Μπορεί να έχει σχεδόν περάσει ένας μήνας μετά το μπλακάουτ στην Ισπανία και την Πορτογαλία, αλλά το ζήτημα συνεχίζει να απασχολεί αρμοδίους κύκλους της Ευρώπης. Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από δέκα ευρωπαϊκές χώρες ερευνά λεπτομερώς την υπόθεση – μεταξύ των οποίων και ο Γερμανός υπάλληλος της Amprion Tilman Ringelband.
Ο Ringelband δήλωσε στην Handelsblatt σχετικά με τις εργασίες της ομάδας εργασίας: «Αναλύουμε εκατομμύρια σημεία δεδομένων». Ορισμένα από τα δεδομένα είναι διαθέσιμα μόνο τοπικά σε μεμονωμένες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και πρέπει να διαβαστούν εκεί και στη συνέχεια να ταξινομηθούν.
Θεωρητικά, η ειδική ομάδα έχει έξι μήνες μέχρι να υποβάλει μια ολοκληρωμένη έκθεση. Θα μπορούσε όμως να γίνει και πιο γρήγορα. Ο Ringelband λέει: «Η ομάδα εμπειρογνωμόνων εργάζεται στο φουλ για την έρευνα».
Τέσσερα πορίσματα έχουν ήδη αποκρυσταλλωθεί. Η Handelsblatt μίλησε με εμπειρογνώμονες του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και εξηγεί τι είναι γνωστό μέχρι στιγμής, αλλά τι σημαίνει αυτό για τη Γερμανία.
1. Ένας υποσταθμός στη νότια Ισπανία έπαιξε πιθανώς καθοριστικό ρόλο
Η ισπανική κυβέρνηση έδωσε εξηγήσεις την Τετάρτη 14 Μαΐου. Η υπουργός Ενέργειας Sara Aagesen δήλωσε στους βουλευτές ότι μια ξαφνική απώλεια παραγωγής ενέργειας σε υποσταθμό στη Γρανάδα προκάλεσε το πανεθνικό μπλακάουτ.
Δευτερόλεπτα αργότερα, αυτό οδήγησε σε περαιτέρω διακοπές στις ισπανικές πόλεις Μπανταχόθ και Σεβίλλη, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Ξαφνικά, έλειπαν 2,2 γιγαβάτ παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας – ποσότητα που ισοδυναμεί περίπου με την παραγωγή δύο πυρηνικών εργοστασίων.
Ωστόσο, οι ειδικοί του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας επικρίνουν το γεγονός ότι το εύρημα αυτό βοηθά μόνο σε περιορισμένο βαθμό στην κατανόηση των λόγων για τους οποίους το μπλακάουτ μπόρεσε να συμβεί εξ αρχής.
Ο μηχανικός ενεργειακών συστημάτων Daniel Bleich από την πλατφόρμα ΜΜΕ Initiative Zukunft Wirtschaft εξηγεί: «Όταν η ισπανική κυβέρνηση λέει: “Το ρεύμα έπεσε επειδή υπήρξε διακοπή ρεύματος σε έναν υποσταθμό”, είναι σαν να λέει: “Το αυτοκίνητο σταμάτησε επειδή έμεινε από κινητήρα”. Το ουσιαστικό ερώτημα όμως είναι: γιατί συνέβη αυτό;».
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσε επίσης να συνδεθεί με μια άλλη παρατήρηση που δημοσίευσε τώρα η Ένωση Ευρωπαϊκών Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Entso-E σε ένα αρχικό χρονολόγιο γεγονότων μπλακάουτ.
2. Η συχνότητα του ηλεκτρικού δικτύου κυμαινόταν σε ολόκληρη την Ευρώπη
Σύμφωνα με την έκθεση της Entso-E, ασυνήθιστα πράγματα συνέβαιναν ήδη στο ηλεκτρικό δίκτυο πριν από το μπλακ άουτ: Κατά το μισάωρο πριν από το μπλακ άουτ, σημειώθηκαν δύο μεγάλες διακυμάνσεις της συχνότητας σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο.
Κανονικά, η συχνότητα στο δίκτυο είναι 50 Hertz. Για να διατηρηθεί αυτή η τιμή, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία. Εάν παράγεται πάρα πολύ, η συχνότητα αυξάνεται. Εάν υπάρχει πολύ μικρή παραγωγή, η συχνότητα πέφτει.
Την ημέρα της διακοπής ρεύματος, η συχνότητα παρουσίασε αξιοσημείωτη διακύμανση για αρκετά λεπτά σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη διακύμανση άρχισε στις 12.03 μ.μ. Στη συνέχεια το δίκτυο ηρέμησε και πάλι – αλλά άρχισε να αυξομειώνεται ακόμη περισσότερο στις 12.19 μ.μ.
Αυτές οι διακυμάνσεις ονομάζονται ταλαντώσεις. Εάν συμβαίνουν σε ολόκληρη την Ευρώπη – όπως στις 28 Απριλίου – αναφέρονται ως διαπεριφερειακές ταλαντώσεις. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό. Για παράδειγμα, διακυμάνσεις αυτού του είδους εμφανίστηκαν ήδη το 2016. Η αδύναμη σύνδεση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Ιβηρικής Χερσονήσου και της υπόλοιπης Ευρώπης έπαιξε και τότε καθοριστικό ρόλο.
Ο οικονομολόγος ενέργειας Lion Hirth από τη Σχολή Hertie του Βερολίνου συγκρίνει αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια των διακυμάνσεων μεταξύ των ζωνών με το νερό που κυλάει πέρα δώθε σε μια μπανιέρα. Λέει: «Στις πανευρωπαϊκές ταλαντώσεις, η ενέργεια εκτοξεύεται σε όλη την Ευρώπη μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου, κατά κάποιο τρόπο, από τη Βαλτική στην Πορτογαλία και μετά πάλι πίσω. Αυτό συμβαίνει σε τακτά χρονικά διαστήματα – περίπου κάθε πέντε δευτερόλεπτα».
Οι ασυνήθιστες διακυμάνσεις παρατηρήθηκαν επίσης από τον επιστήμονα του Φράιμπουργκ Leonhard Probst από το Ινστιτούτο Fraunhofer ISE στις 28 Απριλίου – αλλά ώρες πριν από τη διακοπή ρεύματος: «Στο Φράιμπουργκ, μπορέσαμε να μετρήσουμε τις ταλαντώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του πρωινού. Αυτό υποδηλώνει ότι υπήρχαν ήδη προβλήματα εκ των προτέρων».
Ο Probst υποθέτει ότι ολόκληρο το ηλεκτρικό δίκτυο της Ιβηρικής βρισκόταν ήδη σε ασταθή κατάσταση εκείνη την ημέρα πριν από τη διακοπή. Υπάρχουν τουλάχιστον κάποιες εικασίες σχετικά με την αιτία.
- Από πολλά φωτοβολταϊκά συστήματα λείπει ένα σημαντικό στοιχείο για τη σταθεροποίηση του δικτύου
Οι αρχικοί φόβοι ότι το μπλακάουτ θα μπορούσε να συνδεθεί με πλεόνασμα ηλιακής ενέργειας δεν φαίνεται να έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να υπάρχει σύνδεση μεταξύ της ενεργειακής μετάβασης και του μπλακ άουτ.
Ο λόγος είναι ότι, σε αντίθεση με τους συμβατικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, οι ηλιακές εγκαταστάσεις δεν έχουν περιστρεφόμενη μάζα. Μια περιστρεφόμενη μάζα μπορεί να είναι, για παράδειγμα, ο ρότορας μιας γεννήτριας που περιστρέφεται σε μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.
Ωστόσο, η περιστρεφόμενη μάζα είναι σημαντική για τη σταθεροποίηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Ο Bleich συγκρίνει τη λειτουργία της με εκείνη ενός ατόμου σε ένα ηλεκτρικό ποδήλατο: ο κινητήρας κινεί το ποδήλατο και παρέχει μεγαλύτερη ταχύτητα. Αλλά αν δεν υπάρχει άνθρωπος πάνω του για να παρέχει την κίνηση και την κατεύθυνση, το ποδήλατο ανατρέπεται.
Οι περιστρεφόμενες μάζες καθορίζουν επίσης την κατεύθυνση κίνησης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Ο Bleich λέει: «Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, οι πυρηνικοί σταθμοί και οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί διαθέτουν περιστρεφόμενες μάζες. Όσο περισσότερες από αυτές υπάρχουν σε ένα δίκτυο, τόσο λιγότερο ευάλωτο είναι σε διαταραχές».
Είναι επίσης δυνατή η προσομοίωση της διαχείρισης του δικτύου από περιστρεφόμενες μάζες χωρίς συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Οι λεγόμενοι μετατροπείς τάσης, οι οποίοι εγκαθίστανται σε συνδυασμό με φωτοβολταϊκά συστήματα, είναι σε θέση να το κάνουν αυτό. Ωστόσο, εξακολουθούν να αποτελούν μια σπανιότητα.
Τις ημέρες κατά τις οποίες ήταν διαθέσιμη μεγάλη ηλιακή ενέργεια στην Ισπανία και, ως εκ τούτου, μόνο λίγες συμβατικές μονάδες παραγωγής ενέργειας ήταν συνδεδεμένες στο δίκτυο, αυτό θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα επιρρεπές σε προβλήματα.
Τα δεδομένα από την πλατφόρμα Electricity Maps δείχνουν ότι η τροφοδότηση με ηλιακή ενέργεια στην Ισπανία ήταν σε χαμηλότερο επίπεδο τις δύο εβδομάδες μετά τις 28 Απριλίου από ό,τι τις δύο εβδομάδες πριν.
Ο Bleich λέει: «Μετά το μπλακάουτ, η φωτοβολταϊκή ισχύς που χρησιμοποιείται στην Ισπανία είναι χαμηλότερη από ό,τι πριν. Είναι πιθανό αυτό να οφείλεται σε ένα μέτρο ασφαλείας από τον διαχειριστή του δικτύου, ο οποίος μπορεί να υποπτεύεται ότι τα φωτοβολταϊκά συστήματα συνδέονται με το μπλακάουτ».
4. Δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι ένα τέτοιο μπλακάουτ δεν θα επαναληφθεί
Μετά το μπλακάουτ, το μεγάλο ερώτημα ήταν αν ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να ξανασυμβεί – και μάλιστα στη Γερμανία. Την Πέμπτη 15 Μαΐου, ένας μέτοχος έθεσε αυτό το ερώτημα στον επικεφαλής της Eon, του μεγαλύτερου διαχειριστή δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Eon Leonhard Birnbaum άρχισε να διαβάζει την απάντηση που είχαν ετοιμάσει οι συνάδελφοί του στο back office για την ετήσια γενική συνέλευση: «Βασικά, η αξιοπιστία της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερμανία είναι πολύ υψηλή σε παγκόσμια σύγκριση. Διακοπές ρεύματος μεγάλης κλίμακας συμβαίνουν σπάνια. Και ως εκ τούτου βλέπουμε έναν χαμηλό κίνδυνο …».
Σε αυτό το σημείο, έκανε μια παύση και είπε: «Ωστόσο, οποιαδήποτε ισπανική ρυθμιστική αρχή ή οποιοσδήποτε ισπανικός προμηθευτής θα σας είχε πει το ίδιο πράγμα πριν από τρεις εβδομάδες. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, κατά την άποψή μου, είναι λάθος να κάνουμε οποιαδήποτε οριστική δήλωση προτού κατανοήσουμε λεπτομερώς τους λόγους της κατάρρευσης του συστήματος στην Ιβηρική Χερσόνησο».
Στη συνέχεια, ο διευθύνων σύμβουλος της Eon πρόσθεσε: «Για μένα, πρέπει να μάθουμε από αυτή την τρομερή αποτυχία, ώστε να μπορέσουμε να μειώσουμε σημαντικά την πιθανότητα να συμβεί κάτι παρόμοιο και αλλού».
Παρ’ όλα αυτά, η ισπανική κυβέρνηση αποκλείει προς το παρόν μια επίθεση στον κυβερνοχώρο και οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι εξαιρετικά απίθανο. Από την άλλη πλευρά, το ζήτημα των περιστρεφόμενων μαζών είναι πιθανό να έρθει όλο και περισσότερο στο επίκεντρο – και να απαιτήσει βελτιώσεις στο σύστημα.
Διαβάστε ακόμη
