Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται για τρίτο χρόνο και η Ρωσία φαίνεται πως αναδιαμορφώνει status quo. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Μόσχα έχει αρχίσει να προκαλεί κατά κόρον μόνιμες ζημιές στο ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας, αφού δεν βομβαρδίζει μόνο σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά επιτίθεται και στις τεράστιες υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στις οποίες στηρίχθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση τον περασμένο χειμώνα για να αποφύγει τις δικές της ενεργειακές ελλείψεις.
Όπως αναφέρει το Politico, πρόκειται για αλλαγή τακτικής από πλευράς Ρωσίας σε συγκερασμό με τα τελευταία δύο χρόνια, όταν ο στρατός εισβολής στόχευε κυρίως τους ενεργειακούς μετασχηματιστές της Ουκρανίας και τα εξαρτήματα που μεταφέρουν την ενέργεια από το ένα κύκλωμα στο άλλο. Οι επιθέσεις αυτές ήταν επιζήμιες, αλλά τα εξαρτήματα μπορούσαν να επισκευαστούν ή να αντικατασταθούν γρήγορα. Τώρα, όλα βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Ολόκληρα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας βρίσκονται στο στόχαστρo και οι επισκευές θα χρειαστούν χρόνια. Το ζήτημα δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Ευρώπη, αφού αν πληγούν τα συστήματα αποθήκευσης μπορεί να στερήσουν από την Γηραιά Ήπειρο ένα κρίσιμο εφεδρικό σχέδιο σε περίπτωση ενεργειακών αναταραχών και γεωπολιτικών συγκρούσεων τον χειμώνα.
Η αλλαγή τακτικής της Ρωσίας επηρεάζει την Ευρώπη – Οι φόβοι για το φυσικό αέριο
Συνεπώς, τα ενεργειακά προβλήματα της Ουκρανίας μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε ενεργειακά προβλήματα της Ευρώπης. Την περασμένη εβδομάδα η Ρωσία σηματοδότησε μια πιθανή νέα φάση στην ενεργειακή της επίθεση, πλήττοντας δύο διαφορετικές τοποθεσίες που συνδέονται με το υπόγειο δίκτυο αποθήκευσης φυσικού αερίου της Ουκρανίας. Οι εγκαταστάσεις αυτές ήταν ζωτικής σημασίας για τις ενεργειακές προσπάθειες της Ευρώπης τον περασμένο χειμώνα, με τους εμπόρους να αποθηκεύουν εκεί δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου σε περίπτωση που υπήρχε έλλειψη. Η πρόσθετη αποθηκευτική ικανότητα έδωσε στις χώρες της ΕΕ εύκολη πρόσβαση στις προμήθειες και επέτρεψε στις εταιρείες να αποθηκεύσουν πλεονάζοντα καύσιμα που διαφορετικά δεν θα είχαν πού να τοποθετήσουν – και τα οποία θα αναγκάζονταν να πουλήσουν με κόστος έως και 2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο, αφού στο τέλος του έτους λήγει η συμφωνία διαμετακόμισης που επιτρέπει στη Ρωσία να στέλνει αέριο μέσω αγωγού στην ΕΕ μέσω της Ουκρανίας. Το Κίεβο επιμένει ότι το σύμφωνο δεν θα παραταθεί. Τον περασμένο χειμώνα η Ουκρανία προσέφερε το δίκτυο αποθήκευσης φυσικού αερίου της στους Ευρωπαίους εμπόρους, καθώς δημιουργούσαν εναγωνίως αποθέματα σε περίπτωση που η Ρωσία διέκοπτε τις προμήθειες όταν η θερμοκρασία έπεφτε. Τώρα η Ρωσία στοχεύει ακριβώς αυτό το δίκτυο, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον η ΕΕ είναι προετοιμασμένη με εφεδρικές, εναλλακτικές λύσεις. Η αλλαγή στάσης της Ρωσίας είναι μια πρόκληση για εμάς, αλλά είναι επίσης μια πρόκληση για την Ευρώπη», σημείωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Σημειώνεται πως η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία ενέργειας της Ουκρανίας, η DTEK, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι πέντε από τα έξι εργοστάσιά της υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν και ότι έχει χαθεί το 80% της ικανότητάς της να παράγει ηλεκτρικό, ενώ οι επισκευές μπορεί να απαιτήσουν έως και 18 μήνες. Η εικόνα αυτή τρομάζει. Σύμφωνα με το BBC, την περασμένη εβδομάδα, μια μεγάλη εγκατάσταση κοντά στο Κίεβο χτυπήθηκε. Στα βορειοανατολικά, στη δεύτερη πόλη της Ουκρανίας, Χάρκοβο, και οι τρεις μεγάλοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής είναι ερειπωμένοι. Καθώς η Ουκρανία προσπαθεί να επισκευάσει ό,τι μπορεί και να διατηρήσει την ηλεκτρική ενέργεια που ρέει στα σπίτια και τη βιομηχανία, απευθύνει όλο και πιο επείγουσες εκκλήσεις για εξωτερική βοήθεια. Η ρωσική επίθεση δεν έχει σταματήσει. Το BBC σημειώνει πως υπάρχουν υποψίες ότι Ρώσοι πράκτορες εντός της Ουκρανίας παρέχουν πληροφορίες στη Μόσχα: οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής καλύπτουν τεράστια έκταση και η ζημιά ή οι επισκευές είναι αδύνατο να κρυφτούν. Αλλά η Ρωσία ξέρει ήδη πού να στοχεύσει. Τα εργοστάσια χρονολογούνται από την εποχή της ΕΣΣΔ, υπάρχουν ακόμα σοβιετικές ετικέτες στα ερείπια και η Μόσχα έχει τα παλιά σχέδια των εγκαταστάσεων.
Οι αξιωματούχοι στην Ουκρανία ανησυχούν όπως αναφέρει το Politico για το πώς θα βγάλουν το χειμώνα με τα φώτα και τη θέρμανση αναμμένα, εφόσον δεν υπάρχουν εργοστάσια και συστήματα. Να σημειωθεί επίσης ότι δεν υπάρχουν πολλά εύκολα προσβάσιμα ανταλλακτικά για τις υποβαθμισμένες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Την ίδια ώρα, η αεράμυνα της Ουκρανίας εξαντλείται καθιστώντας όλο και πιο δύσκολο να αποκρούσει τους πυραύλους που πέφτουν βροχή στις ενεργειακές υποδομές.
Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες η Ουκρανία αυτοπροβαλλόταν ως μια ατμομηχανή για την Ευρώπη, καυχιόταν ότι εξήγαγε καθημερινά περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ σε ηλεκτρική ενέργεια στους δυτικούς γείτονές της. Τώρα η οικονομική ισορροπία έχει αντιστραφεί, με το Κίεβο να εξαντλεί τον επισφαλή προϋπολογισμό του για να εισάγει ενέργεια, καθώς αγωνίζεται να αποφύγει τις διακοπές ρεύματος και να τροφοδοτήσει τη βιομηχανία όπλων σε καιρό πολέμου. Τη Δευτέρα, ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας Γκέρμαν Γκαλούστσενκο είχε έκτακτες συνομιλίες στις Βρυξέλλες με την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ, Καντρί Σίμσον, καθώς η κατάσταση συνεχίζει να επιδεινώνεται. Οι αυξανόμενες επιθέσεις κινδυνεύουν να αποτρέψουν τους ιδιώτες επενδυτές που χρειάζεται η Ουκρανία για να εκσυγχρονίσει το ταλαιπωρημένο δίκτυό της και να αναπτύξει μικρότερα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα είναι πιο δύσκολο να στοχοποιηθούν από τους Ρώσους.
