Αυγουστιάτικος «καύσωνας» αρνητικών ελάχιστων τιμών (που παρατηρούνται το μεσημέρι επί έξι συνεχόμενες ημέρες) και περικοπών πράσινης ενέργειας έχει ενσκήψει στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος, καθώς η υπερπαραγωγή ΑΠΕ που έχει προκύψει λόγω του συνδυασμού ταυτόχρονης υψηλής παραγωγής τόσο των αιολικών λόγω των ισχυρών ανέμων που πνέουν τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας, όσο και των φωτοβολταϊκών συμπιέζει τη μέση τιμή στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, που κινείται από τις 2 Αυγούστου και μετά στα επίπεδα των 60-75 ευρώ/MWh.

Πλην όμως, αυτή η εικόνα «αποθέρμανσης» των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού και μάλιστα σε μια περίοδο υψηλής ζήτησης και θερμοκρασιών είναι εν πολλοίς παραπλανητική, καθώς αποκρύπτει τις στρεβλώσεις της αγοράς που αποτυπώνονται στις ακραίες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις που έκαναν πάλι την εμφάνισή τους τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες του «διακεκαυμένου άξονα» της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία-Βουλγαρία-Ρουμανία) εν μέσω των προβλέψεων για (πραγματικό) καύσωνα τις επόμενες ημέρες και τις χαμηλές ταχύτητες των ανέμων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας.

Έτσι, παρατηρείται το ασυνήθιστο φαινόμενο για αύριο (Τετάρτη 13 Αυγούστου), στις 11.00 το πρωί να καταγράφεται ελάχιστη αρνητική τιμή -1,58 ευρώ/ΜWh (ακολουθούμενη από τρεις ώρες μηδενικών τιμών) και να προβλέπονται περικοπές πράσινης ενέργειας 9,5 GWh που έρχονται να προστεθούν στις περικοπές που διενεργούνται σταθερά από τις αρχές του μηνός (με αποκορύφωμα το Σαββατοκύριακο 9-10 Αυγούστου, οπότε και πετάχτηκαν στα σκουπίδια συνολικά 53 Γιγαβατώρες πράσινης ενέργειας). Την ίδια στιγμή, όμως, στις 20.00 που τα φωτοβολταϊκά σβήνουν ενώ η ζήτηση παραμένει υψηλή με τις μονάδες φυσικού αερίου να «δίνουν τον τόνο» στην κάλυψή της,  στην Προημερήσια Αγορά του Χρηματιστηρίου Ενέργειας «εγγράφεται» μέγιστη τιμή 240,13 ευρώ/MWh που παραπέμπει σε μια ιλιγγιώδη διαφορά 15.000% (%) από το χαμηλό της ημέρας.

Μεγάλες διακυμάνσεις –αν και όχι τόσο ακραίες όσο στην Ελλάδα- καταγράφονται και στις άλλες χώρες: Ενδεικτικά σε  Βουλγαρία και Ρουμανία η ελάχιστη τιμή προσεγγίζει τα 7 ευρώ/MWh κινούμενη σε θετικό πρόσημο, όμως στην «κόκκινη βραδινή ζώνη», η μέγιστη τιμή προσεγγίζει τα 250 ευρώ/MWh. Ίδια εικόνα και στην Ουγγαρία, με ελάχιστη τιμή τα 11 ευρώ και μέγιστη πάνω από 300 ευρώ/MWh.

«Τρενάκι του τρόμου» οι χονδρικές τιμές ρεύματος μέσα στην ημέρα

Παρά το «τρενάκι του τρόμου» των τιμών μέσα στην ημέρα, η μέση τιμή συγκρατείται και εδώ σε διαχειρίσιμα επίπεδα, ιδίως σε σύγκριση με το περυσινό καλοκαίρι: 87,26 ευρώ/MWh στη Βουλγαρία, 89,78 ευρώ/MWh στη Ρουμανία, 100,15 ευρώ/MWh στην Ουγγαρία. Και  όπως παρατηρούν αναλυτές που μίλησαν στο Montel, έχει τη σημασία του ότι ο βαθμός ετοιμότητας όλων των εμπλεκομένων φορέων (Διαχειριστών Συστημάτων, Ρυθμιστικών αρχών, κυβερνήσεων) για την αντιμετώπιση νέων περιφερειακών κρίσεων τιμών είναι πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Σε αυτό έχει παίξει ρόλο και η ενεργοποίηση της Task Force –με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης- που θα συνεδριάσει εν ολομελεία στις αρχές Σεπτεμβρίου για να αξιολογήσει την εμπειρία του καλοκαιριού. Την ίδια στιγμή  βοηθητικά λειτούργησε το γεγονός ότι δεν κατεγράφη φέτος ένας παρατεταμένος καύσωνας περιφερειακής εμβέλειας όπως συνέβη πέρυσι, ενώ αυξήθηκαν τόσο οι «πράσινες» εφεδρείες (φωτοβολταϊκά), όσο και αυτές από τις συμβατικές μονάδες, καθώς δεν υπήρξαν μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία τους, οι συντηρήσεις έγιναν νωρίτερα και προστέθηκε και νέα «δύναμη πυρός» στην Ελλάδα από τη μονάδα φυσικού αερίου των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Motor Oil.

Προβληματισμός από την καλοκαιρινή «επέλαση» των μηδενικών/αρνητικών τιμών ρεύματος και των περικοπών

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι όλα ρόδινα: Οι ακραίες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις των χονδρεμπορικών τιμών αντανακλούν τις ανισορροπίες που υπάρχουν στο σύστημα και τις προκλήσεις που εγκυμονεί πλέον η εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης. Την ίδια στιγμή, η επέκταση του «ιού» των μηδενικών/αρνητικών τιμών και των περικοπών σε περιόδους όπου έως τώρα η αυξημένη ζήτηση λειτουργούσε ως ασπίδα εγείρει έντονο προβληματισμό για μεγάλη μερίδα των παραγωγών ΑΠΕ που δεν καλύπτονται από PPA ή εγγυημένες «ταρίφες» καθώς τα έσοδά τους «ψαλιδίζονται» αφενός λόγω των περικοπών (για τις οποίες δεν αποζημιώνονται όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες), αφετέρου λόγω της διάθεσης της ενέργειας που παράγουν σε μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Στον αντίποδα, στο στρατόπεδο των κερδισμένων βρίσκονται οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας που ιδίως στις ώρες αρνητικών τιμών αμείβονται για να καλύψουν τις ανάγκες των πελατών τους καθώς και οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές με ωριαία τιμολόγηση.

Ο αντίκτυπος σε νοικοκυριά και παραγωγούς ΑΠΕ

Όσο για τα νοικοκυριά, αποτελεί κοινό τόπο ότι τα οφέλη της φθηνής πράσινης ενέργειας φτάνουν σε αυτούς σε περιορισμένο μόνο βαθμό. Όπως τονίζεται και σε πρόσφατη ανάλυση του HELLENiQ ENERGY Center for Sustainability and Energy @Alba Graduate Business School, «το αυξημένο μερίδιο παραγωγής ΑΠΕ συμπιέζει τις χονδρεμπορικές τιμές σε αυτά τα διαστήματα, ωστόσο αυτά τα κέρδη δεν αντικατοπτρίζονται αναλογικά σε επίπεδο καταναλωτή.

Η απόκλιση προκύπτει από συστημικές τριβές, ιδίως εντός των μηχανισμών εξισορρόπησης και διακανονισμού, καθώς και από χρονικές αναντιστοιχίες μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Το κόστος εξισορρόπησης – που προκύπτει για την επίλυση αποκλίσεων σε πραγματικό χρόνο και τη διατήρηση της συχνότητας και της επάρκειας – έχει κλιμακωθεί απότομα, μάλιστα προβλέπεται να υπερβεί το 1 δισεκατομμύριο ευρώ το 2025.

Ταυτόχρονα, η ενδοημερήσια μεταβλητότητα των τιμών επιδεινώνει την αναποτελεσματικότητα: η άφθονη παραγωγή ηλιακής ενέργειας χαμηλού κόστους κατά τη διάρκεια του μεσημεριού καταστέλλει προσωρινά τις τιμές, αλλά καθώς η ηλιοφάνεια μειώνεται αργά το απόγευμα και νωρίς το βράδυ και η ζήτηση παραμένει υψηλή, το σύστημα επανέρχεται σε θερμικούς πόρους υψηλότερου οριακού κόστους. Οι τιμές spot κατά τη διάρκεια αυτών των βραδινών ωρών εκτοξεύονται ακόμη και απουσία έκτακτων γεγονότων, και επειδή η λιανική τιμολόγηση συγκεντρώνει τους μέσους όρους σε αυτά τα διαστήματα, η αξία της φθηνής πράσινης ενέργειας ελαχιστοποιείται».

Αντίδοτο η ευελιξία, αλλά αργεί

Ως αντίδοτο για την άρση των ανισορροπιών εμφανίζεται η ευελιξία, με κυριότερο «εργαλείο» την αποθήκευση ενέργειας μέσω μπαταριών που μπορούν να μετατοπίσουν χρονικά την πλεονάζουσα μεσημεριανή ανανεώσιμη παραγωγή στην αιχμή της βραδινής ζήτησης, μειώνοντας την εξάρτηση από την ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο και μειώνοντας τις αιχμές των τιμών. Όμως αυτή τη στιγμή η αποθηκευτική ισχύς στο ελληνικό σύστημα είναι μηδενική και πληθαίνουν οι φωνές όσων υποστηρίζουν ότι οι προβλέψεις για εγκατάσταση μπαταριών άνω των 4 GW ως το τέλος της δεκαετίας είναι υπεραισιόδοξες. Έτερο εργαλείο είναι η μεταφορά της κατανάλωσης από τις βραδινές ώρες στις μεσημεριανές μέσω των δυναμικών τιμολογίων, τα οποία όμως προϋποθέτουν την διείσδυση έξυπνων μετρητών που αυτή τη στιγμή είναι περιορισμένη στα νοικοκυριά.

Διαβάστε ακόμη