Αποκαλυπτήρια σήμερα (Δευτέρα 30 Ιουνίου) για τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για την κατανομή πόρων της τάξης των 8 δισ. ευρώ έως το 2032 μέσω τριών νέων χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου, του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών και του Ταμείου Εκσυγχρονισμού. Το πλάνο που φέρει την υπογραφή του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, ο οποίος συντόνισε όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία, προεξάρχοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το οποίο θα «περάσει» η υλοποίηση των περισσότερων δράσεων, θα παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο και ακολούθως σε συνέντευξη τύπου στο ΥΠΕΝ με τη συμμετοχή των Υπουργών ΠΕΝ Σταύρου Παπασταύρου, Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου, Παιδείας Σοφίας Ζαχαράκη, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνας Μιχαηλίδου και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Βασίλη Κικίλια. Σύμφωνα με πληροφορίες, μέσα από τις παρεμβάσεις που σχεδιάζονται επιδιώκεται η στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (π.χ. μέσα από τη χρηματοδότηση της Κοινωνικής Κατοικίας που έχει ανέβει ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης) των πολύ μικρών επιχειρήσεων αλλά και η αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών, από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών έως μονάδες αφαλάτωσης και έργα ΑΠΕ.

Κοινός παρονομαστής των τριών ταμείων είναι ότι όλα αντλούν πόρους από τις δημοπρασίας ρύπων (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών-ΣΕΔΕ ή ETS), το οποίο στην παρούσα φάση αφορά κατά κύριο λόγο στις βιομηχανίες, αλλά το 2027 προβλέπεται να επεκταθεί -σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία- στα κτίρια (συστήματα θέρμανσης με φυσικό αέριο κα πετρέλαιο) και τις οδικές μεταφορές (συμβατικά καύσιμα) κάτι που προδιαγράφει την αύξηση του ενεργειακού κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις για τους πλέον ευάλωτους, η Κομισιόν δρομολογεί τη δημιουργία του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου (Social Climate Fund) που «μπαίνει στην πρίζα» την 1η Ιανουαρίου 2026 και θα αξιοποιεί πόρους από τα δικαιώματα ρύπων ελέω της επέκτασης του ΣΕΔΕ για τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων για τους «ενεργειακά και μεταφορικά ευάλωτους» όπως προβλέπει ο ευρωπαϊκός Κανονισμός, μια διατύπωση που αφήνει σημαντικά περιθώρια δράσεων.

Το ελληνικό σχέδιο για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο

Με το βλέμμα στην ενεργοποίηση του «νέου ΣΕΔΕ» (ή ETS 2 στην αργκό των Βρυξελλών), οι χώρες της ΕΕ έχουν κληθεί να υποβάλλουν στην Κομισιόν το αμέσως επόμενο διάστημα το σχέδιό τους για την αξιοποίηση των πόρων από το διευρυμένο Ταμείο Ρύπων μέσω των εθνικών Κοινωνικών Κλιματικών Ταμείων. Οι βασικοί άξονες του σχεδίου αυτού – που στην περίπτωση της Ελλάδας αφορά σε πόρους άνω των 4 δισ. ευρώ που θα αξιοποιηθούν τα επόμενα χρόνια- θα παρουσιαστούν σήμερα και το συνολικό κείμενο θα δοθεί εντός του Ιουλίου σε δημόσια διαβούλευση πριν σταλεί στις Βρυξέλλες.

Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, στο οποίο θα κατευθυνθεί το μεγαλύτερο μέρος των πόρων που θα δεσμευτούν στα 3 ταμεία (και καταλαμβάνει κεντρική θέση στον συνολικό σχεδιασμό) θα χρηματοδοτήσει -σύμφωνα με πληροφορίες- τη νέα γενιά των προγραμμάτων ενεργειακής εξοικονόμησης, τα οποία θα είναι στοχευμένα σε ευάλωτα νοικοκυριά (χωρίς η ευαλωτότητα να στηρίζεται αποκλειστικά σε εισοδηματικά κριτήρια) και μικρές επιχειρήσεις. «Κλειδί» εδώ θα είναι, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, το νέο μοντέλο υλοποίησης που σχεδιάζεται, ώστε να ξεπεραστούν οι γνωστές σε όλους τους εμπλεκομένους αγκυλώσεις των προηγούμενων προγραμμάτων που οδηγούν σε τεράστιες καθυστερήσεις στην υλοποίηση. Είναι χαρακτηριστικό όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, ότι για τα διάφορα προγράμματα «Εξοικονομώ» εξαιρουμένων αυτών που ξεκίνησαν εντός του έτους, σε σύνολο εγκεκριμένων αιτήσεων που αντιστοιχούν σε παρεμβάσεις συνολικού ύψους 3 δισ. ευρώ, οι πληρωμές είναι της τάξης των  270 εκατ. ευρώ, δηλαδή ποσοστό κάτω του 10%, Το πρόβλημα αυτό θα επιχειρηθεί να αντιμετωπιστεί με τα νέα Εξοικονομώ. Από εκεί και πέρα, υπό την «ομπρέλα» του Κλιματικού Ταμείου αναμένεται να χρηματοδοτηθούν δράσεις Κοινωνικής Κατοικίας, παρεμβάσεις που να αφορούν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων και των δημόσιων (π.χ. με αύξηση των ηλεκτρικών λεωφορείων)  καθώς και νέες δράσεις ηλεκτροκίνησης που θα κινούνται σε διαφορετική λογική από τα προηγούμενα προγράμματα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», με έμφαση στο γαλλικό μοντέλο του «social leasing” που προώθησε με επιτυχία την χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων σε νοικοκυριά μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.

Σήμερα στην Κομισιόν οι προτάσεις για το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων

Σήμερα εξάλλου εκπνέει η προθεσμία για την υποβολή των ελληνικών προτάσεων προς την Κομισιόν για το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων και αναμένεται η εξειδίκευση του σχεδιασμού που είχε πρωτοπαρουσιαστεί τον περασμένο Νοέμβριο σε ειδική εκδήλωση στη Νάξο.

Το εν λόγω Ταμείο που αποτελεί το δεύτερο σκέλος του «πακέτου που θα παρουσιαστεί σήμερα προσβλέπει σε κονδύλια άνω των 2 δισ. ευρώ στη βάση των εσόδων από τις δημοπρασίες 25 εκατ. δικαιωμάτων CO2.

Τα έργα θα κατανεμηθούν σε τρεις βασικούς άξονες:

  1. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) – εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων.
  2. Ηλεκτρικές Διασυνδέσεις – σύνδεση νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα, με προτεραιότητα σε Δωδεκάνησα και Βόρειο Αιγαίο.
  3. Συμπληρωματικές τεχνολογίες – μπαταρίες, υβριδικά συστήματα, αντλησιοταμιευτικά έργα, μονάδες αφαλάτωσης.

Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται άμεσα από την ετοιμότητα των ΟΤΑ, την κινητοποίηση επενδυτών και την ωρίμανση των μελετών. Αν και τα κονδύλια είναι εξασφαλισμένα, ο μηχανισμός υλοποίησης αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση.

Ταμείο Εκσυγχρονισμού: Στοχευμένα έργα 1,5 δισ. ευρώ

Τέλος, το τρίτο Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, προβλέπει περίπου 1,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024–2030, με έργα εστιασμένα στην ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων υποδομών και την απανθρακοποίηση του πρωτογενούς τομέα. Η Ελλάδα έχει ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση 208 εκατ. ευρώ για τέσσερα έργα, που περιλαμβάνουν την αγορά ηλεκτρικών και υδρογονοκίνητων λεωφορείων και την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας σε θερμοκήπια και δημοτικά κολυμβητήρια. Σύμφωνα με πληροφορίες, από αυτόν τον «κουμπαρά» θα χρηματοδοτηθούν το επόμενο διάστημα δράσεις για τον εκσυγχρονισμό και το «πρασίνισμα» της ναυτιλίας καθώς και παρεμβάσεις για την απανθρακοποίηση της ενεργοβόρου βιομηχανίας.

Διαβάστε ακόμη