Η ισχυρή αγροτική βιομηχανία της Βραζιλίας σκοπεύει να παρουσιάσει ένα «πράσινο» πρόσωπο στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30), η οποία θα πραγματοποιηθεί το 2025 στην πόλη Μπελέμ του Αμαζονίου. Ωστόσο, πίσω από αυτή την εικόνα βιωσιμότητας, κρύβεται μια πραγματικότητα που τη συνδέει με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη χώρα και τη μαζική αποψίλωση των δασών.

Παρά το γεγονός ότι ο αγροτικός τομέας είναι ο κύριος υπεύθυνος για την αποψίλωση και αποτελεί τον τομέα με τις υψηλότερες εκπομπές άνθρακα στη βραζιλιάνικη οικονομία, οι ηγέτες του σχεδιάζουν να προβάλουν τη χώρα ως παγκόσμιο πρότυπο καινοτόμου και βιώσιμης γεωργίας. Η στρατηγική αυτή, που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση, αποσκοπεί στην αντιμετώπιση διεθνών πιέσεων που απειλούν τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα της Βραζιλίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει νόμο που απαιτεί απόδειξη ότι οι εισαγόμενες βραζιλιάνικες καλλιέργειες δεν προέρχονται από αποψιλωμένες εκτάσεις, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν πρόσφατα έρευνα για τις εμπορικές πρακτικές της χώρας, επικαλούμενες ανησυχίες για την αποψίλωση.

Η Βραζιλία ηγείται παγκοσμίως σε εξαγωγές αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων

Η Βραζιλία, ως κολοσσός της παγκόσμιας αγοράς πρώτων υλών, εξάγει βόειο κρέας, σόγια, ζάχαρη και καφέ σε αγορές από την Κίνα έως την Ευρώπη. Η αγροτική αλυσίδα αξίας αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας και επηρεάζει την πολιτική σκηνή περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τομέα, ακόμη και από το πετρέλαιο. Περίπου το 60% των Βραζιλιάνων βουλευτών ανήκουν στην κοινοβουλευτική ομάδα αγροτικής πολιτικής.

Καθώς η COP30 πλησιάζει, η οποία αναμένεται να συγκεντρώσει χιλιάδες ηγέτες και ειδικούς στον Αμαζόνιο, ο αγροτικός τομέας ετοιμάζεται για εντατική διεθνή κριτική. «Θα μπορούσε να αποδειχθεί κάτι πολύ αρνητικό για εμάς», δήλωσε ο Πέντρο Λουπιόν, επικεφαλής της αγροτικής κοινοβουλευτικής ομάδας, εκφράζοντας ανησυχία ότι η σύνοδος θα λειτουργήσει ως «παγίδα» αν δεν αναδειχθούν παραδείγματα καλών πρακτικών.

Πώς ο αγροτικός τομέας θα αποκρούσει την κριτική κατά την COP30

Το Υπουργείο Γεωργίας και το ερευνητικό ινστιτούτο Embrapa, που χρηματοδοτούνται από το κράτος, σχεδιάζουν ένα “Agrizone Pavilion”, έναν εκθεσιακό χώρο όπου θα παρουσιαστούν νέες βιώσιμες τεχνικές καλλιέργειας, από το ασαΐ μέχρι την παραγωγή βοδινού. Στόχος είναι να διοργανωθούν εκατοντάδες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, προβάλλοντας τη Βραζιλία ως χώρα που συνδυάζει την αγροτική παραγωγή με περιβαλλοντική υπευθυνότητα.

Η εταιρεία JBS NV, ο μεγαλύτερος προμηθευτής κρέατος στον κόσμο, σχεδιάζει να παρουσιάσει νέα έρευνα που υποστηρίζει ότι η κτηνοτροφία στη Βραζιλία συμβάλλει στη δέσμευση αερίων του θερμοκηπίου. Η εταιρεία, που έχει δεχθεί έντονη κριτική για τις περιβαλλοντικές της πρακτικές, προβάλλει παραδείγματα βιώσιμων μεθόδων, όπως εκείνες της Grupo Roncador, η οποία χρησιμοποιεί τεχνικές όπως μη οργωμένη καλλιέργεια, ολοκλήρωση φυτών και ζώων και χρήση ζωικών αποβλήτων ως λιπάσματος.

Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η εικόνα αυτή είναι μερική και παραπλανητική. Ο Κλάουντιο Άντζελο, συντονιστής πολιτικής του Climate Observatory, αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει βήματα προόδου — όπως η αποκατάσταση υποβαθμισμένων βοσκοτόπων και η ενσωμάτωση γεωργίας, δασοκομίας και κτηνοτροφίας — αλλά υπογραμμίζει ότι «θα ήταν πνευματική ανεντιμότητα να χαρακτηρίζεται ο τομέας πλήρως βιώσιμος».

Η κτηνοτροφία και η καλλιέργεια σόγιας αποτελούν τις κύριες αιτίες αποψίλωσης στη χώρα

Η κτηνοτροφία και η καλλιέργεια σόγιας εξακολουθούν να αποτελούν τις κύριες αιτίες αποψίλωσης στη χώρα. Από το 1985, περίπου το 13% του Αμαζονίου έχει μετατραπεί σε καλλιεργήσιμη ή βοσκοτοπική γη, ενώ μόνο την περίοδο 2019–2024 χάθηκαν 6,6 εκατομμύρια εκτάρια φυσικής βλάστησης. Παράλληλα, τα βοοειδή εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες μεθανίου, ένα εξαιρετικά ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, το οποίο είναι αδύνατο να αντισταθμιστεί πλήρως μέσω της αποθήκευσης άνθρακα στο έδαφος.

Η Μαριάνα Ολιβέιρα, διευθύντρια του προγράμματος Δασών και Χρήσης Γης στο WRI Brasil, σημειώνει ότι η αποθήκευση άνθρακα στο έδαφος μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, αλλά «δεν αποτελεί μόνιμη λύση». Αυτό που χρειάζεται, λέει, είναι μια συνεχής διαχείριση και δομική μείωση των εκπομπών.

Ορισμένοι εκπρόσωποι του αγροτικού τομέα υποστηρίζουν ακόμη ότι η αποδάσωση δεν είναι τόσο σοβαρή, καθώς «ο Αμαζόνιος είναι τεράστιος». Ο Νέλσον Ανάνιας Φίλιο, συντονιστής βιωσιμότητας στη Συνομοσπονδία Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Βραζιλίας, υποστήριξε ότι «το μεγαλύτερο μέρος του δάσους παραμένει ανέπαφο». Όμως τα δεδομένα του MapBiomas δείχνουν το αντίθετο.

Παράλληλα, η αγροβιομηχανία αντιστέκεται στην υιοθέτηση πολιτικής “μηδενικής αποδάσωσης”, επιμένοντας στο «δικαίωμα νόμιμης εκκαθάρισης γης». Αυτή η στάση έχει οδηγήσει σε σύγκρουση με την κυβέρνηση Λούλα, η οποία προσπαθεί να ενισχύσει την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας. Η αγροτική κοινοβουλευτική ομάδα έχει ψηφίσει νομοσχέδια για τη χαλάρωση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, τα οποία ο Λούλα έχει μερικώς ασκήσει βέτο.

Ο εκτελεστικός διευθυντής της WWF Βραζιλίας, Μαουρίσιο Βοϊβόντικ, προειδοποιεί ότι αυτή η στάση αποδυναμώνει τη θέση της χώρας ενόψει της COP30. «Αρνούμενος να δεσμευτεί για μηδενική αποδάσωση, ο αγροτικός τομέας χάνει μια τεράστια ευκαιρία να παρουσιαστεί στη διεθνή σκηνή ως μέρος της λύσης, αντί για μέρος του προβλήματος».

Διαβάστε ακόμη