Η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για την εκμετάλλευση των πρώτων υλών της τελευταίας δεν βρίσκεται σε αντίθεση με την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ. Αυτή είναι η εκτίμηση της ουκρανικής πλευράς, βασιζόμενη και στο γεγονός ότι δεν θα πρέπει να αποπληρωθεί η αμερικανική βοήθεια προς την εμπόλεμη Ουκρανία με τα έσοδα από το αμερικανο – ουκρανικό επενδυτικό ταμείο. Υπενθυμίζεται πως προχθές (30 Απριλίου 2025) εκπρόσωποι των δύο χωρών υπέγραψαν την πολυαναμενόμενη συμφωνία για συνεργασία στον τομέα των πρώτων υλών και των ορυκτών. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, οι ΗΠΑ κάνουν περισσότερες παραχωρήσεις προς την Ουκρανία στο λεγόμενο «αμερικανο-ουκρανικό επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης» από ό,τι σε προηγούμενες προτάσεις.

Η υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας Γιούλια Σβιρυντένκο υπέγραψε τη συμφωνία στην Ουάσιγκτον μαζί με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ. Ο τελευταίος χαρακτήρισε τη συμφωνία σαφές μήνυμα προς τη ρωσική ηγεσία ότι η αμερικανική κυβέρνηση είναι προσηλωμένη σε μια μακροπρόθεσμη ειρηνευτική διαδικασία με επίκεντρο «μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία». Το «αμερικανο-ουκρανικό επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης» θα πρέπει να επιταχύνει την οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας, δήλωσε ο Μπέσεντ σε μήνυμά του στην πλατφόρμα X.

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία που υπέγραψε η Ουκρανία με τις ΗΠΑ

Το κείμενο της συμφωνίας δεν δημοσιεύθηκε αρχικά. Σύμφωνα με τη Σβιρυντένκο, το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου για την από κοινού ανάπτυξη και εξόρυξη ουκρανικών ορυκτών πόρων. Εξήγησε ότι το μελλοντικό ταμείο ανασυγκρότησης θα επενδύει σε έργα για την εξόρυξη ορυκτών, πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και σε σχετικές υποδομές. Το ταμείο προορίζεται να δημιουργήσει πόρους για την ανοικοδόμηση της χώρας. Αυτό θα δώσει στις ΗΠΑ προνομιακή πρόσβαση στους ουκρανικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένων των μετάλλων και των σπάνιων γαιών, που είναι σημαντικά για την υψηλή τεχνολογία. «Η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καθορίσουν από κοινού τα επενδυτικά σχέδια που θα χρηματοδοτηθούν», έγραψε η Σβιρυντένκο στο Facebook.

Οι επενδύσεις θα πρέπει να γίνονται μόνο στην Ουκρανία. Κατά τα πρώτα δέκα χρόνια, το ταμείο δεν θα πρέπει να διανέμει κέρδη και εισοδήματα, αλλά να τα επανεπενδύει. Για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες στην Ουκρανία σχετικά με ένα πιθανό ξεπούλημα, η Σβιρυντένκο τόνισε ότι το ταμείο θα λειτουργεί επί ίσοις όροις με τις ΗΠΑ. Η Ουκρανία δεν θα συνεισφέρει το μερίδιό της στο ταμείο από υφιστάμενα έργα πρώτων υλών, αλλά θα καταβάλλει το 50% των εσόδων από μελλοντικές άδειες εξόρυξης ή πωλήσεις πρώτων υλών. Η Σβιρυντένκο πρόσθεσε στην ανάρτησή της στο
Facebook μια ομαδική φωτογραφία που μοιάζει αρμονική και δείχνει την ίδια και τον Μπέσεντ δίπλα σε χαμογελαστούς διαπραγματευτές.

Σύμφωνα με την ουκρανική ειδησεογραφική πύλη RBC, ο Ουκρανός πρωθυπουργός, Ντένις Σμίχαλ, χαρακτήρισε τη συμφωνία «απολύτως βασισμένη στην εταιρική σχέση» το απόγευμα της Τετάρτης. Σε προηγούμενες εκδόσεις του εγγράφου, η Ουκρανία είχε επικρίνει ότι η συμφωνία θα απέφερε στη χώρα λιγότερα οφέλη από στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους Financial Times, υπήρχαν ακόμη προβλήματα στα τελευταία μέτρα της ψηφοφορίας: Η αμερικανική πλευρά είχε παροτρύνει τους Ουκρανούς να υπογράψουν τη συμφωνία-πλαίσιο καθώς και μια λεπτομερή συμφωνία για το ταμείο, αναφέρει το δημοσίευμα. Ωστόσο, η Ουκρανία ήθελε να αναθεωρήσει τους όρους για άλλη μια φορά.

Η Ουκρανία εξασφαλίζει προφανώς σημαντικές παραχωρήσεις. Ωστόσο, η πραγματική συμφωνία πρέπει ακόμη να επικυρωθεί από το ουκρανικό κοινοβούλιο πριν τεθεί σε ισχύ. Όπως τόνισε ο Σμίχαλ, η Ουκρανία θα καταβάλλει στο μέλλον στο ταμείο το 50% των εσόδων της από τις άδειες και τα έσοδα από τις πωλήσεις πρώτων υλών. Ωστόσο, διαβεβαίωσε επίσης: «Η Ουκρανία θα διατηρήσει τον έλεγχο των πόρων της. Αυτό σημαίνει ότι οι ορυκτοί πόροι, οι υποδομές και οι πρώτες ύλες δεν αποτελούν μέρος ή προϋπόθεση για το ταμείο ή τη συμφωνία».

Προηγούμενες εκδοχές της συμφωνίας όριζαν ότι η Ουκρανία θα έπρεπε πρώτα να πληρώνει στο κοινό ταμείο έως ότου εξοφληθεί όλη η στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς τη χώρα. Αυτό δεν φαίνεται πλέον να αποτελεί μέρος της συμφωνίας, αναφέρει η Handelsblatt. Για την Ουκρανία, το γεγονός ότι η χώρα δεν χρειάζεται πλέον να το αποπληρώσει αυτό μπορεί πλέον να θεωρηθεί ως σημαντική εξέλιξη, όπως ανέφεραν διάφορα μέσα ενημέρωσης το απόγευμα.

Επιπλέον, η υπογραφή «δεν θα έρθει σε καμία περίπτωση σε αντίθεση με την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», αναφέρει o Σμίχαλ. Η χρονική στιγμή της υπογραφής είναι προφανώς σκόπιμη: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει συμπληρώσει 100 ημέρες θητείας αυτή την εβδομάδα. Είχε προηγουμένως ανακοινώσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι θα τερμάτιζε τον πόλεμο στην Ουκρανία εντός μιας ημέρας. Αφού δεν το κατάφερε, η ομάδα του μίλησε αργότερα για προθεσμία εκατό ημερών. Ωστόσο, καθώς οι διαπραγματεύσεις που διεξάγονται με πρωτοβουλία των ΗΠΑ για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας δεν έχουν ακόμη οδηγήσει στο υποσχόμενο αποτέλεσμα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε τώρα να παρουσιάσει μια υπογεγραμμένη συμφωνία για τις πρώτες ύλες ως σημαντική πρόοδο.

Μια προηγούμενη προσπάθεια υπογραφής παρόμοιας συμφωνίας απέτυχε μετά από μια έντονη δημόσια διαμάχη μεταξύ του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του προέδρου των ΗΠΑ, Τραμπ. Η διαφωνία μπροστά σε δημοσιογράφους κορυφώθηκε με το να διώξει η αμερικανική ομάδα την ουκρανική αντιπροσωπεία από τον Λευκό Οίκο. Η ουκρανική πλευρά ήταν δυσαρεστημένη με το γεγονός ότι η εκδοχή της συμφωνίας που ήταν διαθέσιμη εκείνη τη στιγμή δεν περιελάμβανε αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για τη χώρα τους. Αυτές είχαν ως στόχο να αποτρέψουν τη Ρωσία από περαιτέρω επιθέσεις στο μέλλον.

Αφού η Ουκρανία απέρριψε τις προηγούμενες εκδοχές, οι ΗΠΑ κατέθεσαν νέα πρόταση, η οποία αντιμετωπίστηκε με ακόμη πιο έντονες επικρίσεις στο Κίεβο, επειδή σημεία που είχαν ήδη συμφωνηθεί άλλαξαν και πάλι, σε αντίθεση με τα ουκρανικά συμφέροντα. Παρατηρητές θεωρούν ότι το γεγονός ότι η εκδοχή που υπογράφηκε τώρα βρήκε την έγκριση του Κιέβου αποτελεί ένδειξη ότι η πρόσφατα τεταμένη σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας βρίσκεται και πάλι σε πορεία ανάκαμψης. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη γνωστό αν η έκδοση που έχει τώρα υπογραφεί περιέχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας που υπερβαίνουν τις γενικές διατυπώσεις. Ο Τραμπ τόνισε ότι οι ΗΠΑ θα πάρουν πίσω πολύ περισσότερα από όσα είχαν επενδύσει προηγουμένως στο πλαίσιο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τώρα. Επανέλαβε την άποψή του ότι η οικονομική παρουσία των ΗΠΑ στην
Ουκρανία αποτελεί επίσης εγγύηση ασφαλείας για τη χώρα.

Στο λεγόμενο «σχέδιο νίκης» του στα τέλη του περασμένου έτους, ο Ζελένσκι είχε ήδη προτείνει να συμμετέχουν οι ΗΠΑ στα κέρδη από τις συναλλαγές με τις ουκρανικές πρώτες ύλες. Οι συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία άρχισαν τότε τον Φεβρουάριο. Μετά το σκάνδαλο στον Λευκό Οίκο, το Κίεβο και η Ουάσινγκτον υπέγραψαν δήλωση προθέσεων για τη σύναψη της συμφωνίας τον Απρίλιο.

Διαβάστε ακόμη