθέτως, ο Zilberman τάσσεται υπέρ της περαιτέρω γενετικής μηχανικής για την αύξηση της απόδοσης των φυτών – και, συνεπώς, για τη μείωση των τιμών.

«Με τις δυνατότητες της βιοτεχνολογίας, θα μπορούσαμε να έχουμε τρόφιμα, καύσιμα και λιγότερη φτώχεια, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες», δήλωσε. Αλλά οι κανονισμοί στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες θα το εμπόδιζαν αυτό. Μέχρι στιγμής, τα χωράφια στην ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένα από γενετικά τροποποιημένα φυτά.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη αποδοχής από τους καταναλωτές, αλλά και στην απροθυμία της διεθνούς κοινότητας να χορηγήσει άδειες. Το τελευταίο μπορεί να αλλάξει σύντομα. Τον Μάρτιο, η πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ ψήφισε υπέρ της μείωσης των εμποδίων για την έρευνα και την πώληση γενετικά τροποποιημένων φυτών. Αυτό συμβαίνει επειδή η σύγχρονη γενετική μηχανική, όπως το λεγόμενο «γονιδιακό ψαλίδι» Crispr-Cas, προσφέρει πιο ακριβείς επεμβάσεις από την παραδοσιακή βιοτεχνολογία.

Τα βιοκαύσιμα είναι επίσης πιθανό να έχουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον υπό τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ. Το σημαντικό νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό που διαπραγματεύεται επί του παρόντος η Γερουσία των ΗΠΑ προβλέπει ακόμη και την παράταση των φορολογικών κινήτρων για τα βιώσιμα καύσιμα. Οι λεγόμενες πιστώσεις παραγωγής καθαρών καυσίμων – πιστώσεις για βιοκαύσιμα ανά γαλόνι – θα λήξουν στην πραγματικότητα το 2027. Τώρα το μέτρο πρόκειται να παραταθεί έως το 2031.

Ωστόσο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ βρίσκεται στη διαδικασία αλλαγής των κανόνων του παιχνιδιού για τα βιοκαύσιμα, λέει η Leslie Abrahams. «Η μέθοδος υπολογισμού των συνολικών εκπομπών για τα βιοκαύσιμα έχει αλλάξει», δήλωσε στη Handelsblatt η αναπληρώτρια διευθύντρια για την ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.

Βιοκαύσιμα: Ο Τραμπ αλλάζει τον υπολογισμό

Συγκεκριμένα, η έμμεση χρήση γης δεν θα συμπεριλαμβάνεται πλέον στο μέλλον, εξηγεί η Abrahams. Πρόκειται για τις συνέπειες της μετατροπής της γης για την παραγωγή βιοκαυσίμων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Σε ορισμένα μέρη, για παράδειγμα, τα δάση εκχερσώνονται για να αποκτηθεί γη για καλλιέργεια.

«Χωρίς τον υπολογισμό της έμμεσης χρήσης γης, φαίνεται ότι τα βιοκαύσιμα είναι πολύ καλύτερα για το περιβάλλον», λέει ο Abrahams. Ο εμπειρογνώμονας βλέπει τον κύριο λόγο γι’ αυτό στο ισχυρό αγροτικό λόμπι, το οποίο διατηρούσε πάντα καλές σχέσεις με τον Τραμπ. «Ειδικότερα, τα βιοκαύσιμα που έχουν λιγότερα περιβαλλοντικά οφέλη όσον αφορά τη χρήση γης, όπως η αιθανόλη καλαμποκιού, οδηγούν σε αύξηση της παραγωγής καλαμποκιού», λέει ο Abrahams.

Ταυτόχρονα, η σχεδιαζόμενη αλλαγή θα καταστήσει περισσότερους τύπους καυσίμων επιλέξιμους για τις φορολογικές πιστώσεις. Και τέλος, ο Τραμπ σκέφτηκε και τους δικούς του αγρότες στο νόμο: στο μέλλον, οι φορολογικές πιστώσεις θα είναι διαθέσιμες μόνο εάν οι πρώτες ύλες για την παραγωγή προέρχονται από τις ΗΠΑ, τον Καναδά ή το Μεξικό.

Στο Covercress στο Σεντ Λούις, ο Τζιμ Χέτζες πιστεύει ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο. «Οι αγρότες έχουν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια και βλέπουμε σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης», λέει. Ο επιχειρηματίας έχει θέσει έναν φιλόδοξο στόχο για το επόμενο έτος: να διπλασιάσει την καλλιεργούμενη έκταση σε περίπου 5.000 εκτάρια.

Διαβάστε ακόμη