Η μείωση της γραφειοκρατίας και η επιτάχυνση της αδειοδότησης αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο για την περαιτέρω ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει τη χώρα μας να ενσωματώσει στην εθνική της νομοθεσία την αναθεωρημένη ευρωπαϊκή Οδηγία για τις ΑΠΕ, η οποία έχει στόχο τη μείωση του χρόνου που απαιτείται για την αδειοδότηση νέων έργων καθαρής ενέργειας. Η οδηγία RED III, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Νοέμβριο του 2023, έπρεπε να έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία ήδη από το περασμένο καλοκαίρι. Σύμφωνα με το SolarPower Europe, το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την αδειοδότηση νέων φωτοβολταϊκών στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης φτάνει έως και τα δύο χρόνια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τα τέσσερα. Αυτό είναι το διπλάσιο χρονικό διάστημα από αυτό που προβλέπεται στη νέα ευρωπαϊκή οδηγία. Στην Ελλάδα, ο χρόνος που χρειάζεται για την ωρίμανση ενός νέου έργου είναι παρόμοιος με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Στη χώρα μας η αδειοδοτική διαδικασία για τα έργα ΑΠΕ περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Πρώτο στάδιο αποτελεί η εξασφάλιση Βεβαίωσης Παραγωγού από τη ΡΑΑΕΥ. Η Βεβαίωση Παραγωγού αποτελεί το πρώτο βήμα για την αδειοδότηση ενός νέου έργου ΑΠΕ και χορηγείται υποχρεωτικά από τη ΡΑΑΕΥ εφόσον τηρούνται κάποια κριτήρια, όπως η ύπαρξη επαρκούς ηλεκτρικού χώρου στην περιοχή που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί το έργο και η εξακρίβωση πως το προτεινόμενο έργο δεν εμπίπτει σε οριοθετημένη ζώνη αποκλεισμού κατά το υπάρχον Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ.
Επί της ουσίας, η εξασφάλιση Βεβαίωσης Παραγωγού «συνιστά το πρόκριμα για να ξεκινήσει ο ενδιαφερόμενος να εξετάζει ενδελεχέστερα τη δυνατότητα ωρίμανσης του επενδυτικού του σχεδίου, λαμβάνοντας τις επόμενες άδειες που απαιτούνται», σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ. Με τη Βεβαίωση Παραγωγού βεβαιώνεται ότι ένας ενδιαφερόμενος φορέας έχει καταχωρίσει στο γεωπληροφοριακό σύστημα της ΡΑΑΕΥ το ενδιαφέρον του για ένα έργο ΑΠΕ σε συγκεκριμένο τόπο, και έχει αποκτήσει το δικαίωμα να επιχειρήσει την έναρξη της αδειοδότησης. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η χορήγηση Βεβαίωσης Παραγωγού δεν συνεπάγεται ότι το έργο θα αδειοδοτηθεί στα επόμενα στάδια ή θα υλοποιηθεί.
Ίσως το πιο σημαντικό στάδιο για την αδειοδότηση ενός νέου έργου ΑΠΕ είναι η έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ελέγχονται ενδελεχώς οι πάσης φύσεως περιβαλλοντικές επιπτώσεις του σχεδιαζόμενου έργου και εν τέλει κρίνεται αν είναι εφικτή η υλοποίησή του. Στο στάδιο αυτό, ο επενδυτής υποβάλλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την έκδοση της ΑΕΠΟ, ενώ απαιτούνται αναλυτικές μελέτες που πρέπει να συμμορφώνονται με συγκεκριμένες προδιαγραφές που καθορίζει η περιβαλλοντική νομοθεσία και που συνοδεύονται από πλήθος άλλων μελετών (τεχνικών, περιβαλλοντικών, οικολογικών, δασοτεχνικών κλπ), ικανό χρόνο, δημόσια διαβούλευση και ενέργειες προκειμένου να συλλεχθεί ένας σημαντικός αριθμός εγκρίσεων από διαφορετικές υπηρεσίες.
Ενδεικτικά, απαιτείται η εξέταση του φακέλου του έργου, και η γνωμοδότηση επ’ αυτού, από τις Εφορείες αρχαιοτήτων, το Περιφερειακό ή το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (εφόσον απαιτείται), τις δασικές υπηρεσίες, τη Διεύθυνση Χωροταξίας, τη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας (εφόσον απαιτείται), τις Πολεοδομικές Υπηρεσίες, το ΓΕΕΘΑ, τα Επιτελεία Αεροπορίας, Στρατού, Ναυτικού, το ΕΤΗΜ του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ), την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) και το Περιφερειακό Συμβούλιο. Η αρμόδια αρχή που εκδίδει την ΑΕΠΟ είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ή Περιφέρεια που ανήκει το έργο, ή το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) σε μεγάλα έργα.
Αφού ένας επενδυτής εξασφαλίσει την πολυπόθητη ΑΕΠΟ για το έργο του, θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με έναν ακόμη «εφιάλτη», τη χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ. Περισσότερα από 50 GW βρίσκονται αυτή τη στιγμή «στην ουρά» προκειμένου να λάβουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης στην Ελλάδα. Το τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον που υπάρχει στη χώρα μας για τις ΑΠΕ πέφτει πάνω στο «τείχος» της έλλειψης επαρκούς ηλεκτρικού χώρου. Σε αυτό το πλαίσιο, δρομολογούνται μεγάλες επενδύσεις για την ενίσχυση του δικτύου, ωστόσο θα απαιτηθούν χρόνια μέχρι την ολοκλήρωσή τους. Αφού ένα έργο ΑΠΕ πάρει Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, θα πρέπει να εξασφαλίσει Άδεια Εγκατάστασης και Άδεια Λειτουργίας από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την Περιφέρεια ή το ΥΠΕΝ, αναλόγως με το που υπάγεται.
Ειδικό στάδιο στην ωρίμανση ενός νέου έργου ΑΠΕ είναι ο τρόπος συμμετοχής στην αγορά, δηλαδή πώς θα πωλείται η ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγει. Σε αυτό το πλαίσιο, ένας επενδυτής θα πρέπει να συνάψει σύμβαση είτε με τον ΔΑΠΕΕΠ ή τον ΔΕΔΔΗΕ, είτε με κάποιον προμηθευτή ενέργειας ή Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ). Η πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ εξαρτάται από την ύπαρξη καθεστώτος στήριξης της επένδυσης, όπως οι διαγωνισμοί της ΡΑΑΕΥ. Ανάλογα με το σχήμα στήριξης, απαιτείται η υπογραφή σύμβασης πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με τον ΔΑΠΕΕΠ ή τον ΔΕΔΔΗΕ. Εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει κάποιο καθεστώς στήριξης, υπάρχει η επιλογή σύναψης διμερούς συμφωνίας πώλησης ενέργειας (PPA) με παρόχους ρεύματος ή άλλες επιχειρήσεις, καθώς και η συμμετοχή στην αγορά μέσω κάποιου ΦοΣΕ. Τέλος, σημαντικό παράγοντα για την υλοποίηση ενός έργου ΑΠΕ αποτελεί και η ενδεχόμενη λήψη δανείου για την κάλυψη μέρους του κόστους κατασκευής του έργου.
