Χωρίς αμφιβολία, η Ισπανία αποτελεί ένα ευρωπαϊκό case study σε σχέση με την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ηλεκτρικό της σύστημα, καθώς και σε σχέση με τα οφέλη και τις «παρενέργειες» που προκύπτουν από την αθρόα διείσδυσή τους. Υπό την ηγεσία του Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία το 2018, η χώρα έχει εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά συστήματα σε μαζική κλίμακα. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, το 2023 και το 2024 η Ισπανία εγκατέστησε περισσότερη φωτοβολταϊκή ισχύ από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, πλην της Γερμανίας. Ως αποτέλεσμα, πολλές φορές το μεγαλύτερο μερίδιο της ισπανικής ηλεκτροπαραγωγής προέρχεται από την ηλιακή ενέργεια. Αυτό επέφερε σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές, ρίχνοντας τις τιμές ρεύματος, αλλά επέφερε και προκλήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, η υπερπροσφορά ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά ρίχνει συχνά τις ωριαίες χονδρικές τιμές ρεύματος στην Ισπανία κάτω από το μηδέν, περιορίζοντας δραστικά τα κέρδη των επενδυτών και δημιουργώντας δισταγμό για νέες επενδύσεις. Αυτό το φαινόμενο επιτείνεται από τις μαζικές περικοπές παραγωγής που επιβάλλονται από τον ισπανικό Διαχειριστή Συστήματος, τη Red Electrica, προκειμένου να εξισορροπηθεί το δίκτυο. Αιτία για τις μαζικές περικοπές, πέραν της υπερπροσφοράς ενέργειας από φωτοβολταϊκά, είναι η σοβαρή έλλειψη ανάλογης ισχύος σε μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας.

Η Ισπανία φρόντισε να αναπτύξει απότομα μεγάλες ποσότητες ηλιακής ισχύος, αλλά δεν ήταν ανάλογες οι επενδύσεις της σε μπαταρίες, που θα βοηθούσαν να κατανέμεται πιο ομοιόμορφα μέσα στη μέρα η παραγωγή των φωτοβολταϊκών, θα εξομάλυναν τις χονδρικές τιμές ρεύματος και θα ενίσχυαν τη σταθερότητα του δικτύου. Στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει εγκαταστήσει 5 GW ισχύος μπαταριών, ενώ η Ιταλία έχει 1GW, σύμφωνα με την Rabobank. Η Ισπανία έχει εγκαταστήσει μόλις 60 MW. Επιπλέον, δεν φρόντισε να δημιουργήσει μια αγορά ισχύος για τις υπηρεσίες που θα πρόσφεραν στο δίκτυο τα έργα αποθήκευσης ενέργειας, δίνοντας κίνητρα με αυτόν τον τρόπο για να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις.

Αναφορικά με το δίκτυο, οι Financial Times κάνουν εκτενή αναφορά και στο μπλακάουτ που έλαβε χώρα στην Ισπανία τον Απρίλιο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, η αιτία του μπλακάουτ ήταν μάλλον κάποιοι κακοί χειρισμοί του Διαχειριστή Συστήματος, όπου άφησε «απροστάτευτο» το δίκτυο από τυχόν απρόοπτες διακυμάνσεις. Ωστόσο, η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων ηλιακής ενέργειας στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής και η έλλειψη επαρκούς αριθμού συμβατικών μονάδων ή τεχνολογιών σταθεροποίησης του δικτύου, έπαιξαν τον ρόλο τους για το μπλακάουτ που δημιούργησε χάος στην Ιβηρική. Οι επενδύσεις της Ισπανίας στο ηλεκτρικό της δίκτυο τα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν επαρκείς. Σύμφωνα με την BloombergNEF, από το 2020 είναι ο πιο «φειδωλός» επενδυτής σε δίκτυα στην Ευρώπη, επενδύοντας 0,30 δολάρια σε δίκτυα για κάθε 1 δολάριο που επενδύεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έναντι ενός πανευρωπαϊκού μέσου όρου 0,70 δολαρίων.

Η αγορά φωτοβολταϊκών στην Ισπανία φαίνεται πως «υπερθερμάνθηκε». Ως αποτέλεσμα, οι προβλέψεις δείχνουν μια απότομη μείωση στην έναρξη νέων έργων το 2026. Παρόλα αυτά, ο στόχος της κυβέρνησης για το 2030 προβλέπει διπλασιασμό της υφιστάμενης ισχύος. Η Ισπανία αυτή τη στιγμή διαθέτει 36 GW εγκατεστημένων φωτοβολταϊκών, ωστόσο ο στόχος που έχει τεθεί από την ισπανική κυβέρνηση είναι τα 76 GW μέχρι το τέλος της δεκαετίας. «Αυτό που λέει η κυβέρνηση στον οδικό χάρτη της είναι ένα πράγμα», λέει ο Pablo Martinez, ανώτερος αναλυτής στη ModoEnergy, έναν σημαντικό πάροχο δεδομένων. «Αλλά η βιομηχανία και τα σημάδια των τιμών στην αγορά λένε κάτι άλλο», επισημαίνει. «Ο τομέας υποφέρει από τις συνέπειες της υπερπροσφοράς, η οποία έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην κερδοφορία των φωτοβολταϊκών έργων», λέει ο Mario Ruiz-Tagle, CEO της Iberdrola España.

Τα προηγούμενα χρόνια, οι παραγωγοί καθαρής ενέργειας στην Ισπανία είχαν πρωτοστατήσει στη σύναψη διμερών συμφωνιών πώλησης ενέργειας (PPAs), αποκτώντας πρόσβαση σε σταθερά έσοδα. Ωστόσο, οι μηδενικές τιμές στη χονδρική αγορά ενέργειας έχουν δημιουργήσει προβλήματα, επειδή έχουν κάνει τους αγοραστές λιγότερους πρόθυμους να υπογράψουν PPA μόνο για ηλιακή ενέργεια.

Πώς η Ελλάδα θα αποφύγει τις «λακούβες» στις οποίες έπεσε η Ισπανία

Η Ελλάδα εμφανίζει πολλά κοινά στοιχεία με την Ισπανία και αν δεν προσέξει θα μπορούσε να πέσει και στις ίδιες παγίδες. Η χώρα μας τα τελευταία πέντε χρόνια έχει εγκαταστήσει μεγάλες ποσότητες φωτοβολταϊκής ισχύος, ωστόσο οι επενδύσεις σε έργα αποθήκευσης ενέργειας καθυστέρησαν να έρθουν και τα έργα αυτά, ως επί το πλείστον, δεν έχουν ενσωματωθεί ακόμη στο ηλεκτρικό σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν μεγάλες περικοπές παραγωγής, καθώς και μεγάλες διακυμάνσεις στις χονδρικές τιμές ενέργειας.

Την Κυριακή που πέρασε οι ωριαίες χονδρικές τιμές ενέργειας στην Ελλάδα έφτασαν μέχρι τα -12,92 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ για οχτώ ώρες υπήρχαν αρνητικές ή μηδενικές τιμές. Αντίστοιχα, τη Δευτέρα υπήρχαν πολλές ώρες μηδενικές τιμές, ενώ το βράδυ η ωριαία χονδρική τιμή έκανε άλμα στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Οι περικοπές και οι μηδενικές ή αρνητικές ωριαίες χονδρικές τιμές ρεύματος πιέζουν προς τα κάτω τα κέρδη των επενδυτών και θέτουν εν αμφιβόλω νέες επενδύσεις. Σε επίπεδο δικτύου, η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου έχει επιφέρει την ύπαρξη μιας τεράστιας ουράς έργων που περιμένουν να λάβουν όρους σύνδεσης, ενώ συχνά υπάρχει η ανησυχία για ένα ενδεχόμενο μπλακάουτ, ιδιαίτερα σε περιόδους όπου υπάρχει υπερπαραγωγή ενέργειας και σχετικά χαμηλή ζήτηση.

Συνολικά, η Ελλάδα θα πρέπει να μάθει από το παράδειγμα της Ισπανίας και να προσπαθήσει να αποφύγει να κάνει τα ίδια λάθη, όσο ακόμα είναι καιρός. Θα πρέπει να επιταχύνει τις επενδύσεις στο ηλεκτρικό της δίκτυο και να μειώσει τα εμπόδια που προκύπτουν κατά την υλοποίηση επενδύσεων στην αποθήκευση ενέργειας. Τέλος, θα πρέπει να αποφύγει τη «μονοκαλλιέργεια» φωτοβολταϊκών και θα πρέπει να τα εξισορροπήσει με περισσότερα νέα αιολικά, αλλά και άλλα επικουρικά έργα, όπως μονάδες βιομεθανίου.

Διαβάστε ακόμη