Σε εξοικονόμηση ενέργειας έως και 15% μπορεί να οδηγήσει η μετάβαση σε έξυπνα συστήματα – αυτοματισμοί ή εφαρμογές – που ρυθμίζουν τη λειτουργία των βασικών καθημερινών λειτουργιών κάθε κατοικίας. Τα smart homes, ή αλλιώς έξυπνα σπίτια που σταθερά γίνονται όλο και πιο σημαντικοί σύμμαχοι της ενεργειακής εξοικονόμησης αξιοποιούν αισθητήρες, αυτοματισμούς και εφαρμογές, ώστε να ρυθμίζουν τη λειτουργία των συστημάτων τους — όπως φωτισμό, θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό — με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης και την αύξηση της άνεσης.

Η τεχνολογία επιτρέπει στο σπίτι να «καταλαβαίνει» πότε χρειάζεται ενέργεια και πότε όχι. Οι συσκευές επικοινωνούν μεταξύ τους, σβήνουν όταν δεν χρησιμοποιούνται, και προσαρμόζονται στις πραγματικές ανάγκες των ενοίκων. Επιπλέον, τα smart συστήματα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και την άνεση, ενώ δημιουργούν ενεργειακή συνείδηση, καθώς ο χρήστης μπορεί να βλέπει σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωση και να παρεμβαίνει όπου χρειάζεται. Παράλληλα, η ενσωμάτωση αυτοματοποιημένων λειτουργιών σε μία κατοικία μπορεί να αυξήσει την αξία της κατά 5% έως 35%, ανάλογα με τον αριθμό και τον τύπο των έξυπνων συσκευών που εγκαθίστανται, σύμφωνα με μελέτες.

Άμεση εξοικονόμηση

Με αυτόν τον τρόπο, η εξοικονόμηση ενέργειας φτάνει σε ποσοστά 10–15%, ανάλογα με τη χρήση και τον βαθμό αυτοματοποίησης. Το κόστος εγκατάστασης ενός βασικού συστήματος έξυπνης διαχείρισης κυμαίνεται μεταξύ 1.500 και 2.500 ευρώ, ωστόσο η επένδυση αυτή αποσβένεται μέσα σε λίγα χρόνια – ανάλογα και με τη χρήση – καθώς η μείωση στην κατανάλωση ενέργειας μεταφράζεται σε χαμηλότερους λογαριασμούς.

Όπως σημειώνει ο κ. Δήμος Στριγκλής, Γενικός Διευθυντής της ενεργειακής τεχνικής εταιρείας enefsys τα έξυπνα συστήματα δεν αποτελούν πια μελλοντική καινοτομία, αλλά ένα πρακτικό εργαλείο ενεργειακής διαχείρισης που ήδη εφαρμόζεται με μετρήσιμα αποτελέσματα. Όπως εξηγεί, τα smart συστήματα είναι η φυσική εξέλιξη της ενεργειακής αναβάθμισης. Και αυτό γιατί όπως επισημαίνει, δεν μιλάμε πια μόνο για θερμομόνωση ή αποδοτικά κουφώματα, αλλά για τον έλεγχο της ίδιας της λειτουργίας του κτιρίου – πότε ανάβει ο φωτισμός, πότε δουλεύει ο κλιματισμός, πώς ρυθμίζεται το ζεστό νερό χρήσης. Όλα αυτά γίνονται πλέον αυτόματα και με ακρίβεια».

Τα έξυπνα συστήματα προσαρμόζουν τη λειτουργία τους ανάλογα με την παρουσία των ανθρώπων στον χώρο. «Ελέγχουν τον φωτισμό, τη θέρμανση ή τον κλιματισμό μόνο όταν χρειάζεται. Έτσι, αποφεύγεται η άσκοπη λειτουργία και μειώνεται η κατανάλωση χωρίς να επηρεάζεται η άνεση» εξηγεί.

Λύσεις και για επαγγελματικές εγκαταστάσεις

Ο κ. Στριγκλής υπογραμμίζει επίσης πως οι τεχνολογίες αυτές δεν αφορούν μόνο τα σπίτια, αλλά και μεγάλες επαγγελματικές εγκαταστάσεις. «Η εφαρμογή τους είναι εξαιρετικά αποδοτική σε χώρους όπως ξενοδοχεία και νοσοκομεία, όπου υπάρχει μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και ζεστού νερού» σημειώνει προσθέτοντας πως σε αυτές τις περιπτώσεις, η δυνατότητα να ελέγχεις κεντρικά κάθε χώρο, να ρυθμίζεις θερμοκρασίες και φωτισμό ανάλογα με την πληρότητα ή τη λειτουργία, μπορεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος σε εντυπωσιακό βαθμό.

Κλειδί η διασύνδεση και οι ζώνες

Σύμφωνα με τον ίδιο, το σημαντικό δεν είναι μόνο η τεχνολογία, αλλά η σωστή μελέτη και διασύνδεση. Όπως σημειώνει, ανάλογα με τον τύπο και τη χρήση του κτιρίου, εντάσσονται και οι διάφορες παρεμβάσεις που μπορεί να κάνει κάποιος – είτε πρόκειται για μεμονωμένες παρεμβάσεις είτε για απομακρυσμένο έλεγχο μέσω συστημάτων smart. Oι αυτοματισμοί, αποτελούν μέρος της συνολικής διαχείρισης ενός σπιτιού. «Δεν μπορείς να έχεις ένα πραγματικό smart home αν δεν υπάρχουν τα μηχανήματα που θα ελέγξεις» σημειώνει.

«Το κόστος ενός τέτοιου συστήματος δεν είναι απαγορευτικό. Πολλά μηχανήματα, όπως οι αντλίες θερμότητας, έχουν ήδη ενσωματωμένες δυνατότητες απομακρυσμένου ελέγχου. Το ζητούμενο είναι να συνδεθούν σωστά μεταξύ τους, ώστε να λειτουργούν συντονισμένα και να επιτυγχάνουν πραγματική εξοικονόμηση.»

Ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο, σύμφωνα με τον κ. Στριγκλή, είναι η ζωνοποίηση του χώρου. «Η δυνατότητα να χωρίζεις ένα κτίριο σε ζώνες και να ρυθμίζεις διαφορετικά τις παραμέτρους κάθε χώρου είναι καθοριστική. Δεν έχει νόημα να θερμαίνεις έναν ολόκληρο όροφο όταν χρησιμοποιείται μόνο ένα γραφείο. Αυτή η στοχευμένη διαχείριση είναι που φέρνει το μεγάλο ενεργειακό όφελος» αναφέρει.

Έξυπνες παρεμβάσεις που κάνουν τη διαφορά

Η έννοια του «έξυπνου σπιτιού» καλύπτει ένα πλήθος εφαρμογών, από απλές λύσεις για νοικοκυριά μέχρι ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης για επιχειρήσεις και δημόσια κτίρια. Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικότερες παρεμβάσεις και τα οφέλη τους:

Έξυπνος έλεγχος θέρμανσης και ψύξης

  • Αυτόματη προσαρμογή της θερμοκρασίας με βάση την παρουσία και τις εξωτερικές συνθήκες.
  • Δυνατότητα απομακρυσμένου ελέγχου μέσω κινητού ή υπολογιστή.
  • Ζωνοποίηση χώρων: διαφορετική ρύθμιση θερμοκρασίας ανά δωμάτιο ή χρήση.
  • Όφελος: Εξοικονόμηση έως 25%, με καλύτερη άνεση και λιγότερες απώλειες.

Έξυπνος φωτισμός

  • Αισθητήρες κίνησης και φωτεινότητας σβήνουν αυτόματα τα φώτα όταν δεν χρειάζονται.
  • Ρύθμιση έντασης και προγραμματισμός ωρών λειτουργίας.
  • Δυνατότητα προσαρμογής στο φυσικό φως της ημέρας.
  • Όφελος: Εξοικονόμηση 60–80%, ιδιαίτερα σε κοινόχρηστους χώρους ή γραφεία.

Έξυπνες πρίζες και μετρητές ενέργειας

  • Καταγραφή της κατανάλωσης κάθε συσκευής σε πραγματικό χρόνο.
  • Εντοπισμός ενεργειακών «διαρροών» και άσκοπης λειτουργίας.
  • Δυνατότητα απενεργοποίησης συσκευών από απόσταση.
  • Όφελος: Μείωση κατανάλωσης 5–10%.

Αυτόματη σκίαση και ρολά

  • Ρολά και περσίδες που ανοίγουν ή κλείνουν ανάλογα με την ηλιοφάνεια ή τη θερμοκρασία.
  • Μείωση υπερθέρμανσης το καλοκαίρι και περιορισμός απωλειών τον χειμώνα.
  • Όφελος: Μείωση ψυκτικού φορτίου έως 30%, με βελτιωμένη θερμική άνεση.

Συστήματα διαχείρισης Ζεστού Νερού Χρήσης 

  • Ρύθμιση θέρμανσης νερού μόνο όταν υπάρχει ανάγκη.
  • Συνδυασμός με ηλιακά ή αντλίες θερμότητας για μέγιστη απόδοση.
  • Όφελος: Εξοικονόμηση 10–15% στο συνολικό ενεργειακό κόστος.

Έξυπνη άρδευση

  • Αισθητήρες υγρασίας και πρόγνωσης καιρού καθορίζουν τη διάρκεια και συχνότητα ποτίσματος.
  • Όφελος: Εξοικονόμηση νερού έως 50%, χωρίς επιπτώσεις στην καλλιέργεια ή στον κήπο.

Τι δείχνουν οι μελέτες & ερευνητικά δεδομένα

Οι πιλοτικές εφαρμογές και ερευνητικά προγράμματα σε κατοικίες και επαγγελματικά κτίρια καταγράφουν σημαντικά αποτελέσματα ενώ επισημαίνουν πως η συμπεριφορά του χρήστη είναι καθοριστική: η εκπαίδευση και η συμμετοχή στη λειτουργία του συστήματος αυξάνει σημαντικά τα οφέλη.

Η μελέτη “A case study on energy savings and cost reduction through PHOENIX solution” εξετάζει τη λύση PHOENIX, μια πλατφόρμα που συνδέει υπάρχοντα συστήματα κτιρίων — όπως θέρμανση, αερισμό και λέβητες — με τεχνολογίες IoT και αλγορίθμους μηχανικής μάθησης, ώστε να βελτιστοποιεί την κατανάλωση και να μειώνει το ενεργειακό κόστος. Σε πιλοτικές εφαρμογές, στην Ιρλανδία επιτεύχθηκε μετατόπιση φορτίου περίπου 5,5 kWh ημερησίως, που αντιστοιχεί στο 39 % της συνολικής κατανάλωσης, και εξοικονόμηση κόστους περίπου 12 %. Στην Ελλάδα, κατά τις ώρες υψηλής χρέωσης, η πλατφόρμα πέτυχε εξοικονόμηση ενέργειας από 60 % έως 86 % και μείωση κόστους μεταξύ 5,1 % και 5,7 %.

Την ίδια ώρα η μελέτη “Maximizing energy savings in smart homes through artificial neural network-based artificial intelligence solutions” (Clean Energy, 2025) παρουσιάζει έναν έξυπνο τρόπο για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας στα «έξυπνα» σπίτια, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη και κυρίως τεχνητά νευρωνικά δίκτυα (ANNs). Το μοντέλο που δημιουργήθηκε μπορεί να προβλέπει με πολύ μεγάλη ακρίβεια (έως 99,9%) πόση ενέργεια χρειάζεται ένα σπίτι και να ρυθμίζει αυτόματα τον φωτισμό, τη θέρμανση και την ψύξη, ώστε να αποφεύγεται η σπατάλη χωρίς να μειώνεται η άνεση των κατοίκων. Έτσι, προσφέρει μεγαλύτερη εξοικονόμηση και καλύτερη διαχείριση ενέργειας, γιατί προσαρμόζεται δυναμικά στις ανάγκες κάθε σπιτιού σε πραγματικό χρόνο. Η μελέτη δείχνει ότι η χρήση τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά στη μείωση του ενεργειακού κόστους και να συμβάλει σε πιο βιώσιμα και αποδοτικά σπίτια για το μέλλον.

Από την άλλη πλευρά, η μελέτη “Future of Energy Management Models in Smart Homes” που αναλύει τις εξελίξεις στα μοντέλα διαχείρισης ενέργειας για έξυπνα σπίτια και διαπιστώνει ότι, παρά τη σημαντική πρόοδο σε AI, μηχανική μάθηση και ΑΠΕ, η μαζική υιοθέτηση βιώσιμων λύσεων παραμένει περιορισμένη λόγω ελλιπούς εστίασης στον τελικό χρήστη, στην προστασία δεδομένων και στη διαλειτουργικότητα των συστημάτων. Οι ερευνητές προτείνουν την ανάπτυξη πιο ευέλικτων, ασφαλών και συμμετοχικών μοντέλων, που θα συνδυάζουν τεχνολογική βελτιστοποίηση με ανθρώπινη συμπεριφορά, ανοίγοντας τον δρόμο για πραγματικά έξυπνα και ενεργειακά αυτόνομα σπίτια.

Διαβάστε ακόμη