Οι υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για τον στόχο της κλιματικής αλλαγής για το 2040 τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, μετά από την αποδυνάμωση του στόχου σε διαπραγματεύσεις της τελευταίας στιγμής, όπως δείχνει ένα προσχέδιο εγγράφου της ΕΕ, που είδε το Reuters, καθώς έσπευδαν να κλείσουν τη συμφωνία πριν από τη σύνοδο κορυφής COP30 του ΟΗΕ στη Βραζιλία. Μετά από περισσότερες από 18 ώρες διαπραγματεύσεων, οι υπουργοί Κλίματος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν την άτυπη υποστήριξή τους σε έναν συμβιβασμό για τη μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, αλλά με ευελιξίες για την αποδυνάμωση αυτού του στόχου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πέρασε η ελληνική θέση για την ενίσχυση των ευελιξιών, ενώ υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας είχε συμπαραταχθεί με την Ιταλία, η οποία ζητούσε αύξηση των διεθνών πιστώσεων άνθρακα για την επίτευξη του στόχου. Αυτή η πρόταση, ενσωματώθηκε στην τελική συμβιβαστική συμφωνία, η οποία ευθυγραμμίζεται με την ελληνική γραμμή.
Όπως έγραψε και το Big Mouth, η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη της Βόρειας Ευρώπης ήθελαν τον στόχο 90% με περιορισμένες ευελιξίες και χωρίς δυνατότητα επανεξέτασης. Αντίθετα, η Ιταλία και η Ελλάδα, μαζί με άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ζητούσαν περισσότερη ευελιξία και επέμεναν για ρήτρα επανεξέτασης του στόχου. Η διαπραγμάτευση παρέμενε αμφίρροπη μέχρι αργά, με τον Ιταλό υπουργό, Gilberto Pichetto Fratin, και τον Έλληνα Υπουργό Περιβάλλοντος, Σταύρο Παπασταύρου, να συνεργάζονται στενά για να εξασφαλίσουν τις θέσεις τους. Όπως είχε εκτιμηθεί, η συμμαχία Ιταλίας – Ελλάδας, παρά τις δυσκολίες, φαίνεται ότι τελικά πέτυχε τον στόχο της, διασφαλίζοντας ευελιξία και δυνατότητες επανεξέτασης του στόχου για το 2040.
Οι διεθνείς πιστώσεις άνθρακα (international carbon credits) αφορούν σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (ή απορροφήσεις/αφαιρέσεις άνθρακα) που επιτυγχάνονται εκτός του εδάφους της ΕΕ, και οι οποίες μπορούν να αγοραστούν ή να «μετρηθούν» ώστε, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να λαμβάνονται υπόψη στον στόχο μείωσης εκπομπών της ΕΕ.
Ο αποδυναμωμένος στόχος θα επιτρέψει στις χώρες να αγοράσουν ξένα πιστωτικά δικαιώματα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για να καλύψουν έως και το 5% του στόχου μείωσης των εκπομπών κατά 90%, σύμφωνα με το σχέδιο της συμφωνίας της ΕΕ. Αυτό θα αποδυνάμωνε ουσιαστικά στο 85% τις απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και θα πληρώνονταν ξένες χώρες για να μειώσουν τις εκπομπές εκ μέρους της Ευρώπης, ώστε να καλυφθεί το υπόλοιπο. Σε μια περαιτέρω προσπάθεια να πείσει τις σκεπτικιστικές χώρες, το σχέδιο συμβιβασμού ανέφερε ότι η ΕΕ θα χαλαρώσει άλλες πολιτικά ευαίσθητες πολιτικές για το κλίμα, μεταξύ άλλων καθυστερώντας κατά ένα έτος, έως το 2028, την έναρξη της επικείμενης αγοράς άνθρακα της ΕΕ.
Υπενθυμίζεται ότι σε ρεπορτάζ του νωρίτερα το energygame.gr είχε γράψει τα εξής:
Σε ολονύχτιο θρίλερ εξελίχθηκε η Σύνοδος των Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ, με αντικείμενο την επίτευξη συμφωνίας αναφορικά με την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου και τη θέση ενδιάμεσου στόχου μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 90% (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2040. Το συμβιβαστικό κείμενο της δανέζικης προεδρίας δεν κατόρθωσε να συγκεράσει τις διαφωνίες μεταξύ του μπλοκ των κλιματικά «υπερφιλόδοξων» χωρών -με επικεφαλής τη Γερμανία- και των χωρών που ζητούσαν μια πιο ρεαλιστική πράσινη μετάβαση με δικλείδες ασφαλείας για τους καταναλωτές και τους κρίσιμους τομείς των οικονομιών τους, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Έτσι, μετά από 15 ώρες διαπραγματεύσεων η Σύνοδος διακόπηκε και θα συνεχιστεί το πρωί της Τετάρτης 5 Νοεμβρίου σε μια έσχατη προσπάθεια να αρθεί το αδιέξοδο, να βγει «λευκός καπνός» και η Ευρωπαϊκή Ένωση να εμφανιστεί με ενιαίο μέτωπο στην COP 30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας οι εργασίες της οποίας ξεκινούν αύριο, Πέμπτη 6 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Euractiv, η Κομισιόν -υπό τον Ολλανδό Επίτροπο Περιβάλλοντος Βόπκε Χούστρα- και ο πρόεδρος του Συμβουλίου των Υπουργών Περιβάλλοντος Λαρς Ααγκαρντ προσπάθησαν να εξασφαλίσουν συμφωνία προτείνοντας -μεταξύ άλλων- την αύξηση της συνεισφοράς των λεγόμενων «διεθνών πιστώσεων άνθρακα» στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ (και των επιμέρους εθνικών στόχων). Ενώ οι Βρυξέλλες έκαναν λόγο για συνεισφορά της τάξης των 3 ποσοστιαίων μονάδων, χώρες όπως η Ιταλία και η Πολωνία ζήτησαν μεγαλύτερο ποσοστό χρήσης των διεθνών πιστώσεων -έως και 10%- και έναρξη χρήσης τους νωρίτερα από το 2036 που προέβλεπε το κείμενο της δανέζικης προεδρίας.
Οι διεθνείς πιστώσεις άνθρακα (international carbon credits) αφορούν σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (ή απορροφήσεις/αφαιρέσεις άνθρακα) που επιτυγχάνονται εκτός του εδάφους της ΕΕ, και οι οποίες μπορούν να αγοραστούν ή να «μετρηθούν» ώστε, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να λαμβάνονται υπόψη στον στόχο μείωσης εκπομπών της ΕΕ.
Παπασταύρου: Οι δυο «κόκκινες γραμμές» της Ελλάδας
Κατά την παρέμβασή του στη Σύνοδο, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου παραδέχθηκε ότι η εξεύρεση του σημείου ισορροπίας μεταξύ της φιλοδοξίας και του ρεαλισμού στην πράσινη μετάβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη άσκηση, ιδίως αν ληφθούν υπόψη τα διαφορετικά σημεία αφετηρίας και οι διαφορετικές διαδρομές των 27 χωρών της ΕΕ προς τον απώτερο στόχο της κλιματικής ουδετερότητας. «Αν και έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις στο σχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων τις οποίες καλοδεχόμαστε, η Ελλάδα θεωρεί ότι δεν έχει βρεθεί ακόμη η χρυσή τομή μεταξύ φιλοδοξίας και ρεαλισμού», είπε ο κ. Παπασταύρου που παρουσίασε στη συνέχεια τις δυο «κόκκινες γραμμές» της Ελλάδας.
1.Η θεσμοθέτηση συγκεκριμένης ρήτρας αναθεώρησης (του στόχου για το 2040) και η πρόβλεψη ενισχυμένων ευελιξιών. «Αντιμετωπίζουμε με σκεπτικισμό την προοπτική να μπούμε σε μια πορεία έως το 2040 χωρίς πύλη εξόδου, η οποία πρέπει να είναι σαφής και με καλή σήμανση, όπως ακριβώς οι έξοδοι κινδύνου στα κτίρια», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπασταύρου
2.Η θεσμοθέτηση ξεχωριστής διαδικασίας για την αξιολόγηση της προόδου κάθε χώρας (country specific assessment). «Μπορεί να υπάρχουν αναφορές στις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας στο κείμενο αλλά αν δεν υπάρχει ξεχωριστή αξιολόγηση για την κάθε χώρα πώς μπορούν να ληφθούν υπόψη ;» διερωτήθηκε ο κ. Παπασταύρου. Ο ίδιος υπογράμμισε τέλος ότι η απανθρακοποίηση πρέπει να γίνει με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και να ξεκινήσει από τους κλάδους της οικονομίας που είναι πιο «ευεπίφοροι» στη διαδικασία αυτή και όχι από τους κλάδους όπου η απανθρακοποίηση συνοδεύεται ακόμα από μεγάλη δυσκολία και υψηλά κόστη, όπως είναι η ναυτιλία.
Υπενθυμίζεται ότι προσερχόμενος στη Σύνοδο, ο κ. Παπασταύρου είχε δηλώσει ότι «Οι αποφάσεις που καλούμαστε να λάβουμε στο Έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος θα επηρεάσουν τη ζωή όλων μας για τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια. Αφορούν το νέο ευρωπαϊκό στόχο μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2040. Με άμεσο αντίκτυπο στα αγαθά, στις υπηρεσίες, στην καθημερινότητα, στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας. Στηρίζουμε τη μείωση των εκπομπών, χωρίς όμως αποκλεισμούς και ανισότητες και χωρίς να θυσιάσουμε τη κοινωνική και περιφερειακή συνοχή της Ευρώπης και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας».
Το σημείο αφετηρίας για τη δύσκολη διαπραγμάτευση
Όπως έγραψε το energygame.gr, η δανέζικη προεδρία της ΕΕ – μετά και τη Σύνοδο Κορυφής της 23ης Οκτωβρίου κατά την οποία οι Ευρωπαίοι ηγέτες τόνισαν την ανάγκη για ανταγωνιστική πράσινη μετάβαση με συγκεκριμένες αναφορές επ’ αυτού-, ενσωμάτωσε πρόνοιες στο σχέδιο συμφωνίας για τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες και τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δράσεων μείωσης των εκπομπών ρύπων
Το κείμενο αναδείκνυε επίσης την ανάγκη να υπάρξει αυξημένη μέριμνα για τις επιπτώσεις της μετάβασης στις τιμές ενέργειας, ένα θέμα στο οποίο έχει επιμείνει ιδιαίτερα η ελληνική πλευρά. Τις ελληνικές θέσεις τέλος απηχεί και η ενίσχυση των αναφορών στο θέμα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων και των διασυνδέσεων ώστε να «χτιστεί» μια πραγματική Ενεργειακή Ένωση.
Διαβάστε ακόμη
