Ο τομέας των μεταφορών είναι ανάμεσα στους πιο ρυπογόνους και ακολουθεί εκείνους της ενέργειας και της διαχείρισης αποβλήτων. Αναλυτές εκτιμούν πως, για να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεταφορών, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πλέγμα μέτρων με στόχο την αλλαγή της οδικής συμπεριφοράς. Ανάμεσα σε αυτά τα μέτρα συμπεριλαμβάνεται και η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των τελών ταξινόμησης.

Σε περίπου δύο χρόνια από σήμερα, ο τομέας των μεταφορών θα ενταχθεί στο νέο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών ETS2, το οποίο προβλέπει την επιβολή φόρου στα καύσιμα κίνησης και θέρμανσης. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της τιμής της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται πως θα πρέπει να δοθούν επιπλέον κίνητρα για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση.

Σύμφωνα με παλαιότερη Εθνική Έκθεση Απογραφής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο τομέας των μεταφορών είναι ο μόνος με αυξημένες εκπομπές σε σύγκριση με το 1990, παρουσιάζοντας αύξηση 23,49%. Η ίδια έκθεση αναφέρει ότι «οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές μειώθηκαν κατά 14% το 2020 σε σύγκριση με το 2019, κυρίως λόγω των περιορισμών της COVID-19, αλλά το 2022 έχουν επανέλθει στα επίπεδα του 2019».

Αύξηση ιδιωτικών οχημάτων

Τα τελευταία χρόνια ο στόλος των επιβατικών αυτοκινήτων έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε σύγκριση με το 1990, ενώ έχει αυξηθεί και το μερίδιο των μεσαίων και μεγαλύτερων οχημάτων. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή τείνει να αλλάξει, λόγω της υψηλής φορολογίας που επιβάλλεται σε οχήματα με κινητήρες άνω των 2000 cm³.

Η αυξημένη χρήση ιδιωτικών οχημάτων, εξαιτίας της ανεπάρκειας των δημόσιων συγκοινωνιών, επιβαρύνει περαιτέρω το πρόβλημα. Παράλληλα, η έλλειψη χώρων στάθμευσης ενισχύει το κοινωνικό κόστος των οδικών μεταφορών. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ (Ε. Διοικητόπουλος, Ε. Κυριακοπούλου, Σ. Ρουσάλης), για να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις απαιτείται μια σειρά μέτρων, όπως η υψηλότερη φορολόγηση μεταχειρισμένων και ρυπογόνων οχημάτων  – ιδίως όσων εισάγονται από το εξωτερικό – ώστε να περιοριστεί η ανανέωση του στόλου με οχήματα παλαιάς τεχνολογίας. Επιπλέον, προτείνεται η δημιουργία ζωνών χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών στα αστικά κέντρα.

Πώς επηρεάζονται οι ΜμΕ

Ιδιαίτερα θα επηρεαστούν και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες καλύπτουν τις μεταφορικές τους ανάγκες με οχήματα χαμηλής ενεργειακής απόδοσης. Το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο επισημαίνει ότι «δεδομένου ότι τα επαγγελματικά οχήματα είναι απαραίτητα για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, η επίπτωση του ΣΕΔΕ2 στις μεταφορικές τους δαπάνες ενδέχεται να είναι σημαντική, επηρεάζοντας ακόμη και την ανταγωνιστικότητά τους». Σημειώνεται ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις θα επιβαρυνθούν δυσανάλογα, λόγω περιορισμένης πρόσβασης σε καθαρές τεχνολογίες και εναλλακτικές λύσεις μετακίνησης. Υπολογίζεται πως περίπου 20.000 πολύ μικρές επιχειρήσεις είναι ενεργειακά ευάλωτες σε ό,τι αφορά τα κτίριά τους, ενώ περίπου 60.000 χαρακτηρίζονται ως ευάλωτες στον τομέα των μεταφορών. Η στήριξή τους αποτελεί κρίσιμο βήμα για μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς πράσινη μετάβαση.

Οι μεταφορές αποτελούν βασικό παράγοντα επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, με αυξητικές τάσεις εκπομπών τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις προσωρινές μειώσεις που παρατηρήθηκαν λόγω της πανδημίας. Η ένταξη του κλάδου στο ETS2 θα αυξήσει το κόστος των καυσίμων, δημιουργώντας πίεση σε ιδιώτες και επιχειρήσεις, αλλά και ανάγκη επιτάχυνσης της μετάβασης σε καθαρότερες μορφές ενέργειας. Η έλλειψη δημόσιων συγκοινωνιών και η αυξημένη χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων επιδεινώνουν το πρόβλημα, τονίζοντας την ανάγκη για επενδύσεις σε βιώσιμη κινητικότητα. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις αλλαγές, καθώς διαθέτουν στόλο παλαιών και ενεργοβόρων οχημάτων, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα και τη λειτουργία τους. Η επιτυχία της πράσινης μετάβασης εξαρτάται από τη δίκαιη κατανομή των βαρών, ώστε να μη δημιουργηθούν νέες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται ένα ολιστικό πλαίσιο πολιτικών, που να περιλαμβάνει:

  • οικονομικά κίνητρα για μετάβαση σε ηλεκτροκίνηση,
  • ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών,
  • θέσπιση ζωνών χαμηλών εκπομπών,
  • στοχευμένη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι φορείς που εκπροσωπούν τον κλάδο των εμπορευματικών μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας με επιστολής τους προς τον πρωθυπουργό  Κυριάκο Μητσοτάκη ζητούν μέτρα για να  αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας τους. Ανάμεσα σε αυτά τα μέτρα, η πρόταση για κίνητρα και χρηματοδοτικά εργαλεία για ανανέωση στόλου Φορτηγών Δημόσιας Χρήσης.

Διαβάστε ακόμη