Πόσο πιθανό είναι να κλείσει το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ;

Το στενό αυτό πέρασμα, μήκους μόλις 39 χιλιομέτρων, ανάμεσα στο Ιράν και το Ομάν, μεταφέρει σχεδόν το 20% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου. Οποιαδήποτε διακοπή – ακόμη και προσωρινή – θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμιο σοκ, ωθώντας τις τιμές του πετρελαίου σε αχαρτογράφητα ύψη. Παρά την αυξανόμενη ένταση ανάμεσα σε Ιράν και Ισραήλ, οι διεθνείς αγορές φαίνονται προς το παρόν απρόθυμες να τιμολογήσουν την απειλή. Ο λόγος; Η εκτίμηση -ή ίσως η ευχή- ότι το Ιράν δεν θα τραβήξει τη σκανδάλη.

Ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής Eni, Κλάουντιο Ντεσκάλτσι, δήλωσε πρόσφατα ότι θεωρεί απίθανο το Ιράν να κλείσει τα Στενά: «Θα ήταν αυτοκαταστροφικό. Θα επηρεάζονταν και οι δικές τους εξαγωγές». Πρόκειται για μια προσέγγιση «ορθολογισμού» που, ωστόσο, αγνοεί τις ιδιαιτερότητες της παρούσας σύγκρουσης, την οποία πολλοί στο Ιράν βλέπουν πλέον ως «υπαρξιακή».

Ήδη οι αγορές αρχίζουν να αναρωτιούνται. Μέσα σε πέντε μέρες, τα ναύλα για τα τάνκερ αυξήθηκαν κατά 40%, ενώ χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα σπεύδουν να αναζητήσουν εναλλακτικές προμήθειες, από τη Ρωσία έως τη Δυτική Αφρική. Οι ασφαλιστές, με τη σειρά τους, ετοιμάζονται να εκδώσουν ασφάλειες «με επιφύλαξη» ή να αναστείλουν την κάλυψη σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Ο ιστορικός παραλληλισμός με τον «Πόλεμο των Τάνκερ» κατά τον πόλεμο Ιράν–Ιράκ είναι χαρακτηριστικός. Τότε, ακόμη και με απλά θαλάσσια ναρκοπέδια που έπεφταν από μικρά σκάφη, το Ιράν κατάφερε να διακόψει τη ναυσιπλοΐα στον Περσικό Κόλπο. Σήμερα, διαθέτει επιπλέον μέσα: θαλάσσια drones, πυραυλικά συστήματα, ακόμη και ένοπλες παρεμβάσεις μέσω των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα.

Όπως σημειώνουν οι αναλυτές, το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ παύει να είναι μια υποθετική συζήτηση και μετατρέπεται σε ρεαλιστικό εργαλείο στρατηγικής κλιμάκωσης. Δεν απαιτεί καν στρατιωτική ενέργεια. Αρκεί η απειλή, η αβεβαιότητα και οι αναφορές για ναρκοθέτηση. Οι ασφαλιστές μπορεί να αποσυρθούν, οι ναυλωτές να αλλάξουν δρομολόγια, και η αγορά να τιμολογήσει το ρίσκο με διπλάσια τιμή πετρελαίου.

Αυτό, όμως, δεν είναι απλώς «ένα κακό σενάριο» – είναι το χαρτί που το Ιράν κρατά για την ώρα που θα νιώσει ότι δεν έχει άλλη επιλογή. Δεν πρόκειται απλώς για έναν ενεργειακό εκβιασμό· πρόκειται για την τελευταία γραμμή άμυνας ενός καθεστώτος που δέχεται αδιάκοπη στρατιωτική πίεση, διπλωματική απομόνωση και οικονομική ασφυξία.

Από την άλλη, η πιθανή απάντηση των ΗΠΑ – με τις στρατιωτικές δυνάμεις τους ήδη παρούσες στην περιοχή – μπορεί να είναι τόσο σφοδρή, ώστε να ανοίξει τον δρόμο για ακόμη πιο σκοτεινά σενάρια, ακόμη και χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, αν η κλιμάκωση συνεχιστεί ανεξέλεγκτα.