Για ανταγωνισμό από την Τουρκία – και μάλιστα έντονο- θα πρέπει να προετοιμάζεται η Ελλάδα καθώς φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε κρίσιμο κόμβο διαμετακόμισης LNG (κυρίως αμερικανικού) στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη, έχοντας μάλιστα αναλάβει τον ρόλο αυτό με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον: Μπορεί η Τουρκία να κινδυνεύει να χάσει το όπλο του Turkish Blend, δηλαδή της εισαγωγής μεγάλων ποσοτήτων ρωσικού αερίου «μεταμφιεσμένων» σε τουρκικό στην Ευρώπη δια των αγωγών TurkStream και Blue Stream λόγω της σχετικής απαγόρευσης που τέθηκε σε επίπεδο ΕΕ (με πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς και του διδύμου του ΥΠΕΝ Σταύρου Παπασταύρου και Νίκου Τσάφου), όμως όλα δείχνουν ότι προσαρμόζεται ταχύτατα στα νέα δεδομένα μειώνοντας την εξάρτησή της από το αγώγιμο αέριο (άλλωστε δυο μεγάλα συμβόλαια της κρατικής εταιρείας αερίου της Τουρκίας BOTAS με την Gazprom που αφορούν σε εισαγωγές 21,7 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως (bcm/έτος) λήγουν στο τέλος του 2025) και παίζοντας σε πρώτη φάση το «χαρτί» των εξαγωγών προς την Ευρώπη LNG από πολλαπλές πηγές, δηλαδή όχι μόνο αμερικανικού- και σε δεύτερη φάση την προοπτική εξαγωγών εγχωρίως παραγόμενου φυσικού αερίου από το κοίτασμα Sakarya στη Μαύρη Θάλασσα, με δεδομένες τις προβλέψεις της Άγκυρας για αύξηση της παραγωγής από 2,26 bcm/έτος το 2024 σε περίπου 15,6 bcm/έτος το 2028.
Οι δέκα συμφωνίες προμήθειας LNG της τουρκικής BOTAS
Σε αυτό ακριβώς το «κάδρο» πρέπει να ενταχθεί το «τσουνάμι» των συμφωνιών για προμήθεια LNG που σύναψε πρόσφατα η BOTAS με διάφορες εταιρείες και για διαφορετικές διάρκειες, που βρέθηκαν στο «μικροσκόπιο» ειδικής μελέτης του Ινστιτούτου Ενεργειακών Ερευνών της Οξφόρδης (Oxford Institute for Energy Studies -OIES). Μόνο τον περασμένο Σεπτέμβριο, η BOTAS συνήψε 10 διαφορετικά deals (με τις αμερικανικές Mercuria, και Cheniere, τις βρετανικές BP και Shell, την ιταλική Eni, την νορβηγική Equinor, την ιαπωνική JERA και τις πολυεθνικές εταιρείες εμπορίας SEFE και Hartree Energy), που «αθροίζουν» ποσότητες περί τα 15 bcm ετησίως. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει αναμφισβήτητα αυτό με την Mercuria που αφορά σε αμερικανικό LNG καθώς είναι 20ετούς διάρκειας (εκτείνεται από 1/1/2026 έως το τέλος του 20245) και αφορά στην προμήθεια 4 bcm ετησίως. Εάν στις συμφωνίες αυτές προστεθεί και η Δήλωση Προθέσεων που υπέγραψε η BOTAS με τον αμερικανικό βραχίονα της αυστραλέζικης Woodside Energy για προμήθεια 5,8 bcm ετησίως αρχής για εννέα χρόνια, αρχής γενομένης από το 2030, που θα προέρχονται από την παραγωγική μονάδα της εταιρείας στη Λουιζιάνα που είναι υπό ανάπτυξη, αλλά και τα τρία 10ετή συμβόλαια προμήθειας LNG που είχε υπογράψει η BOTAS το 2024 με τη γαλλική TotalEnergies (για 1,6 bcm/έτος) τη Shell (για 4bcm/έτος αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2027) και την αμερικανική ExxonMobil (για 2,7 bcm/έτος), τότε προκύπτει μια εντελώς διαφορετική εικόνα σε σχέση με την υφιστάμενη σε σχέση με το μείγμα των εισαγωγών αερίου της Τουρκίας, (μέρος των οποίων προορίζεται για εξαγωγή προς την Ευρώπη), με την γείτονα να κινείται σαφώς προς την κατεύθυνση της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας αερίου και τη μερική απεξάρτηση από τη Ρωσία. Μια στρατηγική που ερμηνεύεται και υπό το πρίσμα της έντονης πολιτικής πίεσης που δέχεται η Άγκυρα από την Ουάσιγκτον να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και αέριο. Όπως πάντως εκτιμούν αναλυτές, το πιθανότερο είναι ότι η Τουρκία θα συνεχίσει την πάγια πολιτική της να ακροβατεί μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, με δεδομένο ότι στην παρούσα φάση το 40% των ενεργειακών αναγκών της χώρας καλύπτεται ακόμα από ρωσικό αέριο, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη την εξάρτησή της γείτονος από τη Μόσχα και σε άλλους ενεργειακούς κλάδους πέραν των ορυκτών καυσίμων. Για παράδειγμα δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η πολυσυζητημένη πυρηνική μονάδα στο Ακούγιου (ο πρώτος αντιδραστήρας της οποίας θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία του χρόνου σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου ΥΠΕΝ Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ) είναι ιδιοκτησίας της κρατικής ρωσικής εταιρείας Rosatom…
Τα υπέρ και τα κατά Ελλάδας και Τουρκίας
Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Ελλάδας και Τουρκίας στη διαφαινόμενη «μονομαχία» τους για τα σκήπτρα του κόμβου φυσικού αερίου στη Νοτιανατολική Ευρώπη περιγράφει σε πρόσφατη ανάλυση το Argus Media, με βασικό μήνυμα ότι η Τουρκία έχει μεν πολύ μεγαλύτερη ικανότητα επαναεριοποίησης LNG από την Ελλάδα, πλην όμως η αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση περιορίζει τις ποσότητες προς εξαγωγές, ενώ η κλειστή αγορά της δημιουργεί προκλήσεις για τους traders. Η Ελλάδα από την άλλη αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση ζητήματα συμφόρησης του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, έχει όμως μπροστά της ένα φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων, αμερικανική στήριξη για τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου -που φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ισχυρή όδευση για μεταφορά αμερικανικού LNG με πύλη την Ελλάδα προς Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη υποκαθιστώντας εν πολλοίς τις ποσότητες ρωσικού αερίου που μεταφέρονται μέσω TurkStream- και μια πιο ανοιχτή αγορά.
Ειδικότερα, το Argus παρατηρεί ότι η Τουρκία έχει τετραπλάσια ικανότητα επαναεριοποίησης LNG απ’ ότι η Ελλάδα, καθώς τα πέντε τερματικά που διαθέτει (δυο χερσαία και τρία πλωτά FSRU) έχουν δυναμικότητα που αντιστοιχεί σε 625 Τεραβατώρες το χρόνο, έναντι 148 Τεραβατωρών των δύο ελληνικών (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη). «Κλειδί» για τις εισαγωγές αερίου -ανεξαρτήτως προέλευσης- από την Τουρκία προς τη ΝΑ Ευρώπη είναι το σημείο διασύνδεσης του τουρκικού δικτύου αερίου με το βουλγαρικό (Strandzha 1/Malkoclar). Ο κ. Μπαϊρακτάρ και ανώτερα στελέχη της ΒΟΤΑS έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι μπορούν να αυξήσουν το capacity εισαγωγών 2-4 φορές σε σύντομο χρονικό διάστημα αν υπάρχει μακροπρόθεσμη δέσμευση δυναμικότητας από ενδιαφερόμενους Ευρωπαίους αγοραστές, κάτι που σύμφωνα με το Argus «υπονοεί» εξαγωγική δυναμικότητα 10 bcm/ετησίως στο ορατό μέλλον, που θεωρητικά υπερβαίνει την εξαγωγική δυναμικότητα της Ελλάδας που αυξήθηκε πρόσφατα στα 8,5 bcm/ετησίως μετά την πρόσφατη έναρξη λειτουργίας του Σταθμού Συμπίεσης στην Κομοτηνή. Να σημειωθεί ότι το επόμενο κρίσιμο βήμα για την άρση των συμφορήσεων στο ελληνικό δίκτυο είναι η έναρξη λειτουργίας και του Σταθμού Συμπίεσης στην Αμπελιά, υψηλής σημασίας για τη μεταφορά προς Βορρά φορτίων που φτάνουν στη Ρεβυθούσα, που αναμένεται το αμέσως επόμενο διάστημα.
Την ίδια στιγμή, ανασταλτικά για την ελκυστικότητα της Τουρκίας ως hub φυσικού αερίου λειτουργεί η κλειστή αγορά της με τη δεσπόζουσα θέση της BOTAS και η χαμηλή διαφάνεια. Εξαιτίας των παραγόντων αυτών, η βαθμολογία της Τουρκίας στην ετήσια κατάταξη της Energy Traders Europe για φέτος επιδεινώθηκε, ενώ αυτή της Ελλάδας βελτιώθηκε..
Διαβάστε ακόμη
