Η Ουάσιγκτον φαίνεται να επιδιώκει να διασφαλίσει καθεστώς αποκλειστικότητας για το φυσικό αέριο που θα διοχετεύεται στην Ουκρανία μέσω της Ελλάδας, καθώς εκφράζει έντονες επιφυλάξεις για τη χρήση αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο εισέρχεται στη χώρα μας μέσω του αγωγού TAP. Οι αμερικανικές ανησυχίες ήρθαν στο προσκήνιο το περασμένο Σαββατοκύριακο, αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της νεοσύστατης εταιρείας Atlantic-See LNG Trade (κοινής εταιρείας ΔΕΠΑ και Άκτωρ) και της ουκρανικής Naftogaz στην Αθήνα, παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Καθημερινής, η αμερικανική πλευρά φέρεται να εξέφρασε αντίθεση στη δυνατότητα μεταφοράς αζερικού αερίου προς την Ουκρανία μέσα από τις ελληνικές υποδομές και τον Κάθετο Διάδρομο, επιδιώκοντας να περιορίσει τη χρήση οποιασδήποτε πηγής θεωρείται ανταγωνιστική προς το αμερικανικό LNG. Το ζήτημα έφτασε μέχρι και το Μέγαρο Μαξίμου, όπου τελικά διευθετήθηκε ύστερα από δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης ότι το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν θα χρησιμοποιείται μόνο ως έσχατη εναλλακτική λύση. Δηλαδή, θα ενεργοποιείται μόνο σε περίπτωση που παρουσιαστούν προβλήματα σε προγραμματισμένες παραδόσεις αμερικανικού LNG στο πλαίσιο της συμφωνίας Atlantic-See LNG Trade – Naftogaz για την περίοδο Δεκεμβρίου 2025 έως Μαρτίου 2026, καθώς και για τις ποσότητες που προβλέπονται στο μακροχρόνιο συμβόλαιο της ελληνικής εταιρείας με την αμερικανική Venture Global.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πιθανότητα καθυστέρησης ενός φορτίου LNG που προορίζεται για την Ουκρανία. Εάν για οποιονδήποτε λόγο –τεχνικό ή επιχειρησιακό– η παράδοση καθυστερήσει ή δεν είναι εφικτό να ολοκληρωθεί η αεριοποίηση εγκαίρως, η Atlantic-See LNG Trade θα πρέπει να καλύψει το κενό από τις διαθέσιμες ποσότητες της ΔΕΠΑ, στο «καλάθι» των οποίων περιλαμβάνεται και αζερικό αέριο. Η παρεξήγηση αυτή, όπως την περιέγραψε η ελληνική πλευρά, φαίνεται ότι έχει προς το παρόν κλείσει, χωρίς όμως να έχει εξαλειφθεί πλήρως η αμερικανική ανησυχία.
Οι ΗΠΑ και το προϊόν «Route 3» του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου
Παράλληλα, η συζήτηση που άνοιξε σχετικά με την προέλευση του αερίου που θα διοχετεύεται στην ουκρανική αγορά εγείρει ερωτηματικά για τη στάση των ΗΠΑ ως προς το νέο διασυνοριακό προϊόν «Route 3». Το συγκεκριμένο project αναπτύσσεται από τους διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας, σε συνεργασία με τον ICGB, τον φορέα που διαχειρίζεται τον αγωγό Ελλάδας–Βουλγαρίας (IGB). Το προϊόν «Route 3» προβλέπει παραδόσεις αζερικού αερίου στην Ουκρανία μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, ξεκινώντας από το σημείο όπου ο αγωγός IGB διασυνδέεται με τον TAP.
Από το σημείο αυτό προμηθεύεται η Βουλγαρία περίπου 1 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως, ποσότητες που φτάνουν στην Ελλάδα μέσω TAP. Αντίστοιχο όγκο έχει δεσμεύσει και η ΔΕΠΑ, ενώ συνολικά 8 δισ. κυβικά μέτρα αζερικού αερίου μεταφέρονται μέσω του ελληνικού συστήματος προς την Ιταλία. Ο TAP, έργο στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία, αποτελεί σήμερα βασική πηγή εφοδιασμού της Ελλάδας και σημαντικό κανάλι τροφοδοσίας για την Ευρώπη, η οποία μάλιστα επιδιώκει τον διπλασιασμό της μεταφορικής του ικανότητας.
Ωστόσο, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προσπάθειας πλήρους απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, στο μικροσκόπιο τίθενται πλέον όχι μόνο ο αγωγός TurkStream –που μπορεί να λειτουργεί ως δίοδος για ρωσικό αέριο μέσω Τουρκίας προς την ΕΕ– αλλά και ο TAP. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν εξακολουθεί να εισάγει, αν και σε μικρότερες ποσότητες μετά το 2023, ρωσικό φυσικό αέριο, γεγονός που έχει οδηγήσει ορισμένα κράτη-μέλη να εκφράσουν ανησυχίες για πιθανή έμμεση πρόσβαση ρωσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα απαντούν ότι τέτοια μίξη είναι τεχνικά αδύνατη, καθώς ο αγωγός που μεταφέρει το αζερικό αέριο προς την ΕΕ δεν συνδέεται με το εσωτερικό δίκτυο του Αζερμπαϊτζάν. Από την πλευρά του, το Μπακού υποστηρίζει ότι οι ρωσικές εισαγωγές προορίζονται αποκλειστικά για την κάλυψη των αναγκών της εγχώριας αγοράς, ώστε να διατηρηθούν απρόσκοπτες οι εξαγωγές προς την Ευρώπη.
Διαβάστε ακόμη
