Η κλιματική κρίση παύει να αντιμετωπίζεται ως μελλοντικός κίνδυνος και εισέρχεται στον πυρήνα του περιφερειακού σχεδιασμού στα Ιόνια Νησιά. Με την περιβαλλοντική έγκριση του Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων αποκτά ένα θεσμικά δεσμευτικό πλαίσιο που καθορίζει πώς θα σχεδιάζονται από εδώ και στο εξής έργα, πολιτικές και παρεμβάσεις σε Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Λευκάδα και Ιθάκη, υπό το πρίσμα των νέων κλιματικών συνθηκών.
Από τη γενική διαπίστωση στη χαρτογράφηση των πιέσεων
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, πάνω στην οποία βασίζεται η έγκριση του σχεδίου, ξεκινά από την ανάλυση των αναμενόμενων κλιματικών μεταβολών στην περιοχή των Ιονίων Νήσων. Καταγράφεται η άνοδος της θερμοκρασίας, η μεταβολή της έντασης και της κατανομής των βροχοπτώσεων, η αυξημένη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, στοιχεία που λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές κινδύνων για νησιωτικά οικοσυστήματα, υποδομές και οικονομικές δραστηριότητες.
Το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι η ανάλυση αυτή δεν παραμένει θεωρητική. Οι κλιματικές πιέσεις συνδέονται με συγκεκριμένους τομείς πολιτικής, από τους υδατικούς πόρους και τις παράκτιες ζώνες έως τις υποδομές, τον τουρισμό και το δομημένο περιβάλλον, ώστε να προσδιοριστεί πού εντοπίζεται αυξημένη τρωτότητα και πού απαιτείται προτεραιοποίηση μέτρων προσαρμογής.
Ιεράρχηση τομέων και όχι οριζόντιες λύσεις
Το ΠεΣΠΚΑ ιεραρχεί ρητά τους τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή στα Ιόνια Νησιά. Στους υδατικούς πόρους αποτυπώνεται αυξημένη πίεση από τη μείωση διαθεσιμότητας και την εποχική υπερφόρτιση λόγω τουρισμού, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη συνεκτίμηση της κλιματικής μεταβλητότητας στον σχεδιασμό ύδρευσης. Οι παράκτιες ζώνες αναγνωρίζονται ως μέτωπο υψηλού κινδύνου λόγω διάβρωσης και ανόδου της στάθμης της θάλασσας, ενώ οι υποδομές και το δομημένο περιβάλλον καταγράφονται ως τομείς όπου η έλλειψη ανθεκτικότητας μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις.
Κέρκυρα: πίεση σε νερό, ακτές και υποδομές
Για την Κέρκυρα, το σχέδιο αναδεικνύει τη συνδυαστική επίδραση κλιματικών πιέσεων και έντονης τουριστικής δραστηριότητας. Η αυξημένη ζήτηση νερού, η συγκέντρωση δραστηριοτήτων σε παράκτιες ζώνες και η πίεση στο δομημένο περιβάλλον καθιστούν αναγκαία την ενσωμάτωση της προσαρμογής στον χωρικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό. Το ΠεΣΠΚΑ ζητά οι μελλοντικές παρεμβάσεις να λαμβάνουν υπόψη την ανθεκτικότητα των υποδομών και την αποφυγή σωρευτικών επιπτώσεων, ιδίως σε περιοχές υψηλής περιβαλλοντικής αξίας.
Ζάκυνθος: παράκτιες ζώνες και προστατευόμενα οικοσυστήματα
Στη Ζάκυνθο, το σχέδιο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην τρωτότητα των παράκτιων περιοχών και των οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με την τουριστική ανάπτυξη. Η ΣΜΠΕ επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή λειτουργεί σωρευτικά με τις υφιστάμενες χρήσεις γης, αυξάνοντας τον κίνδυνο διάβρωσης και υποβάθμισης ευαίσθητων περιοχών. Οι κατευθύνσεις του σχεδίου ζητούν αυξημένη προσοχή στον σχεδιασμό παρεμβάσεων, ώστε να αποφεύγονται μη αναστρέψιμες επιπτώσεις σε προστατευόμενες ζώνες.
Κεφαλονιά: ανθεκτικότητα υποδομών και ακραία φαινόμενα
Η Κεφαλονιά εντάσσεται στο σχέδιο ως νησί με ιδιαίτερη γεωμορφολογική πολυπλοκότητα και αυξημένη έκθεση σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Το ΠεΣΠΚΑ αναδεικνύει την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας του οδικού δικτύου, των τεχνικών έργων και των βασικών υποδομών, λαμβάνοντας υπόψη πλημμυρικούς κινδύνους και κλιματική μεταβλητότητα. Οι μελλοντικές παρεμβάσεις καλούνται να σχεδιάζονται με όρους «climate proofing», ώστε να περιορίζεται η τρωτότητα σε ακραία γεγονότα.
Λευκάδα: σωρευτικές πιέσεις σε παράκτιο και δομημένο χώρο
Για τη Λευκάδα, το σχέδιο εντοπίζει αυξημένη έκθεση λόγω της εγγύτητας μεγάλου μέρους του δομημένου περιβάλλοντος στις ακτές και της έντονης εποχικής αύξησης πληθυσμού. Οι κατευθύνσεις του ΠεΣΠΚΑ εστιάζουν στην αποφυγή σωρευτικών παρεμβάσεων σε παράκτιες περιοχές και στην ανάγκη καλύτερου χωρικού σχεδιασμού, ώστε οι κλιματικές πιέσεις να μην μετατραπούν σε δομικούς κινδύνους για το νησί.
Ιθάκη: μικρή κλίμακα, μεγάλη ευαλωτότητα
Η Ιθάκη αντιμετωπίζεται ως νησί όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να είναι δυσανάλογες σε σχέση με το μέγεθός του. Το σχέδιο υπογραμμίζει την ανάγκη ενίσχυσης της προσαρμοστικής ικανότητας σε βασικές υποδομές, ιδίως στην ύδρευση και στην προσβασιμότητα, με μέτρα που λαμβάνουν υπόψη τους περιορισμούς κλίμακας και πόρων.
Το ΠεΣΠΚΑ δεν περιορίζεται σε κατευθυντήριες γραμμές. Η περιβαλλοντική του έγκριση συνοδεύεται από σαφείς όρους εφαρμογής, όπως η υποχρέωση συμμόρφωσης με την αρχή της μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης στο περιβάλλον και η ενσωμάτωση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή στον σχεδιασμό υποδομών. Προβλέπεται επίσης η αποφυγή σωρευτικών αρνητικών επιπτώσεων και η συμβατότητα κάθε παρέμβασης με το σύνολο της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και τους στόχους διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών.
Με την έγκριση του Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, τα Ιόνια Νησιά αποκτούν έναν «οδικό χάρτη» για τη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων σε περιφερειακό επίπεδο. Το σχέδιο μεταφράζει την κλιματική κρίση σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις πολιτικής και όρους σχεδιασμού. Το αν αυτή η άμυνα θα αποδειχθεί αποτελεσματική, θα φανεί στο επόμενο στάδιο: στην εφαρμογή των οδηγιών του σχεδίου στα έργα και τις αποφάσεις που θα ακολουθήσουν.
Διαβάστε ακόμη
