Ένα παράδοξο ευρωπαϊκό σκηνικό εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα, με την Ευρώπη να πιέζει για περισσότερη ανακύκλωση στα πλαστικά την ώρα που η ίδια η βιομηχανία της κλυδωνίζεται και εκπέμπει σήματα SOS. Αποτελεί, πράγματι, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των αντιφάσεων που διατρέχουν σήμερα τη γενικότερη ευρωπαϊκή πολιτική: ενώ οι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών και κυρίως ο αγροδιατροφικός τομέας καλούνται να αναπτύξουν συσκευασίες από ανακυκλωμένα υλικά ή να επενδύσουν σε επαναχρησιμοποιούμενες λύσεις, οι επαγγελματίες του κλάδου των ανακυκλωμένων πλαστικών στην Ευρώπη και τη Γαλλία βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κρίση που μεγαλώνει μήνα με τον μήνα.
Σε αυτό το πλαίσιο, την Τετάρτη, τρεις κορυφαίες γαλλικές οργανώσεις του κλάδου έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, καλώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να λάβει άμεσα μέτρα. Με κοινή ανακοίνωσή τους, η Ομοσπονδία Επαγγελματιών Ανακύκλωσης (FEDEREC), η Εθνική Ομοσπονδία Δραστηριοτήτων Απορρύπανσης και Περιβάλλοντος (FNADE) και το Εθνικό Συνδικάτο Αναγεννητών Πλαστικών Υλών (SRP) προειδοποίησαν ότι οι τιμές του ανακυκλωμένου πλαστικού καταρρέουν. Αιτία, όπως υπογραμμίζουν, είναι η «μαζική εισαγωγή παρθένου πλαστικού αλλά και ανακυκλωμένης ύλης» από τρίτες χώρες, σε τόσο χαμηλές τιμές ώστε «τα εργοστάσια ανακύκλωσης κλείνουν στην Ευρώπη».
Τα αίτια της κρίσης στην Ευρώπη
Οι γαλλικές οργανώσεις βεβαιώνουν ότι το φαινόμενο δεν περιορίζεται στη Γαλλία. «Δρούμε σε συντονισμό με τους Ευρωπαίους συναδέλφους μας», σημειώνει χαρακτηριστικά στη Les Echos η αντιπρόεδρος του κλάδου πλαστικών της FEDEREC, Sophie Sicard-Lemaire. Από το 2023, ολόκληρη η ευρωπαϊκή αγορά έχει κατακλυστεί από φθηνές εισαγωγές παρθένων και ανακυκλωμένων πολυμερών από χώρες εκτός ΕΕ, σε τιμές χαμηλότερες από το κόστος ανακύκλωσης εντός Ευρώπης. Το αποτέλεσμα; Μια υπερπροσφορά που πιέζει τις τιμές σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Η εικόνα επιδεινώθηκε απότομα μετά την περίοδο που ακολούθησε την πανδημία. Η αγορά του ανακυκλωμένου πλαστικού, όπως εξηγεί η Sicard-Lemaire, πέρασε πρώτα από μια «φούσκα» κατά την υγειονομική κρίση, στη συνέχεια επέστρεψε προσωρινά σε μια φαινομενική κανονικότητα και τελικά βυθίστηκε σε κρίση. Τα ενεργειακά σοκ, οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι εμπορικές πιέσεις επιβάρυναν περαιτέρω την κατάσταση, οδηγώντας σε κατακόρυφη πτώση των τιμών. Καταλαβαίνει κανείς το μέγεθος του προβλήματος, αν αναλογιστεί πως μόνο μέσα στον τελευταίο χρόνο, η αξία των βασικών παρθένων πολυμερών μειώθηκε κατά 25%.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι μονάδες ανακύκλωσης σε όλη την Ευρώπη αναγκάζονται να βάλουν λουκέτο, η μία μετά την άλλη. Από το 2023, έχουν καταγραφεί δεκάδες τέτοια κλεισίματα σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιβηρική χερσόνησο και Γαλλία. Συνολικά, σύμφωνα με την ανακοίνωση των οργανώσεων, η Ευρώπη έχει χάσει σχεδόν 1 εκατομμύριο τόνους δυναμικότητας ανακύκλωσης, ποσότητα αντίστοιχη με το σύνολο της γαλλικής βιομηχανίας του κλάδου. Και η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο μέσα στο 2024, με περίπου 15 επιπλέον εργοστάσια να σταματούν τη λειτουργία τους.
Τι ζητά η βιομηχανία
Μέσα σε αυτό το «ταραχώδες» και αβέβαιο περιβάλλον, οι τρεις γαλλικές οργανώσεις ζητούν μέτρα έκτακτης ανάγκης από τις Βρυξέλλες. Στο επίκεντρο των προτάσεών τους βρίσκονται η επιβολή φόρων στις εισαγωγές, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής («made in Europe»), καθώς και αυστηρότεροι έλεγχοι στις εισαγωγές ανακυκλωμένης ύλης. Όπως σημειώνουν, η ευρωπαϊκή βιομηχανία ανακυκλωμένου πλαστικού θα έπρεπε, θεωρητικά, να βρίσκεται σε φάση άνθησης. Αντί αυτού, «η Ευρώπη, που πρωτοστατεί στη συζήτηση για την ανακύκλωση, μένει στη μέση του δρόμου στο θέμα της ανακύκλωσης, επειδή δεν δίνει προτεραιότητα στη δική της βιομηχανία».
Την ίδια στιγμή, οι εισαγωγές ανακυκλωμένου PET (πλαστικό τύπου Πολυαιθυλενο-Τερεφθαλικού που χρησιμοποιείται κυρίως για μπουκάλια) αυξάνονται σημαντικά, παρά το γεγονός ότι από τις αρχές του 2025 η ΕΕ εφαρμόζει νέο κανονισμό για τις συσκευασίες, ο οποίος αυστηροποιεί τις υποχρεώσεις χρήσης ανακυκλωμένου υλικού έως το 2030. Η Jessika Roswall, Επίτροπος Περιβάλλοντος και Κυκλικής Οικονομίας, έχει δεσμευθεί για μέτρα έκτακτης ανάγκης, ενώ έξι κράτη-μέλη -Αυστρία, Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία- ζητούν ακόμα πιο άμεση και αποφασιστική δράση.
Με τους στόχους ανακύκλωσης να γίνονται ολοένα και πιο φιλόδοξοι, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με το δίλημμα που η ίδια δημιούργησε: πώς να αυξήσει τη χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού, όταν η βιομηχανία που το παράγει βρίσκεται σε κατάσταση… ασφυξίας.
Διαβάστε ακόμη
