Από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία έως την Πελοπόννησο, όλο και περισσότεροι επαγγελματικοί φορείς προχωρούν σε συλλογικές λύσεις για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους δημιουργώντας ενεργειακές κοινότητες. «Η δημιουργία μιας ενεργειακής κοινότητας αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για το πώς η βιώσιμη ενέργεια μπορεί να συνδυαστεί με την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Συνδέει στρατηγικά πρωτοβουλίες όπως το Clean Industrial Deal της Ευρωπαϊκής Ένωσης με συνεταιριστικές, από τα κάτω, πράσινες λύσεις, δημιουργώντας ένα μοντέλο που μπορεί να αναπαραχθεί και σε άλλους κλάδους ή περιοχές» αναφέρει ο Χρήστος Βρεττός από την Electra Energy.

Όπως εξηγούν φορείς της αγοράς, η συμμετοχή σε ενεργειακές κοινότητες προσφέρει στις επιχειρήσεις σημαντικά οφέλη, όπως μείωση ή μηδενισμό των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, μακροχρόνια ενεργειακή σταθερότητα, πρόσβαση σε εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης και τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε ένα πρότυπο συνεργατικό σχήμα.

Πρόσφατα, καταγγέλλοντας το αυξημένο ενεργειακό κόστος που οδηγεί πολλούς επαγγελματίες εκτός αγοράς, η Συντεχνία Αρτοποιών Αθηνών Προαστίων Περιχώρων απέστειλε επιστολή προς το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών ζητώντας την στήριξή τους για τη δημιουργία μιας Κοινότητας Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) για τα μέλη της, με συμμετοχή 50-200 αρτοποιών. Η Κοινότητα θα επενδύσει συλλογικά στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ μέσω Εικονικού Ενεργειακού Συμψηφισμού, ώστε η παραγόμενη ενέργεια να συμψηφίζεται με την κατανάλωση των συμμετεχόντων, μειώνοντας τους λογαριασμούς και εξασφαλίζοντας ενεργειακή αυτονομία. Σε αντίστοιχη κίνηση είχε ήδη προχωρήσει και το Επιμελητήριο Τρικάλων απευθύνοντας πριν από λίγο διάστημα πρόσκληση συμμετοχής στην Ενεργειακή Κοινότητα με στόχο την κάλυψη του κόστους ρεύματος των επιχειρήσεων-μελών.

Νέες κινήσεις για την πρώτη ενεργειακή κοινότητα γυναικών

Η WeCoop, η πρώτη ενεργειακή κοινότητα γυναικών στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί ένα πρωτοποριακό εγχείρημα που τρέχει ήδη εδώ και τρία χρόνια, στο οποίο πολλές συμμετέχουσες είναι επιχειρηματίες. Όπως μας εξηγεί η Πρόεδρος του Σ.Ε.Γ.Ε., κα Αποστολίνα Τσαλταμπάση, μετά από πρωτοβουλία του Σ.Ε.Γ.Ε., σε εξέλιξη βρίσκονται αυτή την περίοδο νέες κινήσεις για γυναίκες επιχειρηματίες από όλη την Ελλάδα, η οποία μέχρι στιγμής βρίσκει θετική ανταπόκριση.

«Φέτος είναι η πρώτη χρονιά που θα έχουμε πραγματικές αποδόσεις από το έργο» αναφέρει η κ. Τσαλταμπάση εξηγώντας πως ο πρώτος χρόνος αφιερώθηκε στην υλοποίηση της αρχικής επένδυσης, ενώ παράλληλα προχώρησαν και σε δύο επιπλέον επενδύσεις, με ένα δεύτερο και τρίτο μεγαβάτ. «Τα κέρδη μας, ουσιαστικά, επενδύθηκαν ξανά σε αυτές τις νέες μονάδες. Φέτος, για πρώτη φορά, θα δούμε απόδοση από τρία μεγαβάτ, αν και η αρχική κατασκευή βασίστηκε σε μόλις 800 κιλοβάτ. Στην πρώτη φάση δώσαμε μεγάλο βάρος στην επένδυση, ενώ πλέον μπαίνουμε σε χρονιές που θα έχουμε καθαρές αποδόσεις αντί για επανεπενδύσεις» λέει.

Παράλληλα, όπως σημειώνει ο Σ.Ε.Γ.Ε. προχώρησε και στη δημιουργία μίας νέας ενεργειακής κοινότητας γυναικών στη Μεσσηνία, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου. «Η κοινότητα αυτή περιλαμβάνει γυναίκες, τόσο επαγγελματίες όσο και ιδιώτες, και έχει ξεκινήσει με 32 μέλη. Η σύσταση έχει ολοκληρωθεί και προχωράμε τώρα στην υλοποίηση του έργου». Επιπρόσθετα, σε εξέλιξη βρίσκεται και ο σχεδιασμός ενός νέου εγχειρήματος για την Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, επίσης με συμμετοχή γυναικών.

Αποδίδει ήδη καρπούς η πρώτη κλαδική ενεργειακή κοινότητα φαρμακοποιών

Πριν από τρία χρόνια ξεκίνησε η πρώτη κλαδική ενεργειακή κοινότητα φαρμακοποιών στη χώρα στην Πελοπόννησο με τη συμμετοχή 15 συνεταιριστικών φαρμακαποθηκών περίπου 200 φαρμακείων και πάνω από 300 οικιών. Το πρώτο πάρκο της Κοινότητας ηλεκτρίστηκε στις 14 Αυγούστου 2024, το δεύτερο στις 27 Ιανουαρίου 2025 και το τρίτο στις 22 Φεβρουαρίου 2025 με τη συνολική ισχύ των πάρκων να ανέρχεται σε 2,5 MW.

«Η απόδοση των πάρκων έχει ξεπεράσει τις αρχικές εκτιμήσεις. Στο πρώτο πάρκο είχε προβλεφθεί παραγωγή 1.500 κιλοβατωρών, ενώ η πραγματική παραγωγή στο τέλος του πρώτου χρόνου έφτασε τις 1.630 κιλοβατώρες. Παρά τις έκτακτες περικοπές που σημειώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2025, η απόδοση υπερέβη τις προβλέψεις, αποδεικνύοντας τη βιωσιμότητα της επένδυσης» αναφέρει ο κ. Αργύρης Σπυρίδης πρόεδρος των δύο Ενεργειακών Κοινοτήτων Συνεταιρισμών φαρμακοποιών Απόλλων και Ηώς.

Η απόσβεση της αρχικής επένδυσης είχε αρχικά εκτιμηθεί στα τέσσερα χρόνια και δύο μήνες, η υψηλότερη απόδοση θα ρίξει σημαντικά τους χρόνους αυτούς, σημειώνει ενώ, όπως υποστηρίζει, η σύνδεση με το δίκτυο ήταν σχετικά γρήγορη: το πρώτο πάρκο ηλεκτρίστηκε σε δύο εβδομάδες από την ημερομηνία κατάθεσης ετοιμότητας, το δεύτερο σε τρεις μήνες και το τρίτο σε πάνω από έξι μήνες, ανάλογα με τη ετοιμότητα του διαχειριστή δικτύου στον Πύργο και την Καλαμάτα.

Σύμφωνα με τον κ. Σπυρίδη, το όφελος από την αυτοπαραγωγή ήδη έχει αξιοποιηθεί από ορισμένους συνεταιρισμούς που συμμετέχουν για την αύξηση των μισθών των εργαζομένων τους, την επένδυση σε σύγχρονες υποδομές και μηχανήματα, ενώ τα φαρμακεία που συμμετέχουν γίνονται πιο βιώσιμα και ανταγωνιστικά. Τέλος οι περισσότερες οικίες εξοπλίζονται με αντλίες θερμότητας και γίνονται αυτάρκεις ενεργειακά όλο το χρόνο μέσω του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.

«Για όσους φορείς επιθυμούν να δημιουργήσουν αντίστοιχες κοινότητες, η βασική συμβουλή είναι επιμονή και υπομονή» αναφέρει ο ίδιος τονίζοντας πως παρά τις γραφειοκρατικές δυσκολίες, η κοινότητα απέδειξε ότι η συμμετοχή και η συλλογική προσπάθεια αποφέρουν ουσιαστικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.

Καλύπτοντας τις ανάγκες του τουριστικού τομέα

Στις ανάγκες των επαγγελματιών της περιοχής ιδίως στον τουριστικό τομέα επιχειρεί να απαντήσει ο Δήμος Πρεσπών που είναι ήδη περίπου 70% ουδέτερος ως προς τις εκπομπές άνθρακα. Όπως σημειώνει ο κ. Μιχάλης Πετράκος από τον Δήμο Πρεσπών, «η περιοχή μας βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο και γεωγραφικό πλάτος, με έντονα ψυχρούς χειμώνες. Λόγω του κλίματος, τον χειμώνα υπάρχουν πολύ περισσότερες θερμαντικές ανάγκες σε σχέση με το καλοκαίρι, γεγονός που αυξάνει το κόστος ενέργειας, ιδιαίτερα για ξενώνες και μικρές επιχειρήσεις με χαμηλή πληρότητα. Για παράδειγμα, ακόμη και όταν μένουν δύο ή τρεις επισκέπτες, οι ιδιοκτήτες ξοδεύουν σημαντικά ποσά για θέρμανση και ηλεκτροδότηση. Το υψηλό κόστος ενέργειας λειτουργεί έτσι ως εμπόδιο για μια πιο ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής και για τη διατήρηση υπηρεσιών που δεν λειτουργούν μονοσήμαντα».

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις προκλήσεις ξεκίνησαν οι συζητήσεις με τους επαγγελματίες του τουρισμού καθώς και φασολοπαραγωγούς για την εξεύρεση μίας συλλογικής λύσης, που οδήγησε στη σύσταση της «Κοινότητα Ανανεώσιμης Ενέργειας Πρεσπών» (ΚΑΕ Πρεσπών). Η κοινότητα αυτή περιλαμβάνει αγρότες, επιχειρήσεις και τον Δήμο Πρεσπών ενώ τα μέλη θα αξιοποιούν συλλογικά υποδομές για παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας μέσω net billing, όχι ατομικά.

Ο Σύνδεσμος συγκροτήθηκε στα τέλη του περασμένου έτους και μέχρι σήμερα έχει ωριμάσει ένα έργο με συνολική ισχύ περί τα 200 κιλοβάτ και αποθήκευση ενέργειας για net billing. «Πλέον, βρισκόμαστε στη φάση παραχώρησης της έκτασης από τον Δήμο, ώστε να ολοκληρωθεί η αδειοδότηση και να ξεκινήσει η υλοποίηση» σημειώνει ο κ. Πετράκος τονίζοντας υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από τους κατοίκους και τους επαγγελματίες της περιοχής για συμμετοχή στην κοινότητα ενώ και ο αριθμός των μελών αναμένεται να αυξηθεί από 19 αρχικά σε 40-50, καλύπτοντας το σύνολο των επιχειρήσεων και επιτρέποντας την υλοποίηση επιπλέον έργων.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τη Μελέτη Σκοπιμότητας για τη σύσταση της Ενεργειακής Κοινότητας ΚΑΕ Πρεσπών, η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των μελών την περίοδο Αύγουστος 2023 – Αύγουστος 2024 ανήλθε σε 728.604 kWh, με αντίστοιχο ετήσιο κόστος περίπου 94.720 ευρώ. Για την κάλυψη μέρους των αναγκών τους σχεδιάζεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος ισχύος 198,9 kW με αποθήκευση 193,5 kWh που θα λειτουργεί με καθεστώς Virtual Net Billing. Η ετήσια παραγωγή εκτιμάται σε 277,3 MWh.

Η επένδυση αναμένεται να αποφέρει ετήσια εξοικονόμηση 43.531 ευρώ, καλύπτοντας περίπου το 38% των ενεργειακών αναγκών των μελών, με μέση τιμή κιλοβατώρας 0,157 ευρώ. Παράλληλα, θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, περιορίζοντας τις εκπομπές CO₂ κατά 112,1 τόνους ετησίως. Η οικονομική ανάλυση δείχνει ιδιαίτερα θετικές προοπτικές: ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης (IRR) φτάνει το 22,4%, η απόσβεση υπολογίζεται σε περίπου 5 χρόνια, ενώ η Καθαρή Παρούσα Αξία της επένδυσης ανέρχεται σε 307.875 ευρώ.

Υπολογισμοί κόστους & χρόνοι απόσβεσης

Η συμμετοχή σε ενεργειακή κοινότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιόδους υψηλών τιμών ενέργειας, εξηγεί ο κ. Βρεττός. Όπως λέει, ιδιαίτερα για επιχειρήσεις που λειτουργούν κυρίως το μεσημέρι, όπως εστιατόρια ή ξενοδοχεία, η χρήση Net Billing επιτρέπει ταυτοχρονισμό κατανάλωσης και παραγωγής, μεγιστοποιώντας την απόδοση και μειώνοντας σημαντικά τα κόστη.

Το κόστος εκτιμάται γύρω στα 800-900 ευρώ ανά kW εγκατεστημένης ισχύος για φωτοβολταϊκά, με πιθανές αποκλίσεις ανάλογα με μέγεθος έργου, προσφορές μηχανικών και τεχνολογικό εξοπλισμό. Η απόσβεση υπολογίζεται με βάση τη μεσοπρόθεσμη εξοικονόμηση ενέργειας και τα οφέλη από τη συμμετοχή στο Net Billing. Η επένδυση σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο για επιχειρήσεις μπορεί να αποσβεστεί σε περίπου 5-6 χρόνια, ανάλογα με την κατανάλωση και τη διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας.

Μεγάλη πρόκληση η γραφειοκρατία

Η Πρόεδρος του Σ.Ε.Γ.Ε. τονίζει ότι το δύσκολο κομμάτι πλέον είναι η διαχείριση των σχέσεων με τα μέλη και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο κοινωνικό και συλλογικό σκοπό της κοινότητας. «Αυτό απαιτεί συνεχή δουλειά», επισημαίνει. Υπάρχουν φυσικά και πρακτικά προβλήματα, όπως διακοπές στην παροχή ρεύματος, περικοπές λόγω αδυναμίας των δικτύων και φυσικές καταστροφές. Ο αριθμός των μελών της κοινότητας παραμένει σταθερός στα 80, σύμφωνα με το καταστατικό, και δεν μπορεί να αυξηθεί.

Υπογραμμίζει, δε, πως λόγω κενών στη νομοθεσία και παλαιότερων αντιλήψεων για τη σύσταση ενεργειακών κοινοτήτων, «είναι πιο αποτελεσματικό να προχωράμε με μικρότερα και ευέλικτα σχήματα, παρά να προσθέτουμε πολλά μέλη σε υπάρχουσες κοινότητες». Το διαδικαστικό μέρος είναι αρκετά απαιτητικό, παραδέχεται.

Παράλληλα, σημειώνει ότι «η νομοθεσία και η γραφειοκρατία παραμένουν προκλήσεις, καθώς πολλά επιμελητήρια δεν είναι εξοικειωμένα με τις ενεργειακές κοινότητες και τις αντιμετωπίζουν σαν εταιρείες αντί για συλλογικούς συνεταιρισμούς» αναφέρει συμπληρώνοντας πως «παλεύουμε επίσης με ζητήματα χρηματοδότησης ενώ οι οικονομικές απώλειες από περικοπές αναμένεται να αποτιμηθούν μέσα στον επόμενο μήνα».

Έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων & ασάφεια στο πλαίσιο

«Ένα από τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζουμε είναι η έλλειψη πόρων και χρηματοδοτικών εργαλείων. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, παρατηρούμε ότι η πηγή χρηματοδοτικών εργαλείων για ενεργειακές κοινότητες είναι περιορισμένη. Υπάρχουν κάποια γενικά χρηματοδοτικά εργαλεία για αυτοπαραγωγή, όπως φωτοβολταϊκά για αγροτικές εφαρμογές ή για στέγες μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά για ενεργειακές κοινότητες ειδικά οι διαθέσιμες προσκλήσεις ήταν περιορισμένες. Η πιο πρόσφατη πρόσκληση απευθυνόταν κυρίως σε δήμους και συναφείς φορείς, με προϋπολογισμό 41,8 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνει μικρομεσαίες επιχειρήσεις και πολίτες» σημειώνει η αναλύτρια ενεργειακής πολιτικής στο The Green Tank, Ιωάννα Σούκα.

Υπενθυμίζεται ότι έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025 υπάρχει ανοιχτή πρόσκληση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για ενεργειακές κοινότητες, ενώ θα ακολουθήσει νέα πρόσκληση στις 26 Σεπτεμβρίου. Η χρηματοδότηση που παρέχεται φτάνει τα 45.000 ευρώ και αφορά ενεργειακές κοινότητες που δημιουργούνται από επαγγελματικούς φορείς.

«Ένα ακόμα ζήτημα αφορά τα κίνητρα για το κλίμα. Από το 2027 θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών άνθρακα που επιβάλλει τιμή άνθρακα στη χρήση ορυκτών καυσίμων σε κτίρια και μεταφορές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, ύψους 4,8 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, για να στηρίξει τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το κοινωνικό σχέδιο για το κλίμα καθορίζει τη στρατηγική αξιοποίησης των πόρων αυτών και των εσόδων. Παρ’ όλο που υπάρχουν μέτρα για επιχειρήσεις, για τις ενεργειακές κοινότητες δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά, γεγονός που αποτελεί σημαντική έλλειψη» αναφέρει.

Τέλος, ειδική αναφορά κάνει και στο ζήτημα του Energy Sharing, ή αυτοκατανάλωσης σε κοινοτικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας προβλέπει, όπως εξηγεί η κ. Σούκα, ότι διαφορετικοί αυτοκαταναλωτές μπορούν να διαμοιράζονται ενέργεια σε μεγαλύτερο γεωγραφικό πεδίο, συμπεριλαμβάνοντας επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς. «Στην Ελλάδα, προς το παρόν, η εφαρμογή περιορίζεται σε επίπεδο πολυκατοικίας, αλλά χρειάζεται παρέμβαση από την κυβέρνηση ώστε να διευρυνθεί τόσο το πεδίο των συμμετεχόντων όσο και η γεωγραφική κάλυψη, ενισχύοντας την αυτοκατανάλωση και την ενεργειακή δημοκρατία» καταλήγει.

Αρρυθμίες στο net billing

Όπως υποστηρίζει η κ. Σούκα, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί επίσης η μετάβαση από το Net Billing στο Net Metering. «Υπάρχουν καθυστερήσεις στην εφαρμογή της υπουργικής απόφασης και στη διαδικασία τιμολόγησης. Οι επιχειρήσεις μπορούν να εκδίδουν τιμολόγια μέσω Net Billing, αλλά η συνεργασία με τους ΦΟΣΕ δεν είναι ακόμα πλήρως σαφής, και χρειάζονται τροποποιήσεις στην υπουργική απόφαση για την απλούστευση των διαδικασιών» εξηγεί.

Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, οι πάροχοι εφαρμόζουν διαφορετικά τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό: σε κάποιες περιπτώσεις εκδίδονται μόνο λογαριασμοί με ρυθμιζόμενες χρεώσεις, αλλού δεν εκδίδονται προσωρινά λογαριασμοί για οικιακές παροχές, ενώ σε άλλους εκδίδονται κανονικά και ακολουθούν πιστωτικά. Παρά τη σαφή νομοθεσία, οι λογιστικές εφαρμογές των διαχειριστών δυσχεραίνουν την ορθή εφαρμογή.

«Υπάρχουν πολλές ενεργειακές κοινότητες με ολοκληρωμένα φωτοβολταϊκά έργα που παράγουν ενέργεια εδώ και δύο ή τρία χρόνια, όμως τα μέλη τους εξακολουθούν να λαμβάνουν λογαριασμούς που είτε είναι πλήρως μηδενικοί, είτε δεν παρουσιάζουν καμία μείωση, είτε –σε ορισμένες περιπτώσεις– είναι ακόμη και υψηλότεροι από ό,τι θα ήταν χωρίς το έργο. Αυτό δείχνει πως η διαδικασία δεν εφαρμόζεται με διαφάνεια ούτε με ορθότητα, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις των παρόχων και της Πολιτείας» σημειώνουν πηγές της αγοράς.

Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα η ΔΕΣΜΗ Ενεργειακών Κοινοτήτων κατήγγειλε στη ΡΑΑΕΥ ότι τα προβλήματα οδηγούν σε μηδενικές ή ελάχιστες μειώσεις στους λογαριασμούς και έλλειψη διαφάνειας, ζητώντας:

  • πλήρη εφαρμογή του συμψηφισμού,
  • μηνιαία αναφορά κατανάλωσης και παραγωγής,
  • εξειδικευμένα τμήματα εξυπηρέτησης

Οι ενεργειακές κοινότητες καταγγέλλουν ότι πολλοί πάροχοι δεν εφαρμόζουν τις συμβάσεις εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, συνεχίζοντας χρεώσεις ή εκδίδοντας λογαριασμούς αντίθετους με την Υπουργική Απόφαση. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό για τα ευάλωτα νοικοκυριά που κινδυνεύουν με συσσωρευμένα χρέη. Ακόμη και όταν γίνεται συμψηφισμός, όπως σημειώνουν, λείπουν αναλυτικά στοιχεία, με αποτέλεσμα λανθασμένες ή υπερβολικές χρεώσεις. Η διαδικασία εκκαθάρισης αλλάζει συχνά, η επικοινωνία με τους παρόχους είναι ανεπαρκής και δεν υπάρχει μηχανισμός για σωστή καταγραφή και διαχείριση καταγγελιών.

Διαβάστε ακόμη