«Διείσδυση στα Δυτικά Βαλκάνια αλλά και ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού» υποστηρίζουν κύκλοι της αγοράς πως θα προσφέρει η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού που συνδέει τα διυλιστήρια της Helleniq Energy στη Θεσσαλονίκη με τη Βόρεια Μακεδονία. Την κουβέντα για το έργο άνοιξε εκ νέου ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Ανδρέας Σιάμισιης, στο πλαίσιο του 8ου Athens Investment Forum, επισημαίνοντας τον στρατηγικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα στη νέα ενεργειακή γεωγραφία των Βαλκανίων.

Το συνολικό μήκος του φτάνει τα 213 χιλιόμετρα – εκ των οποίων τα 69,7 χιλιόμετρα βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος, ενώ πρόκειται για αγωγό διαμέτρου 16 ιντσών και πίεσης σχεδιασμού 102 barg, με μέγιστη δυναμικότητα μεταφοράς 2,5 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Ο πετρελαιαγωγός Θεσσαλονίκης–Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί ένα από τα πρώτα μεγάλα έργα ελληνικής ενεργειακής παρουσίας στα Δυτικά Βαλκάνια. Κατασκευάστηκε το 2002, έπειτα από την εξαγορά, το 1999, του 81,51% της ΟΚΤΑ – της εταιρείας που λειτουργούσε το μοναδικό τότε διυλιστήριο της Βόρειας Μακεδονίας – από την ΕΛΠΕΤ Βαλκανική, θυγατρική των Ελληνικών Πετρελαίων (νυν Helleniq Energy). Σκοπός του έργου ήταν να συνδέσει απευθείας τα διυλιστήρια της Θεσσαλονίκης με το διυλιστήριο της ΟΚΤΑ στα Σκόπια.

Η λειτουργία του αγωγού συνεχίστηκε κανονικά έως το 2013, όταν η διοίκηση των Ελληνικών Πετρελαίων αποφάσισε να αναστείλει τη δραστηριότητα διύλισης στην ΟΚΤΑ, κρίνοντάς τη οικονομικά ασύμφορη. Έκτοτε, η Βόρεια Μακεδονία τροφοδοτείται οδικώς με καύσιμα, γεγονός που έχει αυξήσει σημαντικά το κόστος ανεφοδιασμού και έχει ενισχύσει τον κίνδυνο λαθρεμπορίου, με απώλεια φορολογικών εσόδων για το Δημόσιο.

Στο μεταξύ, ο αγωγός έχει καθαριστεί πλήρως, καθώς πλέον δεν προορίζεται για τη μεταφορά αργού πετρελαίου. Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της Helleniq Energy, προβλέπεται ότι μετά την αναβάθμισή του θα χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά τελικών προϊόντων διύλισης — κυρίως πετρελαίου κίνησης (diesel), αλλά και βενζίνης ή κηροζίνης — από τη Θεσσαλονίκη προς τη Βόρεια Μακεδονία. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα θα εξασφαλίσει προμήθειες υψηλής ποιότητας με χαμηλότερο κόστος, ενώ η Helleniq Energy θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ ως κέντρο αποθήκευσης και διακίνησης καυσίμων για ολόκληρη την περιοχή, με προοπτική επέκτασης προς το Κόσοβο και τη Σερβία.

Ωστόσο, η επανεκκίνηση του έργου καθυστέρησε επί σειρά ετών εξαιτίας νομικών και οικονομικών εκκρεμοτήτων μεταξύ της Helleniq Energy και του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας. «Αγκάθι» αποτέλεσε η διένεξη για αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων από την πλευρά των Σκοπίων, που αφορούσαν τη δέσμευση αγοράς τουλάχιστον 500.000 τόνων πετρελαίου ετησίως. Για την περίοδο 2008–2011, το ποσό των αποζημιώσεων που διεκδίκησε η ελληνική πλευρά ανήλθε περίπου σε 32 εκατ. ευρώ.

Η υπόθεση οδηγήθηκε στο Διαιτητικό Δικαστήριο του Παρισιού (ICC Tribunal), το οποίο δικαίωσε την Helleniq Energy, επιδικάζοντας αποζημίωση ύψους 12,98 εκατ. δολαρίων. Αν και η απόφαση αυτή ενίσχυσε τη νομική θέση της εταιρείας, η μη καταβολή του ποσού από το βορειομακεδονικό Δημόσιο αποτέλεσε για χρόνια τροχοπέδη στην πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων των δύο πλευρών και στην τελική αδειοδότηση του έργου.

Σήμερα, με τις διμερείς σχέσεις να έχουν εξομαλυνθεί και με τη στήριξη των κυβερνήσεων Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, το σχέδιο επαναλειτουργίας του αγωγού επανέρχεται στο προσκήνιο. Η ολοκλήρωσή του εκτιμάται ότι θα μειώσει δραστικά το κόστος εφοδιασμού της χώρας, θα περιορίσει το παράνομο εμπόριο καυσίμων και θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια στα Δυτικά Βαλκάνια, ενώ παράλληλα θα τοποθετήσει τη Helleniq Energy στο επίκεντρο της περιφερειακής αγοράς πετρελαιοειδών.

Η καθυστέρηση στην επανεκκίνηση του αγωγού αποδίδεται, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, σε έναν συνδυασμό ρυθμιστικών, διοικητικών και οικονομικών παραγόντων που για χρόνια εμπόδισαν την οριστική αδειοδότησή του. Μεταξύ αυτών, αναφέρεται και η πολυπλοκότητα των συμφερόντων που είχαν διαμορφωθεί γύρω από την οδική μεταφορά καυσίμων.

Πλεονεκτήματα, προοπτικές και η γεωπολιτική διάσταση

Η επαναλειτουργία του αγωγού προσφέρει πολλαπλά οφέλη και στις δύο πλευρές:

  • Για τη Βόρεια Μακεδονία, διασφαλίζει σταθερό και αξιόπιστο εφοδιασμό με καύσιμα υψηλής ποιότητας, μειώνει το κόστος ανεφοδιασμού και ενισχύει την ενεργειακή της ασφάλεια. Παράλληλα, της δίνει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε περιφερειακό κόμβο διακίνησης καυσίμων για γειτονικές αγορές.
  • Για την Helleniq Energy, το έργο σημαίνει αναβάθμιση της θέσης της στην περιοχή, αξιοποίηση των υποδομών της Θεσσαλονίκης, αλλά και μετασχηματισμό της ΟΚΤΑ σε logistics hub που συνδέει την Ελλάδα με τα Βαλκάνια. Η εταιρεία μετατοπίζει σταδιακά την αξία της από τη διύλιση στην εφοδιαστική αλυσίδα, επενδύοντας σε έργα με υψηλή γεωοικονομική απόδοση.

Η δήλωση του CEO της Helleniq Energy έρχεται σε μια εποχή που η Νοτιοανατολική Ευρώπη αναζητά εναλλακτικούς διαύλους εφοδιασμού, η Ελλάδα καθιερώνεται ως βασικός παράγοντας σταθερότητας. Ο εν λόγω αγωγός λειτουργεί ως γέφυρα ενεργειακής συνεργασίας, ενισχύοντας το δίκτυο διασυνδέσεων που διαμορφώνει ο ελληνικός ενεργειακός χάρτης στα Βαλκάνια: από το LNG και τους κάθετους διαδρόμους φυσικού αερίου, έως τη διακίνηση πετρελαϊκών προϊόντων.

Η Helleniq Energy, με την επαναλειτουργία του αγωγού, στέλνει μήνυμα ότι η ελληνική βιομηχανία μπορεί να επεκτείνει την επιρροή της μέσω συνεργασιών και διασυνδεδεμένων υποδομών, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη θέση της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η προσπάθεια για εξωστρέφεια

Η Helleniq Energy κάνει ολοένα και περισσότερα βήματα εξωστρέφειας, επεκτείνοντας τη δραστηριότητά της πέρα από τα ελληνικά σύνορα και ενισχύοντας τη θέση της στα διεθνή ενεργειακά δίκτυα. Η δημιουργία του νέου γραφείου στη Γενεύη, που όπως είχε γράψει το energygame.gr λειτουργεί εδώ και έξι μήνες, εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική, καθώς στοχεύει να εξελιχθεί σε κεντρικό κόμβο εμπορικών συναλλαγών (trading hub) του Ομίλου.

Η παρουσία στη Γενεύη, ένα από τα σημαντικότερα παγκόσμια κέντρα εμπορίας πετρελαίου και ενεργειακών προϊόντων, επιτρέπει στην εταιρεία να ενισχύσει τη διεθνή της δραστηριότητα, να διαχειρίζεται αποτελεσματικότερα τις εισαγωγές και εξαγωγές της και να αξιοποιεί ευκαιρίες σε αγορές όπως η Μέση Ανατολή και η Νότια Ευρώπη. Παράλληλα, λειτουργεί συμπληρωματικά με τον περιφερειακό ρόλο που αναλαμβάνει η Helleniq Energy στα Βαλκάνια.

Το γραφείο της Γενεύης λειτουργεί ως agent της Helleniq Energy, προσφέροντας άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες της αγοράς, καλύτερους όρους συναλλαγών και ευελιξία στη λήψη αποφάσεων. Έτσι, η εταιρεία ενισχύει την ικανότητά της να δρα ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές, χτίζοντας πάνω στα ισχυρά περιθώρια διύλισης και στη δυναμική εξαγωγική της βάση.

Η εξωστρεφής αυτή στρατηγική, που εκτείνεται από τη Θεσσαλονίκη και τα Σκόπια έως τη Γενεύη, επιβεβαιώνει τη σταδιακή μεταμόρφωση της Helleniq Energy σε έναν ολοκληρωμένο ενεργειακό και εμπορικό όμιλο, με παρουσία και επιρροή στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Διαβάστε ακόμη