Στην Ελλάδα το ζήτημα των αδειοδοτήσεων έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και τα προβλήματα που καταγράφονται έρχονται κατά καιρούς στην επικαιρότητα. Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει, υπάρχουν δυσλειτουργίες σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες, που σχετίζονται με την περιβαλλοντική αδειοδότηση, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα στον κλάδο των αιολικών, να παρατηρούνται μεγάλες καθυστερήσεις.

Το ζήτημα της απλούστευσης των αδειοδοτήσεων αποτελεί και έναν από τους στόχους της οδηγίας 2023/2413, γνωστής και ως RED III. Παρά το γεγονός ότι οι διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας στο σκέλος της αδειοδότησης είναι πιο αυστηρές από αυτές της οδηγίας, το πρόβλημα είναι ότι δεν τηρούνται. Ορισμένες από τις διατάξεις της σχετικής οδηγίας έχουν ενσωματωθεί, ενώ άλλες εκκρεμούν.

Οι διατάξεις της RED III περιλαμβάνουν μέτρα για την απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης τόσο για τα έργα ανανεώσιμης ενέργειας όσο και για τα αναγκαία έργα υποδομής για την ενσωμάτωση της πρόσθετης ανανεώσιμης ενέργειας στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Περιλαμβάνουν επίσης σαφείς προθεσμίες για τις διαδικασίες χορήγησης αδειών που απευθύνονται σε συγκεκριμένες τεχνολογίες ή είδη έργων, την ενίσχυση του ρόλου του ενιαίου κέντρου εξυπηρέτησης για τις αιτήσεις, καθώς και το τεκμήριο ότι τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και οι σχετικές υποδομές δικτύου είναι υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασίες λόγω μη νομικής συμμόρφωσης (αποστέλλοντας αρχικά προειδοποιητική επιστολή σε 26 κράτη-μέλη τον Σεπτέμβριο του 2024 και στη συνέχεια εγκαλώντας τα με αιτιολογημένη γνώμη τον Ιούλιο του 2025), επειδή δεν μετέφεραν πλήρως στο εθνικό τους δίκαιο τις διατάξεις της αναθεωρημένης οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που αφορούν την απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης.

Ποιες διατάξεις της οδηγίας RED III για τις ΑΠΕ εκκρεμούν στην Ελλάδα

Μία από τις διατάξεις της οδηγίας αποτελεί ο καθορισμός «Περιοχών Επιτάχυνσης» έργων ΑΠΕ, η οποία έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία ήδη από την άνοιξη του 2023 (ν. 5037/2023). Οι συγκεκριμένες περιοχές θα πρέπει να βρίσκονται εκτός προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000. Ωστόσο, εκκρεμεί ο καθορισμός των επιμέρους περιοχών, διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Αξίζει να σημειωθεί πως ο καθορισμός περιοχών επιτάχυνσης των ΑΠΕ συνδέεται με το νέο χωροταξικό για τις ΑΠΕ (το οποίο αναμένεται να κατατεθεί). Το Υπουργείο Ενέργειας σκοπεύει να παρουσιάσει σύντομα ένα προσχέδιο των ρυθμίσεων για την πλήρη ενσωμάτωση της Οδηγίας ως προς αυτό το σκέλος.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η οδηγία θέτει ως καταληκτική ημερομηνία την 21η Φεβρουαρίου 2026, ώστε τα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν ότι οι αρμόδιες αρχές εγκρίνουν ένα ή περισσότερα σχέδια που ορίζουν περιοχές επιτάχυνσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για έναν ή περισσότερους τύπους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη-μέλη μπορούν να εξαιρούν τους σταθμούς καύσης βιομάζας και τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς.

Επίσης, τα κράτη-μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλες οι διαδικασίες αδειοδότησης εκτελούνται σε ηλεκτρονική μορφή. Δημιουργούν ή ορίζουν ένα ή περισσότερα σημεία επαφής, τα οποία, κατόπιν αιτήματος του αιτούντος, παρέχουν καθοδήγηση και διευκολύνουν τον αιτούντα στο σύνολο της διοικητικής διαδικασίας αδειοδότησης. Το σημείο επαφής διασφαλίζει την τήρηση των προθεσμιών που ορίζει η οδηγία.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Ελλάδα η υπηρεσία «μιας στάσης» θεσμοθετήθηκε αρχικά με τον ν. 4951/2022 (άρθρο 41). Ωστόσο, το Πληροφοριακό Σύστημα Αδειοδότησης Έργων ΑΠΕ παραμένει ακόμη σε πιλοτική λειτουργία.

Να σημειωθεί ότι με το ν. 5151/2024 συγκεκριμένες πρόνοιες της οδηγίας 2023/2413 ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο, και πιο συγκεκριμένα η πρόβλεψη (άρθρο 42) για εξαίρεση από Βεβαίωση Παραγωγού ή Βεβαίωση Ειδικών Έργων φωτοβολταϊκών σταθμών που μπορεί να συνδυάζονται με σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και εγκαθίστανται επί κτιρίων (στο δώμα ή τη στέγη, συμπεριλαμβανομένων στεγάστρων βεραντών/εξωστών, πέργκολων, προσόψεων και σκιάστρων, όπως αυτά ορίζονται στα άρθρα 16 και 19 του ν. 4067/2012 (Α΄ 79) ή επί υφιστάμενων ή μελλοντικών τεχνητών κατασκευών, εξαιρουμένων των τεχνητών υδάτινων επιφανειών), υπό την προϋπόθεση ότι ο πρωταρχικός στόχος των τεχνητών αυτών κατασκευών δεν είναι η παραγωγή ή η αποθήκευση ηλιακής ενέργειας.

Με το άρθρο 43 του ίδιου νόμου προβλέπεται ότι εξαιρούνται από Οριστική Προσφορά Σύνδεσης οι σταθμοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης, με μέγιστη ισχύ παραγωγής μικρότερη ή ίση των 150 kW, καθώς και οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί της περ. ιστ) της παρ. 1 του άρθρου 33. Για τις παραπάνω κατηγορίες, η Οριστική Προσφορά Σύνδεσης χορηγείται εντός δύο (2) μηνών από την υποβολή της αίτησης.

Σε φάση αλλαγών το τοπίο αδειοδότησης των έργων ΑΠΕ στη χώρα μας

Το τοπίο αδειοδότησης των έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα βρίσκεται σε φάση σημαντικών αλλαγών, καθώς η χώρα καλείται να συμμορφωθεί πλήρως με την οδηγία RED III έως το 2026. Παρότι έχουν γίνει ορισμένα βήματα, όπως η θεσμοθέτηση των «Περιοχών Επιτάχυνσης» και της υπηρεσίας «μιας στάσης», η εφαρμογή τους παραμένει ελλιπής. Το κυριότερο εμπόδιο είναι οι καθυστερήσεις στις αποκεντρωμένες υπηρεσίες και στη λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων, που κρατούν πίσω την πρακτική υλοποίηση του νέου πλαισίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη έχει κινήσει διαδικασίες κατά κρατών-μελών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, πιέζοντας για επιτάχυνση της εναρμόνισης. Ο καθορισμός των επιμέρους Περιοχών Επιτάχυνσης, το νέο χωροταξικό για τις ΑΠΕ και η πλήρης ενεργοποίηση του συστήματος ηλεκτρονικής αδειοδότησης αποτελούν τα κρίσιμα επόμενα βήματα.

Η ολοκλήρωση αυτών των παρεμβάσεων μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των χρόνων αδειοδότησης, μεγαλύτερη ασφάλεια για τους επενδυτές και ενίσχυση της ανάπτυξης των ΑΠΕ. Ωστόσο, η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα εφαρμογής και την αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων.

Διαβάστε ακόμη