Το πρόβλημα της εξάρτησης της Ευρώπης από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες είναι χρόνιο και αγγίζει άμεσα τη βιομηχανία πρώτων υλών, ενώ προκαλεί έντονες ανησυχίες στον κλάδο. Ο Ματίας Βαλχ, επικεφαλής Έρευνας και Ανάπτυξης στην εταιρεία Lars Walch GmbH & Co. KG στη Φραγκονία, δεν κρύβει τον εκνευρισμό του για την αδράνεια της αγοράς: «Το ίδιο δράμα είχαμε και το 2011. Γι’ αυτό ασχολούμαστε με αυτό εδώ και πάνω από δέκα χρόνια», λέει χαρακτηριστικά. Η εταιρεία του ασχολείται με την ανακύκλωση κρίσιμων μετάλλων και την αξιοποίηση απορριμμάτων, προσπαθώντας να βρει λύσεις πριν η εξάρτηση από την Κίνα φέρει αλλεπάλληλες και επιζήμιες κρίσεις στην παραγωγή.

Όπως γράφει η FAZ, η έκρηξη τιμών το 2011 αλλά και οι διακυμάνσεις του 2022 έδειξαν πόσο ευάλωτη είναι η Ευρώπη, καθώς όταν η Κίνα έθεσε σε εφαρμογή αυστηρούς ελέγχους στις εξαγωγές, πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι η παραγωγή τους είχε ήδη επηρεαστεί, ενώ σχεδόν καμία δεν διέθετε επαρκή αποθέματα.

Η ανακύκλωση μοιάζει με μονόδρομο

Ξαφνικά, η ανακύκλωση μοιάζει με μονόδρομο. Ο Βαλχ και η ομάδα του θα ανακυκλώσουν μαγνήτες από τέσσερις ανεμογεννήτριες που πρόκειται να παραδοθούν σύντομα. Στο παρελθόν, η ιδέα να ανακυκλώσουν μικρούς μαγνήτες από ηχεία αντιμετωπιζόταν με γέλια και δυσπιστία, τώρα όμως θεωρείται απαραίτητη.

Ο Claas Oehlmann, διευθύνων σύμβουλος της Πρωτοβουλίας Κυκλικής Οικονομίας του BDI, παρατηρεί, από την πλευρά του, ότι η συζήτηση για την ανακύκλωση εξελίσσεται σε κύκλους: «Εμφανίζεται όταν υπάρχει πρόβλημα και μετά ηρεμεί όταν οι παραδόσεις αποκαθίστανται και οι τιμές σταθεροποιούνται».

Η κυριαρχία της Κίνας

Η Κίνα παραμένει ο κυρίαρχος προμηθευτής σπάνιων γαιών, με τη Γερμανία και την Ευρώπη να έχουν πολύ μικρή διαπραγματευτική ισχύ. Το 2022, οι εισαγωγές στη Γερμανία από την αλυσίδα αξίας των σπάνιων γαιών έφτασαν τα 248 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αποδέσμευση από την κινεζική εξόρυξη φαντάζει ανέφικτη χωρίς μια συνολική στρατηγική. Η Κίνα δεν περιορίζεται απλώς στην παραγωγή, αλλά επενδύει ενεργά και στην ανακύκλωση, καθιστώντας την ευρωπαϊκή προσπάθεια ανταγωνισμού ακόμα πιο δύσκολη.

Η αδυναμία της Ευρώπης

Μια ολοκληρωμένη αλυσίδα ανακύκλωσης σπάνιων γαιών δεν υπάρχει ακόμη στην Ευρώπη. Τα ανακυκλωμένα υλικά δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση, η οποία προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά. Παράλληλα, προϊόντα μεγάλης διάρκειας ζωής, όπως οι ανεμογεννήτριες, θα παραμείνουν «εν ζωή» για 15-20 χρόνια, περιορίζοντας τη διαθεσιμότητα των υλικών για ανακύκλωση.

Επιπλέον, η οικονομική βιωσιμότητα παραμένει πρόκληση. Η Heraeus Remloy, θυγατρική της Heraeus, παράγει ανακυκλωμένες σπάνιες γαίες, αλλά το υψηλότερο κόστος των ευρωπαϊκών υλικών σε σύγκριση με την Κίνα περιορίζει την ανταγωνιστικότητά τους.

Η ανάγκη πολιτικής παρέμβασης

Χωρίς πολιτική στήριξη, η Ευρώπη δύσκολα θα απεξαρτηθεί από την Κίνα στον κλάδο των σπάνιων γαιών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο David Bender,  συν-επικεφαλής της Heraeus Remloy, υπογραμμίζει ότι η «αστική εξόρυξη» (Urban Mining) είναι απαραίτητη για την Ευρώπη, ενώ προτείνει ποσοστώσεις για τη χρήση ευρωπαϊκών υλικών στην παραγωγή. Ταυτόχρονα, ο Oehlmann επισημαίνει ότι ο σωστός σχεδιασμός των προϊόντων και η σήμανση των μαγνητών με πληροφορίες για τα υλικά τους είναι απαραίτητα για να διευκολυνθεί η ανακύκλωση.

Ο Βαλχ, από πλευράς του, επισημαίνει ότι η γραφειοκρατία καθυστερεί την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων και φούρνων για την ανάκτηση μαγνητών: «Οι υπολογισμοί οικονομικής αποδοτικότητας διαταράσσονται ξανά και ξανά», αναδεικνύοντας πόσο δύσκολη είναι για τη δημιουργία μιας πραγματικά ανεξάρτητης ευρωπαϊκής αλυσίδας πρώτων υλών.

Διαβάστε ακόμη