Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και μετά, η Ευρώπη έχει «ταλαιπωρηθεί» από πολλές προκλήσεις. Την ρωσική εισβολή ακολούθησε μια μεγάλη ενεργειακή κρίση, καθώς και μια πλήρης αλλαγή στρατηγικής ενεργειακής κατεύθυνσης από την ΕΕ. Το 2025 ήταν ένα έτος όπου η Ευρώπη έκανε πιο ξεκάθαρο ποιο μονοπάτι θέλει να ακολουθήσει. Παράλληλα, ήταν ένα έτος μετάβασης. Η σταδιακή ομαλοποίηση των τιμών ενέργειας (συγκριτικά με την περίοδο 2022-2023), η θέσπιση οδικού χάρτη για πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα, η πιο ξεκάθαρη στροφή στο αμερικανικό LNG, η επικέντρωση στην ανταγωνιστικότητα, τα δίκτυα, την ευελιξία, καθώς και η αλλαγή στάσης απέναντι στην πυρηνική ενέργεια, ήταν οι πιο σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο μέσα στο έτος που ολοκληρώνεται σε μερικές ημέρες.

Μέσα στο 2025 υπήρξε μια μεγάλη αποκλιμάκωση στις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου, κάτι που συνέβαλε στο «ξεφούσκωμα» των χονδρικών τιμών ρεύματος. Ειδικότερα, από τα επίπεδα των 58 ευρώ ανά μεγαβατώρα που βρισκόταν το TTF τον Φεβρουάριο, έπεσε στα 26 ευρώ ανά μεγαβατώρα τον Δεκέμβριο, ενώ αυτές τις ημέρες βρίσκεται γύρω στα 27-28 ευρώ. Η προσφορά μεγάλων ποσοτήτων LNG και αερίου μέσω αγωγών από τις ΗΠΑ και τη Νορβηγία αντίστοιχα, συνέβαλαν σε αυτή την αποκλιμάκωση τιμών. Παρόλα αυτά, συνέχισε να υπάρχει μεγάλη διακύμανση μεταξύ των χονδρικών τιμών ενέργειας των κρατών μελών, με τις χώρες της ΝΑ και Κεντρικής Ευρώπης να επιβαρύνονται δυσανάλογα.

Σε αντίθεση με το TTF, οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στην ΕΕ ανέβηκαν σημαντικά μέσα στο 2025.  Πιο αναλυτικά, από τα 60 ευρώ ανά τόνο CO2 όπου βρίσκονταν τον Απρίλιο, τους τελευταίους μήνες παρακολουθούμε ένα ράλι αυξήσεων, με τις τιμές των δικαιωμάτων ρύπων να βρίσκονται πλέον στα 88 ευρώ ανά τόνο, με προοπτικές να φτάσουν ακόμα και τα 100 ευρώ μέσα στο 2026. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί παράγοντα που ασκεί ανοδικές πιέσεις προς τις χονδρικές τιμές ρεύματος στην Ευρώπη, περιορίζοντας τα οφέλη από την πτώση των τιμών του φυσικού αερίου.

Προς τα πού δείχνει η νέα ενεργειακή πυξίδα της ΕΕ

Η κατάρτιση οδικού χάρτη για την πλήρη απεξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά καύσιμα έως το τέλος του 2027 και η αυστηρή πολιτική δέσμευση από πλευράς Κομισιόν ήταν ένα γεγονός που «κλείδωσε» την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, συνοδεύτηκε με εντονότερη στροφή προς το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Όλο και περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη συνάπτουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια προμήθειας LNG με αμερικανικές εταιρείες, ενώ κράτη όπως η Πολωνία και η Ελλάδα, που διαθέτουν υποδομές υποδοχής LNG και επανεξαγωγής του, αναμένουν να ωφεληθούν από αυτό.

Από τις αρχές του 2025, με την παρουσίαση της Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας και της Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας (Clean Industrial Deal), η Κομισιόν έδειξε πως θέλει να «παντρέψει» την πράσινη μετάβαση με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί σημαντικά. Η έννοια «ανταγωνιστικότητα» μπήκε για τα καλά στο λεξιλόγιο της ΕΕ και πλέον αποτελεί παράγοντα που διαμορφώνει -και συχνά αποδυναμώνει- υπάρχουσες πράσινες πολιτικές της. Η Ένωση πλέον αντιμετωπίζει την πράσινη μετάβαση και τις κλιματικές φιλοδοξίες με μια πιο ρεαλιστική ματιά, αποδεχόμενη πως δεν μπορεί να θυσιάσει γι’ αυτές την οικονομική της ισχύ και την κοινωνική της συνοχή.

Μαζί με τις λέξεις «ανταγωνιστικότητα» και «ρεαλισμός», μια άλλη λέξη που μπήκε για τα καλά στο ενεργειακό λεξιλόγιο της ΕΕ ήταν η «ευελιξία». Το σοκ που προκάλεσε το γενικευμένο μπλακάουτ στην Ιβηρική χερσόνησο, το οποίο συνέβη τέλος Απριλίου, ανέδειξε με δραματικό τρόπο πως μόνες οι ΑΠΕ «δεν φέρνουν την άνοιξη». Χρειάζονται λύσεις ευελιξίας, ισχυρά δίκτυα, ηλεκτρικές διασυνδέσεις, πολλά GW αποθηκευτικής ισχύος, αλλά και συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα λειτουργούν ως «άγκυρα» και θα κρατούν σταθερό το ενεργειακό σύστημα. Η έμφαση στις επενδύσεις που αφορούν τα δίκτυα και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις τονίστηκε ιδιαίτερα από την Κομισιόν αυτό το διάστημα και με το Grids Package που παρουσίασε τον Δεκέμβριο.

 

Τέλος, μέσα στο 2025 φαίνεται πως έλαβε τέλος μια «πικρή» διαμάχη εντός της ΕΕ, που αφορά τις νέες επενδύσεις σε έργα πυρηνικής ενέργειας και τη θέση που θα κατέχει αυτή η πηγή ενέργειας στο μελλοντικό ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα. Η ανάγκη για ρεαλισμό, αλλά και εγχώρια παραγόμενη σταθερή και άφθονη ενέργεια που θα συνοδεύει τις ΑΠΕ, έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, η οποία πλέον συγκαταλέγεται στις «πράσινες επενδύσεις» εντός ΕΕ και πολλά κράτη μέλη αναπτύσσουν νέα έργα.

Συνολικά, η ΕΕ αναγκάστηκε να αλλάξει λίγο την πορεία της μέσα στο 2025, ανταποκρινόμενη στον διεθνή σκληρό εμπορικό ανταγωνισμό, σε γεωπολιτικές συνθήκες και στην ανάγκη τόνωσης της οικονομίας της. Υιοθέτησε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση και προσπάθησε να «παντρέψει» κλιματική δράση και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. «Έκλεισε την πόρτα» στη ρωσική ενέργεια και βασίστηκε ακόμα περισσότερο στην αμερικανική. Τροποποίησε πράσινες πολιτικές της και έθεσε νέες επενδυτικές προτεραιότητες. Το αν θα της «βγουν» βεβαίως αυτά τα στοιχήματα, θα φανεί σε…επόμενο επεισόδιο.

Διαβάστε ακόμη