Το Ιράν βρίσκεται αντιμέτωπο με τη σοβαρότερη κρίση νερού των τελευταίων δεκαετιών, καθώς η ξηρασία που πλήττει τη χώρα απειλεί να καταστήσει την Τεχεράνη —μια μεγαλούπολη άνω των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων— ακατοίκητη. Ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιαν προειδοποίησε ότι, εάν δεν υπάρξουν βροχοπτώσεις μέχρι τον Δεκέμβριο, η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να επιβάλει δελτίο νερού στην πρωτεύουσα. «Ακόμα κι αν το κάνουμε και δεν βρέξει, τότε δεν θα έχουμε καθόλου νερό. Οι πολίτες θα πρέπει να εκκενώσουν την Τεχεράνη», δήλωσε στις 6 Νοεμβρίου.

Η κρίση αυτή έχει υψηλό πολιτικό κόστος για το θεοκρατικό καθεστώς. Το 2021, οι ελλείψεις νερού είχαν προκαλέσει βίαιες διαδηλώσεις στην επαρχία Χουζεστάν, ενώ ανάλογες κινητοποιήσεις είχαν ξεσπάσει και το 2018, με αγρότες να κατηγορούν την κυβέρνηση για κακοδιαχείριση. Παρότι η φετινή κρίση δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε διαμαρτυρίες, το βάρος της επιβαρυμένης οικονομίας, που πλήττεται από τις διεθνείς κυρώσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, κάνει τη ζωή των Ιρανών όλο και δυσκολότερη.

Η έλλειψη νερού δεν οφείλεται μόνο στη χαμηλή βροχόπτωση, αλλά και σε δεκαετίες κακοδιαχείρισης

Η έλλειψη νερού δεν οφείλεται μόνο στη χαμηλή βροχόπτωση, αλλά και σε δεκαετίες κακοδιαχείρισης. Η υπερβολική κατασκευή φραγμάτων, η παράνομη διάνοιξη πηγαδιών και οι σπάταλες γεωργικές πρακτικές έχουν εξαντλήσει τα αποθέματα. Η κυβέρνηση αποδίδει την κρίση σε πολιτικές προηγούμενων κυβερνήσεων, στην κλιματική αλλαγή και στην υπερκατανάλωση, ωστόσο πολλοί ειδικοί επισημαίνουν ότι τα προβλήματα είναι βαθύτερα και διαρθρωτικά.

Στην Τεχεράνη, οι κάτοικοι βιώνουν καθημερινά τις συνέπειες. Η Μαχνάζ, κάτοικος της ανατολικής Τεχεράνης, περιγράφει πως έμεινε χωρίς νερό όλη τη νύχτα, χωρίς προειδοποίηση ή εναλλακτική πηγή. Η Εθνική Εταιρεία Ύδρευσης αρνείται ότι έχει επιβληθεί επίσημα δελτίο, επιβεβαιώνει όμως πως η πίεση μειώνεται τη νύχτα, φτάνοντας σε ορισμένες περιοχές σχεδόν στο μηδέν. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 70% των κατοίκων καταναλώνει πάνω από το επιτρεπτό όριο των 130 λίτρων ημερησίως.

Οι δεξαμενές που τροφοδοτούν την Τεχεράνη βρίσκονται μόλις στο μισό της χωρητικότητάς τους. Από τα πέντε φράγματα που εξυπηρετούν την πόλη, η στάθμη των υδάτων έχει μειωθεί έως και 43% σε σχέση με πέρσι. Το φράγμα Αμίρ Καμπίρ, για παράδειγμα, διαθέτει μόλις 14 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού —περίπου το 8% της συνολικής του χωρητικότητας— γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη εξάντληση των αποθεμάτων μέσα σε δύο εβδομάδες, αν συνεχιστεί η κατανάλωση με τους σημερινούς ρυθμούς. Πανεθνικά, 19 μεγάλα φράγματα έχουν ήδη στερέψει.

Η ξηρασία εκτείνεται σε όλη τη χώρα

Η κρίση εκτείνεται σε όλη τη χώρα. Στη Μασχάντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν με τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους, τα αποθέματα νερού έχουν πέσει κάτω από το 3%. Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν εξαιρετικά χαμηλή πίεση και αναγκάζονται να προμηθεύονται δεξαμενές και αντλίες. Ο Ρεζά, επιχειρηματίας καθαρισμού χαλιών, δηλώνει ότι το πρόβλημα έχει πλήξει και το εισόδημά του. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι. Όλα είναι αποτέλεσμα κακής διαχείρισης», λέει.

Οι θερμοκρασίες ρεκόρ του καλοκαιριού επιδείνωσαν την κατάσταση

Η κλιματική αλλαγή έχει επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Οι θερμοκρασίες ρεκόρ του καλοκαιριού, που ξεπέρασαν τους 50 βαθμούς Κελσίου σε ορισμένες περιοχές, αύξησαν την εξάτμιση και μείωσαν τα υπόγεια αποθέματα. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να κηρύξει ημέρες αργίας για να περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας και νερού. Παράλληλα, εφημερίδες κατηγορούν τις αρχές για αναποτελεσματική περιβαλλοντική πολιτική και διορισμούς αναρμόδιων στελεχών, κάτι που το καθεστώς αρνείται.

Καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να λάβει προσωρινά μέτρα —όπως μείωση πίεσης και μεταφορά νερού από άλλες δεξαμενές— οι πολίτες καλούνται να εγκαταστήσουν δεξαμενές και αντλίες για να αποφύγουν σοβαρές ελλείψεις. Ωστόσο, πολλοί θεωρούν ότι οι λύσεις αυτές είναι ανεπαρκείς. «Πολύ λίγα, πολύ αργά. Όλο υποσχέσεις και καμία πράξη», λέει μια πανεπιστημιακός από το Ισφαχάν. Η κρίση νερού του Ιράν αποκαλύπτει μια χώρα εγκλωβισμένη ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και τη χρόνια κακοδιοίκηση — μια απειλή που ξεπερνά τα όρια της πρωτεύουσας και αγγίζει την ίδια την επιβίωση του έθνους.

Διαβάστε ακόμη