Σε δημόσια διαβούλευση έθεσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το νέο «Επικαιροποιημένο Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας», δηλαδή το σχέδιο πάνω στο οποίο θα βασιστεί τα επόμενα χρόνια όλη η πολιτική στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών. Είναι το πρώτο ολοκληρωμένο κείμενο που επιχειρεί να περάσει τη χώρα από τα έκτακτα «μπαλώματα» της ενεργειακής κρίσης σε μια πιο σταθερή και μόνιμη λύση απέναντι στην ενεργειακή φτώχεια.
Η Ελλάδα μετρά σήμερα 4,3 εκατομμύρια νοικοκυριά, και σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή μεθοδολογία, τα 546.000 από αυτά θεωρούνται ενεργειακά φτωχά το 2023. Αν και ο αριθμός μειώθηκε σε σχέση με τα 690.000 νοικοκυριά του 2016, η μείωση δεν είναι τόσο γρήγορη όσο απαιτούν οι συνθήκες. Από το 15,9% το 2016, η ενεργειακή ένδεια είχε πέσει στο 11,2% το 2021, αλλά μέσα στην κρίση τιμών ξαναανέβηκε στο 12,6% το 2023. Από αυτά, 133.000 νοικοκυριά βρίσκονται σε «ακραία ενεργειακή ένδεια», δηλαδή καταναλώνουν ή πληρώνουν πάνω από το 150% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για βασικές ανάγκες.
Ο εθνικός στόχος –όπως αποτυπώνεται στο ΕΣΕΚ– είναι σαφής: μείωση κατά 50% μέχρι το 2025 και κατά 75% μέχρι το 2030, σε σχέση με το 2016. Αυτό μεταφράζεται σε 345.000 ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά το 2025 και μόλις 172.000 το 2030, δηλαδή συνολική στήριξη 374.000 νοικοκυριών μέσα στην επόμενη πενταετία. Οι διαφορές από περιοχή σε περιοχή είναι έντονες και δείχνουν ότι η ενεργειακή ένδεια κατανέμεται διαφορετικά ανά περιοχή. Με βάση τα στοιχεία του 2023, η Ήπειρος εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών, φτάνοντας το 20,4%, ακολουθεί η Δυτική Μακεδονία με 20,3% και η Θεσσαλία με 20,2%. Με απλά λόγια, σε αυτές τις τρεις Περιφέρειες ένα στα πέντε νοικοκυριά αδυνατεί να καλύψει τις βασικές ενεργειακές του ανάγκες, ποσοστό που ξεπερνά κατά πολύ τον εθνικό μέσο όρο.
Η ίδια η έκθεση επισημαίνει ότι «το μεθοδολογικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα προτεραιοποίησης των νοικοκυριών που βιώνουν ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας», κάτι που στην πράξη σημαίνει ότι οι παρεμβάσεις που θα προβλεφθούν από το Σχέδιο Δράσης θα πρέπει να στοχεύσουν με μεγαλύτερη ένταση στις συγκεκριμένες Περιφέρειες. Παράλληλα, το ΥΠΕΝ σημειώνει ότι η σύγκριση των εύλογων δαπανών διαβίωσης με το δηλωθέν εισόδημα «αναδεικνύει τις σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των Περιφερειών και αποτυπώνει την ένταση του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας».
Για να επιτευχθούν οι στόχοι, το Σχέδιο Δράσης οργανώνεται σε τρεις άξονες:
Ο πρώτος άξονας αφορά την άμεση προστασία των νοικοκυριών που βρίσκονται στο όριο. Προβλέπει καλύτερο και πιο στοχευμένο κοινωνικό τιμολόγιο, που θα καλύψει 133.000 νοικοκυριά, καθώς και αυστηρότερη προστασία από αποσύνδεση, με σαφές όριο ελάχιστης κατανάλωσης κάτω από το οποίο δεν θα κόβεται το ρεύμα. Περιλαμβάνει επίσης πιο ευέλικτους διακανονισμούς για όσους δυσκολεύονται να πληρώσουν, ενώ ένα ακόμη πακέτο κανονιστικών παρεμβάσεων αφορά 40.000 νοικοκυριά.
Ο δεύτερος και πιο ουσιαστικός άξονας αφορά τα έργα στα ίδια τα σπίτια. Το Σχέδιο προβλέπει ενεργειακή αναβάθμιση 270.000 κατοικιών έως το 2030, με επιδοτήσεις που φτάνουν ακόμη και στο 100% για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν θερμομόνωση, νέα συστήματα θέρμανσης και ψύξης, επεμβάσεις στο κέλυφος και μικρά φωτοβολταϊκά για αυτοκατανάλωση. Προτεραιότητα θα δοθεί στα σπίτια υψηλής κατανάλωσης και σε κατοικίες που ενοικιάζονται από χαμηλά εισοδήματα, ώστε οι αναβαθμίσεις να μην οδηγήσουν σε άνοδο ενοικίων.
Στον ίδιο άξονα εντάσσονται η στήριξη ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίες θα καλύψουν τις ανάγκες 24.000 νοικοκυριών, αλλά και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία –όπως αποπληρωμή έργων μέσω λογαριασμών ρεύματος ή δημοτικών τελών– που θα αφορούν 50.000 νοικοκυριά και θα διευκολύνουν τα έργα εξοικονόμησης.
Ο τρίτος άξονας δίνει έμφαση στην ενημέρωση, την καθοδήγηση και την τοπική υποστήριξη. Θα λειτουργήσουν Υπηρεσίες Μιας Στάσης σε δήμους και περιφέρειες, όπου τα νοικοκυριά θα μπορούν να παίρνουν βοήθεια για λογαριασμούς, για ένταξη σε προγράμματα ή για επιλογή κατάλληλων εργασιών αναβάθμισης. Δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης θα καλύψουν 374.000 νοικοκυριά, ενώ αντίστοιχος αριθμός προβλέπεται να εξυπηρετείται από τις Υπηρεσίες Μιας Στάσης.
Την πορεία υλοποίησης θα παρακολουθούν δύο μηχανισμοί: το Εθνικό Παρατηρητήριο Ενεργειακής Ένδειας, που θα αποτυπώνει κάθε χρόνο την κατάσταση, και η Τεχνική Ομάδα για την Ενεργειακή Ένδεια, που θα ελέγχει τις πραγματικές παρεμβάσεις «στο πεδίο».
Με πάνω από μισό εκατομμύριο νοικοκυριά να δυσκολεύονται να καλύψουν τις βασικές ενεργειακές τους ανάγκες, το νέο Σχέδιο Δράσης αποτελεί την πιο συστηματική προσπάθεια των τελευταίων ετών για μια μόνιμη λύση στο πρόβλημα. Η διαβούλευση ολοκληρώνεται στις 27 Νοεμβρίου και στη συνέχεια το υπουργείο θα προχωρήσει στην οριστικοποίηση και εφαρμογή των μέτρων που θα καθορίσουν την «επόμενη ημέρα» για τους πιο ευάλωτους καταναλωτές.
Διαβάστε ακόμη
