Όταν ακούμε για την κλιματική αλλαγή, σκεφτόμαστε κυρίως τις εκπομπές CO₂, τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής και την αποψίλωση δασών, χωρίς να μας περνάει από το μυαλό ότι ακόμα και τα φώτα των πόλεων -στους δρόμους, τα σπίτια, τους φωταγωγημένους πύργους- συμβάλλουν αθόρυβα στην επιδείνωσή της. Το τεχνητό φως μπορεί να φαίνεται αθώο, όμως νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Climate Change, δείχνει ότι ακόμα και αυτό επηρεάζει τα οικοσυστήματα και συμβάλλει αθόρυβα στην απελευθέρωση άνθρακα.
Όπως αναφέρει η έκθεση, η φωτορύπανση αυξάνεται με ρυθμό περίπου 2% ετησίως, επηρεάζοντας εδώ και καιρό τη συμπεριφορά πουλιών, εντόμων, νυχτόβιων ζώων αλλά ακόμη και το «βιολογικό ρολόι» του ανθρώπου, δηλαδή τους φυσικούς 24ωρους κύκλους που καθορίζουν τον ύπνο και την εγρήγορση.
Πιο συγκεκριμένα, μια διεθνής ομάδα ερευνητών εξέτασε 86 οικοσυστήματα σε Βόρεια Αμερική και Ευρώπη, τις περιοχές με τα υψηλότερα επίπεδα φωτορύπανσης, συνδυάζοντας δορυφορικά δεδομένα και παρακολούθηση των ροών άνθρακα. Τα συμπεράσματα ήταν σαφή και καθολικά: η νυχτερινή τεχνητή φωταγώγηση αυξάνει την «αναπνοή» των οικοσυστημάτων, δηλαδή το σύνολο των διεργασιών μέσω των οποίων φυτά, ζώα και μικροοργανισμοί απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Το πιο ανησυχητικό; Η φωτοσύνθεση, που λειτουργεί ως «αντίβαρο» αφαιρώντας CO₂, δεν αυξάνεται καθόλου. Με άλλα λόγια, οι νύχτες που λάμπουν περισσότερο οδηγούν σε μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη απορρόφηση. Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης, που επικαλείται το euronews, αυτό σημαίνει ότι το τεχνητό φως διαταράσσει «θεμελιώδεις ενεργειακούς περιορισμούς στον μεταβολισμό των οικοσυστημάτων».
Η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, δρ. Alice Johnston από το Cranfield University, περιγράφει την κατάσταση με απλά λόγια: «Πιο φωτεινές νύχτες σημαίνουν περισσότερη απελευθέρωση άνθρακα, και αυτό είναι κακό νέο για τον πλανήτη». Η Johnston τονίζει ότι το ζήτημα επεκτείνεται και πέρα από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των λαμπτήρων. Η φωτορύπανση ανατρέπει ζωτικές λειτουργίες των οικοσυστημάτων, αλλάζοντας τις πηγές ενέργειας, τις διαδρομές των ζώων, τα μοτίβα δραστηριότητας και τους ρυθμούς ζωής που εξελίχθηκαν μέσα σε εκατομμύρια χρόνια.
Στα καλά νέα, σε αντίθεση με τις περισσότερες όψεις της κλιματικής κρίσης, η φωτορύπανση είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποτελεσματικά. Όπως σημειώνει η Johnston , «σε αντίθεση με την κλιματική αλλαγή, η φωτορύπανση μπορεί να μειωθεί σχεδόν από τη μια μέρα στην άλλη με καλύτερο σχεδιασμό φωτισμού». Τεχνολογίες που κατευθύνουν το φως μόνο εκεί όπου χρειάζεται, λαμπτήρες με χαμηλότερη ένταση και χρωματικά φάσματα φιλικά προς τα οικοσυστήματα και συστήματα που μειώνουν τη φωτεινότητα τις ώρες χαμηλής ανάγκης είναι μερικές από τις άμεσες λύσεις.
Εξάλλου, ο φωτισμός ευθύνεται για πάνω από 15% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η μείωση της περιττής φωταγώγησης δεν ωφελεί μόνο το περιβάλλον, αλλά και την ενεργειακή κατανάλωση, το πορτοφόλι των νοικοκυριών και την ανθρώπινη υγεία. «Η αντιμετώπιση της φωτορύπανσης είναι μια σπάνια περίπτωση όπου κερδίζουν όλοι: το περιβάλλον, η ενεργειακή απόδοση και η ποιότητα ζωής μας», σχολιάζει η Johnston.
Καθώς περίπου το 25% της χερσαίας επιφάνειας του πλανήτη εκτίθεται πλέον σε κάποιο βαθμό τεχνητού φωτός, οι ερευνητές ζητούν να ενσωματωθεί η φωτορύπανση σε κλιματικά μοντέλα και αξιολογήσεις παγκόσμιας αλλαγής. Αν δεν ληφθεί υπόψη, προειδοποιούν, η συνεχώς επεκτεινόμενη φωταγώγηση θα μπορούσε να μεταβάλει σταδιακά -και αθόρυβα- τον πλανητικό ισολογισμό άνθρακα.
Η Ευρώπη έχει κάνει βήματα, αλλά δεν αρκούν. Κάποιες χώρες όπως η Γαλλία, η Κροατία, η Σλοβενία και η Τσεχία έχουν εθνική νομοθεσία, ενώ άλλες περιοχές προστατεύονται μέσω του διεθνούς προγράμματος “Dark Sky Places”. Ωστόσο, η απουσία ενιαίας πολιτικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αφήνει μεγάλα κενά. Καθώς οι πόλεις μας φωτίζονται όλο και περισσότερο, η επιλογή είναι δική μας: θα αφήσουμε το φως να ζεστάνει αθόρυβα τον πλανήτη ή θα δώσουμε χώρο στο σκοτάδι για να τον προστατεύσουμε;
Διαβάστε ακόμη
