Τον Ιανουάριο του 2025 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό για την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αντιμονίου που διαθέτει η Βόρεια Χίος. Ενδιαφέρον για τον διαγωνισμό εκδήλωσαν η Λάβα Μεταλλευτική & Λατομική ΑΕ, που ανήκει στον όμιλο εταιρειών της τσιμεντοβιομηχανίας ΗΡΑΚΛΗΣ, η ΤΕΡΝΑ Λευκόλιθοι (ο βραχίονας μεταλλευτικής δραστηριότητας της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), η Geotest και η Γαία Μελετών ΑΕ. Ωστόσο, οι μεγάλες τοπικές αντιδράσεις που έχουν ξεσπάσει, οι οποίες εντάθηκαν μετά τις καλοκαιρινές πυρκαγιές που έπληξαν την περιοχή, δημιουργούν προβλήματα στο εγχείρημα και αμφιβολίες για το μέλλον του. Τι είναι όμως το αντιμόνιο και ποια η σημασία του;

Το αντιμόνιο (Sb) είναι ένα ημιμέταλλο στοιχείο με ατομικό αριθμό 51, που απαντάται φυσικά κυρίως ως θειούχο αντιμόνιο (στιβνίτης – Sb₂S₃). Από την αρχαιότητα ήταν γνωστό για τις ιδιότητές του – αρχικά χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο ως καλλυντικό (μαύρο χρώμα για τα μάτια), ενώ αργότερα βρήκε θέση στη μεταλλουργία και στη χημεία. Σήμερα, το αντιμόνιο έχει εξελιχθεί σε υλικό στρατηγικής σημασίας για τη βιομηχανία, την τεχνολογία και κυρίως για την ενεργειακή μετάβαση, καθώς θεωρείται κρίσιμο στοιχείο για την πράσινη και ψηφιακή οικονομία.

Οι ιδιότητες του αντιμονίου

Το αντιμόνιο έχει ιδιαίτερες φυσικοχημικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο σε πλήθος εφαρμογών. Είναι σκληρό, εύθραυστο, έχει καλή αντοχή στη θερμότητα και κυρίως παρουσιάζει καλές ηλεκτρικές και θερμικές ιδιότητες όταν συνδυάζεται με άλλα μέταλλα. Στην καθαρή του μορφή είναι κακός αγωγός του ηλεκτρισμού, αλλά όταν χρησιμοποιείται σε κραματοποιήσεις μπορεί να αλλάξει σημαντικά τη συμπεριφορά των μετάλλων με τα οποία αναμιγνύεται.

Η μεταλλουργία αποτελεί τον βασικό τομέα χρήσης του αντιμονίου. Περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής χρησιμοποιείται για την παραγωγή κραμάτων με μόλυβδο, βελτιώνοντας τη σκληρότητα και την αντοχή του σε φθορά. Τα κράματα αυτά αξιοποιούνται σε μπαταρίες μολύβδου-οξέος, οι οποίες εξακολουθούν να κυριαρχούν σε οχήματα, ενεργειακές εγκαταστάσεις και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Το αντιμόνιο είναι επίσης απαραίτητο για την παραγωγή πυρίμαχων υλικών, αντιπυρικών προσθέτων (flame retardants) και ημιαγωγών. Σε πλαστικά και ηλεκτρονικά προϊόντα, το τριοξείδιο του αντιμονίου (Sb₂O₃) χρησιμοποιείται ως πρόσθετο που μειώνει την ευφλεκτότητα, προσφέροντας ασφάλεια σε συσκευές, καλώδια και οικοδομικά υλικά.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η χρήση του αντιμονίου στη σύγχρονη τεχνολογία. Είναι κρίσιμο στοιχείο στην κατασκευή ημιαγωγών, διόδων, φωτοδιόδων, υπερυψηλής ταχύτητας τρανζίστορ και οπτικών συστημάτων υπερύθρων. Οι ενώσεις του, όπως το ινδιο-αντιμονίδιο (InSb) και το γαλλιο-αντιμονίδιο (GaSb), χρησιμοποιούνται σε αισθητήρες υπερύθρων, ηλεκτρονικά υψηλής απόδοσης και τεχνολογίες επικοινωνιών. Εξαιτίας αυτών των ιδιοτήτων, το αντιμόνιο θεωρείται βασικό υλικό για την αμυντική και διαστημική βιομηχανία, αλλά και για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και κβαντικής πληροφορικής.

Η σημασία του για την ενεργειακή μετάβαση

Στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, το αντιμόνιο αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Η διεθνής έρευνα εστιάζει στη χρήση του σε μπαταρίες νέας γενιάς, όπως οι νατρίου-αντιμονίου και λιθίου-αντιμονίου, που προσφέρουν υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, ανθεκτικότητα και χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις παραδοσιακές λύσεις. Οι μπαταρίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλης κλίμακας αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συμβάλλοντας στη σταθερότητα των δικτύων ηλεκτροδότησης και στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρώπης.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει το αντιμόνιο στη λίστα των “κρίσιμων πρώτων υλών”, αναγνωρίζοντας τον ρόλο του για την τεχνολογική αυτονομία και τη στρατηγική ασφάλεια της ηπείρου. Η εξάρτηση της Ευρώπης από εισαγωγές, κυρίως από την Κίνα, καθιστά το στοιχείο αυτό ευάλωτο σε γεωπολιτικές εντάσεις και εμπορικούς περιορισμούς. Για τον λόγο αυτό, η Ε.Ε. επενδύει σε ανακύκλωση, εξορυκτικά έργα εντός Ευρώπης και τεχνολογίες ανάκτησης αντιμονίου από βιομηχανικά απόβλητα και μπαταρίες.

Συνολικά, το αντιμόνιο αποτελεί κρίσιμο κρίκο στη μετάβαση προς μια καθαρή, ψηφιακή και ανθεκτική οικονομία. Ο συνδυασμός των ιδιοτήτων του – ηλεκτρικών, θερμικών και χημικών – το καθιστά αναντικατάστατο υλικό για μπαταρίες, ηλεκτρονικά, δίκτυα ενέργειας και προηγμένες τεχνολογίες. Στην εποχή της ενεργειακής ασφάλειας και της βιώσιμης ανάπτυξης, η διαθεσιμότητα και η βιώσιμη αξιοποίησή του θα καθορίσουν εν πολλοίς τον ρυθμό και την επιτυχία της παγκόσμιας ενεργειακής και τεχνολογικής μετάβασης.

Διαβάστε ακόμη