Η σύνοδος COP30 για το κλίμα ξεκίνησε, χθες, Δευτέρα 10 Νοεμβρίου στη Βραζιλία, φέρνοντας για άλλη μια φορά στο προσκήνιο τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αλλά και τους τρόπους διαχείρισής της. Όμως, φέτος, αυτό που κυριαρχεί στις συζητήσεις δεν είναι μόνο το τι θα ειπωθεί στις αίθουσες της Μπελέμ, αλλά και ποιος δεν βρίσκεται εκεί. Όπως αναφέρει το Semafor, η φετινή διάσκεψη θα επηρεαστεί σημαντικά από την απουσία των ΗΠΑ, της μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως και του δεύτερου μεγαλύτερου ρυπαντή. Παρά τη σημαντική ιστορική επιρροή της χώρας στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, φέτος οι ΗΠΑ επέλεξαν να μην στείλουν κανέναν υψηλόβαθμο εκπρόσωπο.

Η απουσία των ΗΠΑ και η σκιά του Τραμπ

Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στη φετινή σύνοδο με υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία, επιβεβαιώνοντας πως ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν προτίθεται να εμπλακεί ενεργά στις συνομιλίες. Όπως αναφέρει το Euronews, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου δήλωσε χαρακτηριστικά πως ο Αμερικανός πρόεδρος «δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική και εθνική ασφάλεια της χώρας για να επιδιώξει αόριστους κλιματικούς στόχους που βλάπτουν άλλα κράτη».

Η στάση αυτή, βέβαια, δεν προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένως την κλιματική αλλαγή «απάτη», ενώ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού ήδη από την πρώτη του μέρα στο αξίωμα. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η απουσία των ΗΠΑ δημιουργεί ένα εμφανές κενό σε μια περίοδο που ο κόσμος χρειάζεται ισχυρή ηγεσία και συνεργασία πιο πολύ από ποτέ. Πολλοί διπλωμάτες εκφράζουν φόβους ότι η απουσία της Ουάσιγκτον μπορεί να σηματοδοτήσει μια ευρύτερη υποχώρηση της διεθνούς πολιτικής για το κλίμα, δεδομένου του ρόλου που έπαιζε η χώρα στο να πιέζει για περιορισμό των εκπομπών και να εξασφαλίζει χρηματοδότηση για τις φτωχότερες χώρες.

Η Κίνα καλύπτει το κενό

Ενώ ο Κινέζος πρόεδρος δεν θα παραστεί προσωπικά, το Semafor σημειώνει ότι η φετινή COP θα αναδείξει τη ραγδαία διείσδυση των κινεζικών «πράσινων» τεχνολογιών στη Λατινική Αμερική. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι η επιλογή της Βραζιλίας να χρησιμοποιήσει κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα για τη μεταφορά των συμμετεχόντων στο συνέδριο, μια κίνηση που, σύμφωνα με αναλυτές, στέλνει το μήνυμα πως «ο κόσμος προχωρά μπροστά, ακόμη και χωρίς την πολιτική και τεχνολογική ηγεσία των ΗΠΑ».

Η καρδιά του Αμαζονίου και οι φωνές των ιθαγενών

Στη Μπελέμ, στην «πύλη του Αμαζονίου», οι συζητήσεις δεν περιορίζονται μόνο στους αριθμούς και τα ποσοστά των εκπομπών. Όπως αναφέρει το Euronews, το φετινό συνέδριο έχει θέσει ως στόχο να αναδείξει και τον καθοριστικό ρόλο των ιθαγενών λαών και της διαχείρισης της γης στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η κυβέρνηση του προέδρου Luiz Inácio Lula da Silva, που ίδρυσε το πρώτο Υπουργείο Ιθαγενών Λαών στη χώρα, αναμένει πάνω από 3.000 ιθαγενείς αντιπροσώπους να συμμετάσχουν φέτος, αριθμός εμφανώς αυξημένος σε σχέση με τα μόλις 170 άτομα που παρευρέθηκαν πέρυσι στο Αζερμπαϊτζάν. Όπως δήλωσε η Olivia Bisa, ηγέτιδα του έθνους των Τσάπρα στο Περού, «αυτή τη φορά οι ηγέτες έρχονται στο Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, πιο κοντά στα σπίτια, στα ποτάμια και στα εδάφη μας». Ωστόσο, οι φωνές αυτές δεν συνοδεύονται πάντα από εορτασμούς. Πολλοί ιθαγενείς ακτιβιστές κατηγορούν τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση για αντιφάσεις, καθώς ο Lula ενέκρινε πρόσφατα ένα σχέδιο εξόρυξης πετρελαίου στις εκβολές του Αμαζονίου, προκαλώντας οργή και διαδηλώσεις.

Το «Τροπικό Ταμείο για τα Δάση»

Παρά τις αντιπαραθέσεις, η Βραζιλία φιλοδοξεί να αφήσει φέτος ένα θετικό αποτύπωμα με την ανακοίνωση μιας νέας παγκόσμιας πρωτοβουλίας για τα δάση. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο του Lula, με τίτλο Tropical Forests Forever Facility, συγκέντρωσε ήδη δεσμεύσεις ύψους 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από χώρες όπως η Νορβηγία, η Γαλλία, η Ινδονησία και η ίδια η Βραζιλία, ενώ η Γερμανία υποσχέθηκε «σημαντική» οικονομική συνεισφορά.

Η καινοτομία του ταμείου έγκειται στον τρόπο χρηματοδότησης: στηρίζεται σε δάνεια με τόκο αντί για απλές δωρεές, με στόχο να καταστήσει πιο επικερδές για τις κυβερνήσεις το να διατηρούν τα δάση τους αντί να τα αποψιλώνουν. Περισσότερες από 70 χώρες με εκτεταμένα δάση -από το Κονγκό έως την Κολομβία- θα δικαιούνται πληρωμές, εφόσον διατηρούν χαμηλά τα ποσοστά αποψίλωσης.

Παράλληλα, η COP30 αναμένεται να φέρει στο επίκεντρο και το θέμα της χρηματοδότησης για τις χώρες του Νότου, ύψους 1.300 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που αφορά τη στήριξη της ενεργειακής μετάβασης και των δράσεων για το κλίμα. Σύμφωνα με ειδικούς που επικαλείται το Les Echos, η συζήτηση αυτή θα περιλαμβάνει δημόσιες χρηματοδοτήσεις, αναδιαρθρώσεις αναπτυξιακών τραπεζών, ελάφρυνση χρέους και πιθανούς φόρους σε αεροπορικά ταξίδια, χρηματοοικονομικές συναλλαγές ή ακόμη και ιδιωτικά τζετ: όλα αυτά τα εργαλεία που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των αναπτυσσόμενων χωρών μετά την απογοήτευση της COP29 στο Μπακού.

Η «COP της υλοποίησης»

Η φετινή σύνοδος συμπίπτει με τη δέκατη επέτειο της Συμφωνίας του Παρισιού, που υπεγράφη το 2015 με την υπόσχεση να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Ωστόσο, όπως υπενθυμίζει το Euronews, η Γη έχει ήδη θερμανθεί κατά 0,46°C μέσα σε μια δεκαετία, ένα από τα μεγαλύτερα άλματα που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Παρότι οι εκπομπές δεν έχουν μειωθεί με τον ρυθμό που θα ήθελαν ιδανικά οι επιστήμονες, υπάρχει, σημαντική πρόοδος. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πλέον φθηνότερες από τα ορυκτά καύσιμα στις περισσότερες χώρες, και αν οι κυβερνήσεις καταφέρουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, μπορούν να αποφευχθούν πάνω από ένας βαθμός Κελσίου επιπλέον θέρμανσης. Αυτό μπορεί να μην φαίνεται σαν ένα πολύ μεγάλο βήμα, αλλά, όπως τονίζουν οι ειδικοί, «κάθε δέκατο του βαθμού μετράει» όταν πρόκειται για την αποφυγή ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καταστροφικές πυρκαγιές που σαρώνουν ολοένα και πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση τις περιοχές της νότιας Ευρώπης και της Αμερικής.

Σε αντίθεση με προηγούμενες συνόδους, όπως εκείνη του Παρισιού, η COP30 δεν αναμένεται να καταλήξει σε μια νέα μεγάλη συμφωνία, αλλά οι οργανωτές και οι αναλυτές περιγράφουν τη φετινή συνάντηση ως «τη σύνοδο της υλοποίησης», μια στιγμή για να περάσουν οι δεσμεύσεις από τα χαρτιά στην πράξη.

Διαβάστε ακόμη