Η ιδέα του υδρογόνου ως «καθαρού καυσίμου του μέλλοντος» ήταν κάποτε το πιο ελπιδοφόρο σενάριο για την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση. Ωστόσο, η πραγματικότητα που αναδεικνύεται μέσα από έκθεση της Maritime Strategies International (MSI), με τίτλο «Patchwork Progress», είναι πολύ πιο σύνθετη και λιγότερο θριαμβευτική. Το υδρογόνο δεν έχει χάσει τη δυναμική του, αλλά η πορεία του προς την ευρεία εφαρμογή αποδεικνύεται μακρά, άνιση και γεμάτη αβεβαιότητες.
Ενώ η φιλοδοξία για καθαρό υδρογόνο παραμένει υψηλή, η μετάβασή του από τη θεωρία στην πράξη προσγειώνεται απότομα στην πραγματικότητα της αγοράς. Η τιμή παραγωγής παραμένει απαγορευτική, ιδιαίτερα για το πράσινο υδρογόνο, το οποίο εξαρτάται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ηλεκτρολυτικά συστήματα που παραμένουν ακριβά. Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων, οι χαμηλοί ρυθμοί τελικών επενδυτικών αποφάσεων (FID) και η αστάθεια στις δημόσιες πολιτικές έχουν επηρεάσει σημαντικά το επενδυτικό κλίμα.
Η αγορά αμμωνίας, ιδιαίτερα η πράσινη αμμωνία που προορίζεται τόσο για λιπάσματα όσο και για χρήση ως ναυτιλιακό καύσιμο, αποτελεί μικρογραφία των προκλήσεων. Από τα περίπου 200 ανακοινωθέντα έργα πράσινης αμμωνίας που παρακολουθεί η MSI, μόνο τα 70 θεωρούνται ρεαλιστικά ως το 2040. Το ποσοστό αυτό καταδεικνύει την απόσταση ανάμεσα στη φιλοδοξία και την εκτέλεση.
Ποιες αγορές προχωρούν και ποιες οπισθοχωρούν
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν ενδείξεις προόδου, αλλά αυτές περιορίζονται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και τομείς. Η Ινδία αναδεικνύεται σε απρόσμενο πρωταγωνιστή, με τιμές πράσινης αμμωνίας που φτάνουν κοντά στην ισοτιμία με τη γκρίζα αμμωνία, χάρη στη χαμηλή τιμή των ανανεώσιμων και την κρατική ώθηση. Αν αυτό το μοντέλο επαναληφθεί και αλλού, η αγορά μπορεί να σταθεροποιηθεί. Ωστόσο, ακόμη και στην περίπτωση της Ινδίας, το κόστος για χρήση ως ναυτιλιακό καύσιμο παραμένει απαγορευτικό, με τις τιμές να ξεπερνούν τα $1.000/τόνο σε ισοδύναμο VLSFO, καθιστώντας απαραίτητες τις επιδοτήσεις.
Στον αντίποδα, η Αυστραλία παρουσιάζει ίσως το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα «φούσκας» που ξεφούσκωσε. Περίπου το 80% των προτεινόμενων έργων καθαρού υδρογόνου έχουν ακυρωθεί ή εγκαταλειφθεί. Παρόλο που πολλές από αυτές τις προτάσεις ήταν εξαρχής πρόχειρες ή κερδοσκοπικές, το μέγεθος της αναδίπλωσης ενισχύει την αίσθηση απογοήτευσης. Αντίστοιχα, στις ΗΠΑ, η αρχική αισιοδοξία που είχε δημιουργηθεί μέσω του IRA (Inflation Reduction Act) έχει περιοριστεί αισθητά. Αν και ο νόμος είχε θεσπίσει ελκυστικές επιδοτήσεις για πράσινο και μπλε υδρογόνο, η αλλαγή προτεραιοτήτων από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει προκαλέσει αβεβαιότητα. Το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον περισσότερο προς το μπλε υδρογόνο και την μπλε αμμωνία, ειδικά σε συνεργασίες με Ιάπωνες επενδυτές.
Η ναυτιλία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Ο κλάδος έχει δείξει διάθεση να στηρίξει την ενεργειακή μετάβαση, με επενδύσεις σε πλοία που θα μπορούν να χρησιμοποιούν καθαρή αμμωνία, πιλοτικά έργα και υποστήριξη πράσινων διαδρόμων. Ωστόσο, δεν μπορεί από μόνος του να αποτελέσει επαρκές σήμα ζήτησης για να στηρίξει την παραγωγή. Χωρίς μαζική και σταθερή προσφορά, και χωρίς μηχανισμούς μείωσης της τιμής, όπως οι κρατικές επιδοτήσεις ή οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις τύπου FuelEU, η μετάβαση θα καθυστερήσει.
Στο μεταξύ, παρατηρείται διαφοροποίηση και στις πολιτικές παγκοσμίως. Κάποια κράτη, ιδιαίτερα στην ΕΕ, επιμένουν στη θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών που ενισχύουν τη χρήση καθαρών καυσίμων, ενώ αλλού, οι κανονισμοί χαλαρώνουν υπό την πίεση του κόστους και των αντιδράσεων της αγοράς. Το αποτέλεσμα είναι ένα παγκόσμιο μωσαϊκό πολιτικών και στρατηγικών που δημιουργεί αβεβαιότητα και περιορίζει τις συνέργειες.
Η πραγματική πρόκληση για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια είναι η «διαλογή» των ώριμων, τεχνικά εφικτών και εμπορικά βιώσιμων έργων από τα υπόλοιπα. Ορισμένα φιλόδοξα σχέδια πιθανότατα θα αναθεωρηθούν, θα περιοριστούν ή θα ακυρωθούν. Άλλα, με ισχυρά θεμέλια και σταθερή υποστήριξη, ενδέχεται να προχωρήσουν σε κατασκευαστική φάση και λειτουργία.
Η μεταβατική αυτή περίοδος είναι κρίσιμη όχι μόνο για τους επενδυτές και τις κυβερνήσεις, αλλά και για τους πλοιοκτήτες που καλούνται να πάρουν αποφάσεις σήμερα για πλοία που θα λειτουργούν για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Χωρίς σαφή εικόνα για τη μελλοντική διαθεσιμότητα και τιμολόγηση καθαρών καυσίμων, κάθε απόφαση ενέχει υψηλό ρίσκο.
Η φιλοδοξία του υδρογόνου ως παγκόσμιας λύσης για την απανθρακοποίηση δεν αμφισβητείται. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός των προηγούμενων ετών δίνει σταδιακά τη θέση του σε έναν πιο ρεαλιστικό και επιλεκτικό σχεδιασμό. Οι πραγματικοί δείκτες επιτυχίας πλέον δεν είναι οι εντυπωσιακές εξαγγελίες, αλλά οι τελικές επενδυτικές αποφάσεις, οι συμβάσεις προμήθειας, οι λειτουργούσες εγκαταστάσεις και τα πρώτα πλοία που κινούνται με καθαρή ενέργεια. Σε αυτή τη νέα φάση, η πρόοδος μετριέται με τη μετουσίωση των ιδεών σε πράξη, και το μέλλον του υδρογόνου θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο μπορεί να ευθυγραμμίσει τις φιλοδοξίες του με την πραγματικότητα των αγορών.
Διαβάστε ακόμη
