Η Σερβία υιοθέτησε Σχέδιο Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης έως το 2030. Το έγγραφο περιλαμβάνει προτεινόμενα μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων από τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, κυρίως του άνθρακα, ώστε να μην μείνουν πίσω οι εργαζόμενοι, οι επιχειρήσεις και οι τοπικές κοινότητες. Όπως αναφέρει το Balkan Green Energy News, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με το προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης για τη Δίκαιη Μετάβαση, η Κυβέρνηση της Σερβίας ενέκρινε, στην τελευταία της συνεδρίαση, το Σχέδιο Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης της Δημοκρατίας της Σερβίας έως το 2030. Το έγγραφο βασίζεται στο Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (INECP ή NECP).
Καθορίζει μέτρα βιώσιμης ενεργειακής πολιτικής που πρέπει ή μπορούν να ληφθούν. Ο στόχος είναι η μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και η βελτίωση της ασφάλειας και αποδοτικότητας στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης. «Η δίκαιη μετάβαση στοχεύει στην προώθηση περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομιών με τρόπο δίκαιο και χωρίς αποκλεισμούς για όλους – εργαζόμενους, επιχειρήσεις και κοινότητες – δημιουργώντας ευκαιρίες για αξιοπρεπή εργασία και χωρίς να αφήνει κανέναν πίσω. Αυτή η πρωτοβουλία δεν πρέπει να θεωρείται ως ένα σύνολο σταθερών κανόνων, αλλά ως μια δυναμική διαδικασία διαλόγου με επίκεντρο την αντιμετώπιση των ανησυχιών και των αναγκών των τοπικών πληθυσμών και των επηρεαζόμενων μερών», αναφέρεται στο σχέδιο.
Η προσέγγιση βασίζεται στην άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων της ενεργειακής μετάβασης. Περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις στην επανεκπαίδευση και κατάρτιση, για την υποστήριξη των εργαζομένων στη μετάβαση σε νέες βιομηχανίες, καθώς και δράσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, σύμφωνα με το σχέδιο. Τονίζεται η σημασία της παροχής κινήτρων για την ανάπτυξη νέων βιομηχανιών και της στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που μπορούν να προσφέρουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος και απασχόλησης.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021, η εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κάλυπτε τις ανάγκες της χώρας, αν και ήδη από πριν, το ενεργειακό σύστημα κατέβαλε μέγιστες προσπάθειες επί σειρά ετών για να εξασφαλίσει επαρκή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας ή, καλύτερα, άνθρακα για τη λειτουργία των θερμοηλεκτρικών σταθμών, σημειώνεται στο έγγραφο. Δεν διευκρινίζεται χρονικά το σημείο αναφοράς, αλλά τότε σημειώθηκε μεγάλη διακοπή λειτουργίας στους λιγνιτικούς σταθμούς της κρατικής εταιρείας Elektroprivreda Srbije (EPS). Ήταν ένα από τα σοβαρά περιστατικά που έπληξαν το ενεργειακό σύστημα.
«Το γεγονός είναι ότι οι υφιστάμενες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι παλιές και οι περισσότερες δεν πληρούν τις νέες συνθήκες λειτουργίας και τα πρότυπα περιβαλλοντικής προστασίας. Επομένως, είναι σαφές ότι στην περίπτωση της Σερβίας, η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να οδηγήσει σε ριζική αλλαγή της δομής των πηγών και των μεθόδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας», σύμφωνα με το σχέδιο.
