Μείωση της τάξης του 25% υπολογίζεται ότι θα φέρει στις υψηλές χρεώσεις διαμετακόμισης φυσικού αερίου από τη Ρεβυθούσα προς την Ουκρανία -μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας- η λύση που βρίσκεται στο τραπέζι για ενιαίο τιμολόγιο ώστε να καταστεί πιο ανταγωνιστικός ο Κάθετος Διάδρομος Φυσικού Αερίου και να προσελκύσει το ενδιαφέρον των χρηστών. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Διαχειριστές Συστημάτων που εμπλέκονται στο project -συμπεριλαμβανομένου και του ΔΕΣΦΑ- προωθούν τη δημιουργία ενός προϊόντος που θα επιτρέπει τη μεταφορά φυσικού αερίου κατά μήκος του Κάθετου Διαδρόμου με ενιαία, μειωμένη ταρίφα διαμετακόμισης. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο Διαχειριστής Συστήματος Φυσικού Αερίου της Ουκρανίας, στην παρούσα φάση το κόστος διαμετακόμισης φυσικού αερίου από την Ελλάδα (Τέρμιναλ Ρεβυθούσας) έως την Ουκρανία υπερβαίνει τα 10 ευρώ/MWh (και από το FSRU της Αλεξανδρούπολης είναι της τάξης των 13 ευρώ/MWh), ενώ το αντίστοιχο κόστος στις  εναλλακτικές οδεύσεις μέσω Πολωνίας, Λιθουανίας ή Κροατίας διαμορφώνεται από 3,9 έως 6,7 ευρώ/MWh.

Ο λόγος αυτό είναι ότι οι υποδομές του Κάθετου Διαδρόμου (που εν πολλοίς «εφάπτονται» με αυτές του παλιού Διαβαλκανικού Αγωγού που μετέφερε (ρωσικό) αέριο από την Ουκρανία προς την Τουρκία μέσω των χωρών των Βαλκανίων) διασχίζουν πολλές χώρες (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία) και κάθε Διαχειριστής Συστήματος εφαρμόζει τη δική του ταρίφα στο εκάστοτε εθνικό σκέλος, με αποτέλεσμα τα κόστη να σωρεύονται και η όδευση να καθίσταται μη ελκυστική από εμπορικής πλευράς, όπως φάνηκε και από το market test που διενεργήθηκε το περασμένο καλοκαίρι.

Η αναφορά Τσάφου στις ακριβές ταρίφες του Κάθετου Διαδρόμου

Το θέμα των ακριβών ταριφών του Κάθετου Διαδρόμου ανέδειξε και ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος στο άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στη Βαρσοβία την εβδομάδα που πέρασε. «Στη συζήτηση για την ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας και της Μολδαβίας (…) τόνισα την ανάγκη για μια εξορθολογισμένη τιμολογιακή πολιτική στα δίκτυα ώστε το αέριο που φτάνει στην Ουκρανία και τη Μολδαβία να είναι ανταγωνιστικό», ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο κ. Τσάφος, φωτογραφίζοντας τις ακριβές ταρίφες που είναι ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» στο δρόμο του Κάθετου Διαδρόμου, μέσω του οποίου επιδιώκεται η μεταφορά τουλάχιστον 10 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως φυσικού αερίου, LNG (κυρίως αμερικανικού) και αζέρικου αερίου αγωγών που φτάνει στην Ελλάδα μέσω του αγωγού TAP από τα τερματικά της Ελλάδας (FSRU Αλεξανδρούπολης, Ρεβυθούσα) έως τη Μολδαβία και την Ουκρανία, μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας.

Τι προβλέπει η πρόταση των Διαχειριστών

Σύμφωνα με την πρόταση των Διαχειριστών, εάν εφαρμοστεί το ενιαίο τιμολόγιο στη λεγόμενη «Διαδρομή 1» που αφορά στα σημεία διασύνδεσης Σιδηρόκαστρο-Kulata (δηλαδή το τμήμα το Κάθετου Διαδρόμου που διέρχεται από Ελλάδα και Βουλγαρία), Negru Voda-Kardam (που αφορά το τμήμα Βουλγαρία-Ρουμανία) και τα σημεία  διασύνδεσης Isaccea/Orlovka, Kaushany, Grebenyky (για τα κομμάτια Ρουμανία-Ουκρανία και Ουκρανία-Μολδαβία), τότε το συνολικό κόστος των ταριφών που χρεώνουν οι Διαχειριστές Συστήματος της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Μολδαβίας θα μειωνόταν τουλάχιστον 25%. Σημειώνεται ότι ο Διαχειριστής της Ουκρανίας GTSOU εφαρμόζει ήδη έκπτωση 46% για τις ταρίφες στα σημεία διασύνδεσης του ουκρανικού συστήματος με αυτά της Ρουμανίας και της Μολδαβίας.

Όπως έγραψε το energygame.gr, με την προωθούμενη λύση, αντί οι εταιρείες να πληρώνουν χωριστά για να μεταφέρουν φυσικό αέριο σε κάθε εθνικό κομμάτι του Κάθετου Διαδρόμου, θα μπορούν να δεσμεύουν δυναμικότητα για ολόκληρη τη διαδρομή με ενιαίο τιμολόγιο. Η διαδρομή θα χρησιμοποιείται μόνο για προμήθειες προς την Ουκρανία και προς το παρόν δεν θα επιτρέπει πρόσβαση στα εγχώρια εικονικά σημεία εμπορίας κατά μήκος του διαδρόμου.

To σχέδιο προβλέπει ότι η προσφερόμενη χωρητικότητα σε κάθε σημείο διασύνδεσης θα είναι η χαμηλότερη διαθέσιμη σε οποιοδήποτε από τα σημεία κατά μήκος της διαδρομής και θα αντιστοιχείται στα υπόλοιπα σημεία.

Προς το παρόν, η σχεδιαζόμενη λύση θα ωφελήσει κυρίως την Ουκρανία, η οποία επιδιώκει να εξασφαλίσει πάνω από 5 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου για τον σχηματισμό αποθεμάτων ενόψει του χειμώνα. Ωστόσο, οι διαχειριστές κατά μήκος του διαδρόμου θα έχουν επίσης έσοδα, καθώς μέρος της χωρητικότητας είχε παραμείνει ανενεργό τα τελευταία χρόνια.

Ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί project προτεραιότητας για την ελληνική κυβέρνηση, στο μέτρο που ενισχύει τη γεωστρατηγική θέση της χώρας -και την αξία των Τέρμιναλ της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης- για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και αποτελεί «κλειδί» για την αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ελλάδας.

Η Διαδρομή 1 αφορά στη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ελλάδα στην Ουκρανία με σημείο αφετηρίας το Τέρμιναλ της Ρεβυθούσας, αλλά υπάρχουν και συζητήσεις για την ένταξη σημείων παράδοσης από το τερματικό LNG της Αλεξανδρούπολης όταν αυτό επανέλθει σε λειτουργία τον Αύγουστο. Αυτό σημαίνει ότι και ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας–Βουλγαρίας (IGB) ενδέχεται να προστεθεί στο ενιαίο προϊόν.

Αν και η στρατηγική αξία του Κάθετου Διαδρόμου αναγνωρίζεται τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (στο κάδρο της εκπεφρασμένης βούλησης των Βρυξελλών για πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία έως το 2027), όσο και από τις ΗΠΑ, εντούτοις το project δεν έχει λάβει χρηματοδοτική στήριξη, με αποτέλεσμα ορισμένα από τα επιμέρους έργα του να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αν και τα έργα στην αρχή του Διαδρόμου, δηλαδή στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία είναι σε ώριμη φάση. Πάντως, οι ζυμώσεις έχουν ενταθεί το τελευταίο διάστημα, με τις χώρες που συμμετέχουν στο εγχείρημα να προσπαθούν να βρουν βιώσιμες λύσεις για να μπει το project σε τροχιά υλοποίησης.

Αμφιβολίες για το εγχείρημα απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο

Την ίδια στιγμή, πάντως, εκφράζονται αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι ρεαλιστικό να «εξοβελιστεί» το ρωσικό αέριο αγωγών από το μείγμα των εισαγωγών της Ευρώπης έως το 2027.

Η ΕΕ εξακολουθεί να εισάγει περίπου 100 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ημερησίως από τη Ρωσία, εκ των οποίων τα 40 εκατ. κυβικά μέτρα παραδίδονται στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω Τουρκίας δια του αγωγού TurkStream, ενώ τα υπόλοιπα εισάγονται διά θαλάσσης, ως LNG.

«[Η Τουρκία] αναμειγνύει αέριο αγωγών – κυρίως ρωσικό, αζερικό και λίγο ιρανικό – με LNG από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και την Αλγερία», δήλωσε στο Montel  ο Αθανάσιος Κωνσταντόπουλος, σύμβουλος της αθηναϊκής εταιρείας Arrow Resources, αναφερόμενος στο γνωστό Turkish Blend που εισέρχεται στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, με σημείο εισόδου τη Βουλγαρία.

Όμως η Τουρκία δεν εφαρμόζει ιχνηλάτηση μορίων, πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι μόλις το αέριο εισέλθει στο τουρκικό δίκτυο, η προέλευσή του δεν ανιχνεύεται

Ο ρόλος του Turkish Blend

Χωρίς δεσμευτική πιστοποίηση προέλευσης και επιβολή ελέγχων στα σημεία εισόδου της ΕΕ, το Turkish Blend θα καταστεί ένα «de facto γκρι κανάλι» για ρωσικό αέριο, είπε ο κ. Κωνσταντόπουλος, προσθέτοντας ότι «αυτό θα επιτρέψει στην Τουρκία να ανταλλάσσει και να επανεξάγει νόμιμα φυσικό αέριο με τρόπο που αποκρύπτει την προέλευσή του και παρακάμπτει ουσιαστικά οποιεσδήποτε πιθανές κυρώσεις της ΕΕ».

Τούτων λεχθέντων, ο πλήρης αποκλεισμός του ρωσικού αερίου από τον TurkStream έως το 2027 είναι «μη ρεαλιστικός», εκτός αν χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές διαδρομές εφοδιασμού, τερματιστούν οι μακροχρόνιες συμφωνίες με την Gazprom, ή η ΕΕ επιβάλει κυρώσεις ή απαγορεύσεις στις παραδόσεις μέσω του TurkStream.

Ο οικονομικός διευθυντής της ουγγρικής εταιρείας εμπορίας φυσικού αερίου MVM CEEnergy, Λάζλο Φριτς, δήλωσε στο Montel ότι θα ήταν δύσκολο να αποδειχθεί παρανομία, ενώ οποιαδήποτε απαγόρευση συγκεκριμένων μειγμάτων αερίου, για παράδειγμα, θα μπορούσε να παρακαμφθεί με αλλαγή ονομασίας ή επαναπιστοποίηση.

Άλλη πηγή της αγοράς από την Ουγγαρία ανέφερε ότι ορισμένες εταιρείες έχουν ήδη σχεδιάσει να παρακάμψουν τους περιορισμούς στις ρωσικές ροές υπογράφοντας συμφωνίες με προμηθευτές από το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία. «Μόλις τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση, μπορούν να αρχίσουν να αγοράζουν αέριο από το Αζερμπαϊτζάν ή την Τουρκία», είπε, προσθέτοντας ωστόσο ότι θα πρόκειται για το ίδιο μείγμα αερίων.

Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν σκοπεύει να προτείνει νομικά μέτρα τον Ιούνιο για την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού αερίου έως το τέλος του 2027, εν μέσω ανησυχιών ότι οι αγορές βοηθούν στη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία.

Διαβάστε ακόμη