Το ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται σε μια βαθιά μετάβαση, η οποία χαρακτηρίζεται από την επιταχυνόμενη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), τη στρατηγική διαχείριση των παλαιότερων μονάδων ορυκτών καυσίμων και την πρόκληση της ενσωμάτωσης των κατακερματισμένων νησιωτικών δικτύων.

Σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύει το EurasiaReview, καθώς η χώρα προσανατολίζεται προς το 2026, το ενεργειακό της τοπίο αναδιαμορφώνεται από μεγάλα έργα υποδομών — μεταξύ των οποίων νέες διασυνδέσεις και πιθανή ανάπτυξη υδρογονανθράκων— τα οποία θα μπορούσαν να εδραιώσουν τον αναδυόμενο ρόλο της ως κομβικού ενεργειακού κόμβου στην Ανατολική Μεσόγειο.

1. Εγκατεστημένη Ισχύς και Εξελισσόμενο Μίγμα Παραγωγής

Σύμφωνα πάντα με την ανάλυση, στο τέλος του 2024, η συνολική εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς της Ελλάδας έφτασε περίπου τα 27 γιγαβάτ (GW). Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών, αποτελούσαν το κυρίαρχο μέρος αυτής της ισχύος, στα περίπου 24,3 GW, ενώ η ισχύς από ορυκτά καύσιμα — σήμερα κυρίως φυσικό αέριο — μειώθηκε στα περίπου 2,5–3 GW.

Αυτή η δομική μεταβολή αντανακλάται στο μίγμα παραγωγής του 2024, όπου οι ΑΠΕ και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά κάλυψαν λίγο πάνω από το 50% της ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, με το φυσικό αέριο να καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του υπολοίπου και τη λιγνιτική παραγωγή να συνεχίζει τη ραγδαία πτώση της.

2. Η Κρίσιμη Πορεία για τα Ελληνικά Νησιά

Το EurasiaRevies επισημαίνει επίσης ότι, ένα σημαντικό πλήθος ελληνικών νησιών παραμένει μη διασυνδεδεμένο, και βασίζεται σε ακριβούς και υψηλών εκπομπών τοπικούς σταθμούς παραγωγής με ντίζελ και μαζούτ.

Το 2024, η ηλεκτροπαραγωγή από πετρελαϊκά προϊόντα στα νησιά αυτά ήταν σημαντική, εκτιμώμενη περίπου στις 3.860 γιγαβατώρες (GWh).

Ένα ορόσημο μετασχηματισμού επιτεύχθηκε το 2025, με την ολοκλήρωση του υποθαλάσσιου καλωδίου υψηλής τάσης που συνδέει την Κρήτη με το ηπειρωτικό δίκτυο.

Το έργο αναμένεται να τερματίσει την εξάρτηση της Κρήτης από μονάδες πετρελαίου, να επιτρέψει τη μαζική διείσδυση ΑΠΕ στο νησί και να μειώσει το συνολικό κόστος συστήματος. Περαιτέρω διασυνδέσεις για άλλα νησιωτικά συμπλέγματα βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο σχεδιασμού, σηματοδοτώντας σαφή πολιτική προτεραιότητα για την κατάργηση της εξάρτησης από το ντίζελ.

3. Υπεράκτια Εξερεύνηση Υδρογονανθράκων: Μία Νέα Εστίαση

Σε μια αξιοσημείωτη στρατηγική μετατόπιση, η Ελλάδα επανεκκίνησε επίσημα τον γύρο παραχωρήσεων για υπεράκτια κοιτάσματα στις αρχές του 2025, εκκινώντας διαδικασίες για περιοχές στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.

Μεγάλες διεθνείς εταιρείες ενέργειας, όπως η Chevron, έχουν ήδη υποβάλει εκδηλώσεις ενδιαφέροντος. Η ανανεωμένη αυτή δραστηριότητα, μέρος μιας ευρύτερης περιφερειακής τάσης, παρουσιάζεται επίσημα ως ενίσχυση της εθνικής και ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας, αλλά δημιουργεί περίπλοκες πολιτικές προκλήσεις στην εξισορρόπηση των βραχυπρόθεσμων αναγκών προσφοράς με τους μακροπρόθεσμους στόχους απανθρακοποίησης της ΕΕ.

4. Υποθαλάσσια Έργα Αγωγών Φυσικού Αερίου: Γεωπολιτικές και Εμπορικές Προτάσεις

Αρκετά μεγάλα υποθαλάσσια έργα αγωγών φυσικού αερίου παραμένουν ενεργά στον σχεδιασμό, παρότι αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια:

  • Ο Αγωγός EastMed: Έργο-ορόσημο ως PCI της ΕΕ με στόχο τη σύνδεση των πόρων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την Ελλάδα και την Ιταλία. Παραμένει προς συζήτηση στην πολιτική ατζέντα, αλλά αντιμετωπίζει άλυτες πολιτικές, τεχνικές (βαθιά ύδατα) και χρηματοδοτικές προκλήσεις, χωρίς να διαφαίνεται ακόμη Τελική Επενδυτική Απόφαση (FID).
  • Διαδρομές Κύπρου–Αιγύπτου: Ως πιο αρθρωτή εναλλακτική λύση, η Chevron και οι κυβερνήσεις της περιοχής προχωρούν σε έρευνες θαλάσσιου πυθμένα και σχεδιασμό αγωγών που θα συνδέουν τα κυπριακά κοιτάσματα (π.χ. Αφροδίτη) με τις υπάρχουσες υποδομές LNG στην Αίγυπτο.
  • Προοπτική για το 2026: Αν και αυτά τα έργα ενισχύουν τον δυνητικό ρόλο της Ελλάδας ως διαδρόμου φυσικού αερίου, αναμένεται να παραμείνουν σε φάση σχεδιασμού και διαβουλεύσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του 2026, με τις αναπτύξεις να μετατίθενται για την επόμενη δεκαετία.

5. Υποθαλάσσια Ηλεκτρικά Καλώδια: Χτίζοντας το Μεσογειακό Ηλεκτρικό Δίκτυο

Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις προχωρούν ταχύτερα, τοποθετώντας την Ελλάδα ως μελλοντικό πράσινο ηλεκτρικό διάδρομο:

  • Διασύνδεση Κρήτης: Η ολοκλήρωση του έργου το 2025 αποτελεί θεμελιώδες επίτευγμα. Η πλήρης λειτουργία του θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα για το 2026, επιτρέποντας την ανταλλαγή ενέργειας από ΑΠΕ και ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού της Κρήτης, αναφέρει χαρακτηριστικά η ανάλυση.
  • Great Sea Interconnector: Η σχεδιαζόμενη διασύνδεση HVDC (Ισραήλ–Κύπρος–Κρήτη) αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα της ΕΕ. Το έργο συνεχίζει σταδιακά την ανάπτυξή του, με το τμήμα Κρήτη–Κύπρος να αποτελεί το επόμενο μεγάλο βήμα μετά τη διασύνδεση Κρήτης–ηπειρωτικής Ελλάδας.
  • Διασύνδεση Ελλάδας–Αιγύπτου: Έργο υψηλής ισχύος με στόχο τη μεταφορά ηλιακής και αιολικής ενέργειας από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, έχει λάβει σημαντική πολιτική στήριξη και προχωρά στο πλαίσιο συνεργασιών της ΕΕ.
  • Προοπτική για το 2026: Ο κλάδος θα εστιάσει στην ολοκλήρωση λειτουργίας της διασύνδεσης Κρήτης και στην αντιμετώπιση των διαρκών νομικών, προμηθευτικών και ρυθμιστικών προκλήσεων που συναντούν μεγάλα πολυεθνικά έργα καλωδίων.

6. Διασυνοριακές Ροές Ηλεκτρικής Ενέργειας: Η Εμφάνιση ενός Νέου Καθαρού Εξαγωγέα

Μια καθοριστική αλλαγή στην αγορά σημειώθηκε το 2024, όταν η Ελλάδα έγινε καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας, καταγράφοντας πλεόνασμα περίπου 307 GWh. Η Ιταλία αναδείχθηκε σε κύριο προορισμό των εξαγωγών, ενώ η Βουλγαρία αποτέλεσε την κύρια πηγή εισαγωγών. Με υφιστάμενη διασυνοριακή δυναμικότητα περίπου 2,8 GW και σημαντικές αναβαθμίσεις σε εξέλιξη, η αυξανόμενη συμμετοχή μεταβλητών ΑΠΕ αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο της Ελλάδας ως στρατηγικού εξαγωγέα, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους υψηλής παραγωγής ΑΠΕ στη Νότια Ευρώπη.

7. Επιπτώσεις για την Πολιτική και το Σύστημα το 2026

Η ανάλυση του EurasiaReview υπογραμμίζει ότι το επόμενο έτος θα απαιτήσει στοχευμένη πολιτική δράση σε πολλαπλά μέτωπα:

  • Ενοποίηση Νησιών: Η μεγιστοποίηση των οφελών από τη νέα διασύνδεση της Κρήτης και η επιτάχυνση των σχεδίων για άλλα νησιά θα είναι κρίσιμες για τη μείωση του κόστους και των εκπομπών του συστήματος.
  • Ευελιξία Δικτύου: Η αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ της ημερήσιας παραγωγής φωτοβολταϊκών και της βραδινής αιχμής ζήτησης θα εντείνει την ανάγκη για επενδύσεις σε αποθήκευση μεγάλης κλίμακας, ευέλικτη ζήτηση και εύκαμπτη παραγωγή φυσικού αερίου.
  • Στρατηγική Εξισορρόπηση: Οι πολιτικοί φορείς θα χρειαστεί να διαχειριστούν τη διπλή κατεύθυνση της προώθησης εξαγωγών πράσινης ενέργειας μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τις γεωπολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις της ανανεωμένης υπεράκτιας εξερεύνησης φυσικού αερίου, εξασφαλίζοντας μια συνεκτική μακροπρόθεσμη στρατηγική μετάβασης.

Διαβάστε ακόμη