Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει μία από τις πιο θανατηφόρες περιβαλλοντικές απειλές στην Ευρώπη, παρά την πρόσφατη πρόοδο. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει συνδεθεί με χιλιάδες θανάτους που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τη «σημαντική» βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Μια νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA) διαπίστωσε ότι μεταξύ 2005 και 2023, οι πρόωροι θάνατοι που αποδίδονται στα λεπτά σωματίδια μειώθηκαν κατά 57 %.
Παρά ταύτα, τα επικίνδυνα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης προκάλεσαν τον συγκλονιστικό αριθμό των 182.000 θανάτων το 2023, σύμφωνα με το euronews.
Ωστόσο, το 95 % των κατοίκων των αστικών κέντρων της Ευρώπης εκτίθενται σε επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης «σημαντικά» υψηλότερα από τα συνιστώμενα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Σύμφωνα με τον EEA, η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο περιβαλλοντικό κίνδυνο για τους Ευρωπαίους, πάνω από άλλους παράγοντες όπως η έκθεση σε θόρυβο και χημικές ουσίες ή ο κίνδυνος κλιματικών καυσώνων.
Τι είναι τα αιωρούμενα σωματίδια;
Τα αιωρούμενα σωματίδια, που συχνά αναφέρονται ως PM2,5, είναι μικροσκοπικά σωματίδια στον αέρα με διάμετρο 2,5 μικρομέτρων ή λιγότερο.
Εάν εισπνευστούν, μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν προβλήματα υγείας όπως άσθμα, ισχαιμική καρδιακή νόσο και καρκίνο του πνεύμονα. Νέα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα υψηλά επίπεδα PM2,5 μπορούν επίσης να προκαλέσουν άνοια.
Τα PM2,5 προέρχονται κυρίως από ανθρώπινες πηγές, όπως εκπομπές οχημάτων, καύση στερεών καυσίμων, αποσμητικά χώρου και βιομηχανικές διεργασίες, όπως εκπομπές από τη μεταποίηση. Μπορούν επίσης να προέρχονται από «φυσικές πηγές», όπως οι πυρκαγιές, οι οποίες γίνονται πιο πιθανές λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Ποια χώρα της ΕΕ επλήγη περισσότερο από την ατμοσφαιρική ρύπανση;
Σύμφωνα με την αξιολόγηση των επιπτώσεων της ποιότητας του αέρα στην υγεία, η Ιταλία υπέστη τις μεγαλύτερες απώλειες το 2023, με 43 083 θανάτους που αποδόθηκαν στις υψηλές συγκεντρώσεις PM2,5.
Αυτό αντιστοιχεί σε 100,6 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους που διατρέχουν κίνδυνο. Αυτό αντιστοιχεί επίσης σε 407 949 χαμένα έτη ζωής (YLL), ένα μέτρο υγείας που ορίζεται ως ο μέσος αριθμός επιπλέον ετών που θα μπορούσαν να ζήσουν στατιστικά οι άνθρωποι ενός πληθυσμού εάν δεν είχαν πεθάνει λόγω μιας ασθένειας ή μιας ομάδας ασθενειών.
Η Πολωνία ακολούθησε με 25 268 θανάτους που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ η Γερμανία κατέλαβε την τρίτη θέση με 21 640 θανάτους που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ωστόσο, οι υψηλότερες σχετικές επιπτώσεις (YLL ανά 100.000 κατοίκους ηλικίας 30 ετών και άνω) παρατηρήθηκαν σε χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Αλβανία.
Αντίθετα, η Ισλανδία δεν είχε κανένα θάνατο από ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ η έκθεση απέδωσε μόνο 34 θανάτους στη μακροχρόνια έκθεση σε PM2,5 στη Φινλανδία.
Οι χαμηλότερες σχετικές επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παρατηρήθηκαν σε χώρες της βόρειας και βορειοδυτικής Ευρώπης, όπως η Σουηδία, η Εσθονία και η Νορβηγία.
Οι νέοι κανόνες της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα
Η έκθεση του EEA τονίζει την επείγουσα ανάγκη μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως περιγράφεται στην αναθεωρημένη οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 10 Δεκεμβρίου 2024.
Το νομοσχέδιο μειώνει την επιτρεπόμενη ετήσια οριακή τιμή για τα PM2,5 κατά περισσότερο από το ήμισυ, ευθυγραμμίζοντας τα πρότυπα ποιότητας του αέρα της ΕΕ για το 2030 με τις συστάσεις του ΠΟΥ. Υποστηρίζει επίσης τις τοπικές αρχές στην ενίσχυση των διατάξεων σχετικά με την παρακολούθηση και τη μοντελοποίηση της ποιότητας του αέρα και συμβάλλει στη βελτίωση των σχεδίων τους για την ποιότητα του αέρα.
«Κάθε χρόνο, ο μολυσμένος αέρας προκαλεί περίπου 250 000 πρόωρους θανάτους και κοστίζει στην οικονομία της ΕΕ έως και 850 δισεκατομμύρια ευρώ», δήλωσε πέρυσι η Επίτροπος για το Περιβάλλον, την Ανθεκτικότητα των Υδάτων και την Ανταγωνιστική Κυκλική Οικονομία, Jessika Roswall.
«Οι νέοι κανόνες για την ποιότητα του αέρα θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων Ευρωπαίων και θα προστατεύσουν περαιτέρω τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματά μας, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομία μας».
Η Roswall πρόσθεσε ότι η νέα οδηγία αποτελεί «σημαντικό ορόσημο» στην προσπάθεια να καταστεί η ρύπανση «θέμα του παρελθόντος».
Διαβάστε ακόμη
