«Μέχρι το τέλος του έτους ολοκληρώνεται η μελέτη για τους δείκτες των ΦΟΔΣΑ», ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ, καθηγητής Κωνσταντίνος Αραβώσης, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου κύκλου αλλαγών που αναμένεται να καθορίσουν το μέλλον της διαχείρισης στερεών αποβλήτων στη χώρα. Οι πρωτοβουλίες που δρομολογούνται συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο εποπτείας και αξιολόγησης, με στόχο τη διαφάνεια, την αποδοτικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα των ΦΟΔΣΑ, σε μια περίοδο που οι πιέσεις για συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς στόχους κυκλικής οικονομίας είναι εντονότερες από ποτέ. Όπως τονίζουν στο energygame.gr κύκλοι της αγοράς οι παρεμβάσεις της ΡΑΑΕΥ βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση. Χρειάζεται εποπτεία, χρειάζεται έλεγχος και διαφάνεια». Ο μοναδικός αστερίσκος στον δρόμο της αλλαγής που θέλει να φέρει η ΡΑΑΕΥ είναι η στελέχωση των ΦΟΔΣΑ. «Για να επιτευχθούν οι στόχοι, πρέπει να υπάρξει το κατάλληλο, εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό και αναμένουμε να δούμε πώς θα κλείσει ο κύκλος των αλλαγών από τη ΡΑΑΕΥ φέτος».
Δείκτες απόδοσης και νέος αλγόριθμος
Η πρώτη μεγάλη τομή που φέρνει η ΡΑΑΕΥ στο τραπέζι αφορά τους δείκτες με τους οποίους θα παρακολουθείται η απόδοση των ΦΟΔΣΑ. Μέχρι σήμερα, το σύστημα πάσχει από κατακερματισμό, έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων και διαφορετικά κριτήρια αξιολόγησης ανά περιφέρεια. Η νέα μελέτη, που ολοκληρώνεται στο τέλος του έτους, θα δημιουργήσει ένα ενιαίο πλαίσιο δεικτών που θα αφορά τόσο την πρόοδο της ανακύκλωσης όσο και την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, θα αναπτυχθεί «ένας αλγόριθμος που θα υπολογίζει το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των στερεών αποβλήτων, το οποίο λογίζεται ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και έχει ιδιαίτερη ταρίφα». Μέχρι σήμερα, η τιμολόγηση αυτού του κλάσματος βασιζόταν σε εκτιμήσεις χωρίς σταθερή μεθοδολογία, γεγονός που αποθάρρυνε επενδύσεις. Με τον νέο αλγόριθμο, για πρώτη φορά θα υπάρχει αντικειμενικότητα και διαφάνεια, ώστε κάθε επενδυτής να γνωρίζει με σαφήνεια αν μια επένδυση στην ενεργειακή αξιοποίηση είναι βιώσιμη ή όχι. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται άμεσα με τον στόχο της εκτροπής του 90% από τους ΧΥΤΑ και με την ανάγκη να αυξηθεί το ποσοστό ενέργειας από απόβλητα στο εθνικό ενεργειακό μείγμα.
Οικονομική βιωσιμότητα των ΦΟΔΣΑ
Εξίσου σημαντική είναι η μελέτη για την οικονομική βιωσιμότητα των ΦΟΔΣΑ. Σήμερα, αρκετοί φορείς δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους λόγω ελλείψεων σε προσωπικό, τεχνική επάρκεια ή χρηματοδότηση. Για τον λόγο αυτό, η ΡΑΑΕΥ αναπτύσσει ένα πρότυπο χρηματοοικονομικό μοντέλο, το οποίο θα εμπλουτιστεί με τεχνικούς, ποιοτικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες, ώστε να αποτυπώνει πλήρως την κατάσταση κάθε φορέα.
Όπως τόνισε ο κ. Αραβώσης, «τέλος του έτους θα αποστείλουμε ένα report με όλους τους δείκτες για τους ΦΟΔΣΑ, με συγκριτική αξιολόγηση. Θα ξέρουμε την επίδραση του καθενός και πού υστερεί και πού υπερτερεί». Η έκθεση αυτή θα αποτελέσει εργαλείο πολιτικής για τα συναρμόδια υπουργεία, προσφέροντας μια συγκριτική εικόνα που θα βοηθήσει στη στοχευμένη ενίσχυση των αδύναμων κρίκων.
Ψηφιακή πλατφόρμα παραπόνων
Ένα από τα πιο καινοτόμα βήματα είναι η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας παραπόνων για τον κλάδο των αποβλήτων. Σήμερα, πολλές φορές πολίτες και φορείς διαμαρτύρονται ότι η ανακύκλωση «ακυρώνεται» στην πράξη, όταν τα ανακυκλώσιμα συλλέγονται μαζί με τα σύμμεικτα στο ίδιο απορριμματοφόρο. Η ΡΑΑΕΥ φιλοδοξεί να δώσει φωνή σε αυτούς τους προβληματισμούς, προσφέροντας ένα διαφανές κανάλι καταγγελιών.
Η πλατφόρμα θα δέχεται αναφορές σε τέσσερις κρίσιμες κατηγορίες: συλλογή σύμμεικτων και ανακυκλώσιμων με τα ίδια οχήματα, ανεξέλεγκτη διάθεση, παράνομη καύση και δυσλειτουργίες στις εγκαταστάσεις. Οι καταγγελίες θα διοχετεύονται στους αρμόδιους δήμους και ΦΟΔΣΑ, ενώ η Αρχή θα εκδίδει τακτικά reports για την ανταπόκριση, δημιουργώντας έτσι έναν μηχανισμό κοινωνικού ελέγχου και λογοδοσίας.
Πέρα από την πιστοποίηση επάρκειας, οι ΦΟΔΣΑ θα αρχίσουν να βαθμολογούνται με βάση πολυκριτηριακό σύστημα που αναπτύσσεται σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο. Ο στόχος είναι η κατάταξη να γίνεται με αντικειμενικό και διαφανή τρόπο. «Όλοι θα ξεκινούν από τη βάση, αλλά στη συνέχεια θα ξέρουμε ποιος παίρνει 8 ή 9 και ποιος μένει στο 6», είπε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ. Η διαδικασία αυτή θα δίνει στους καλύτερους φορείς ηθική και θεσμική αναγνώριση, ενώ θα δημιουργεί κίνητρο βελτίωσης για όσους υστερούν.
Software παρακολούθησης και τρεις ετήσιες αναφορές
Η νέα αρχιτεκτονική εποπτείας περιλαμβάνει και την ανάπτυξη ειδικού λογισμικού που θα συγκεντρώνει όλα τα δεδομένα των ΦΟΔΣΑ σε πραγματικό χρόνο. Το software θα επιτρέπει την άμεση αποτύπωση δεικτών και στοιχείων, βάζοντας τέλος στις καθυστερήσεις ή στις ελλείψεις στοιχείων.
Η ΡΑΑΕΥ σχεδιάζει τρεις επίσημες ετήσιες αναφορές: την ετήσια αξιολόγηση των ΦΟΔΣΑ, την παρουσίαση των δεικτών απόδοσης που θα διαβιβάζεται στα συναρμόδια υπουργεία, και την επικαιροποίηση της ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων και του οδηγού πιστοποίησης. Έτσι δημιουργείται ένα σύστημα συνεχούς παρακολούθησης και λογοδοσίας, το οποίο θα λειτουργεί ως «καθρέφτης» της απόδοσης των φορέων σε βάθος χρόνου.
Οδηγός πιστοποίησης και ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων
Κομβικό εργαλείο αποτελεί ο οδηγός πιστοποίησης, που εκπονήθηκε μετά από δημόσια διαβούλευση και θα επικαιροποιείται σε ετήσια βάση. Ο οδηγός παρέχει στις διοικήσεις των ΦΟΔΣΑ ένα ενιαίο πλαίσιο για την προετοιμασία τους, με σαφή κριτήρια και ελάχιστα απαιτούμενα δικαιολογητικά. Συμπληρωματικά, η ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων που έχει εκπονηθεί λειτουργεί ως «οδικός χάρτης» για το πώς ένας ΦΟΔΣΑ μπορεί να εξελιχθεί σε «ιδεατό φορέα», ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εποχής.
Τόσο ο οδηγός πιστοποίησης, όσο και η ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τους ΦΟΔΣΑ δεν θα αποτελέσουν δύο στατικά εργαλεία, αλλά θα επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι τα κριτήρια και οι κατευθύνσεις θα ανταποκρίνονται στις εξελίξεις και στις ανάγκες της αγοράς, διατηρώντας συνεχώς τη δυναμική τους.
Οι αλλαγές που δρομολογούνται απαντούν σε χρόνιες παθογένειες: την έλλειψη δεδομένων για τις ροές αποβλήτων, τις καθυστερήσεις σε έργα, τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες και την ανεπάρκεια εξειδικευμένου προσωπικού. Με τις νέες πρωτοβουλίες, η ΡΑΑΕΥ φιλοδοξεί να διαμορφώσει ένα διαφανές, αντικειμενικό και αποδοτικό πλαίσιο λειτουργίας, που θα δίνει απαντήσεις τόσο στους φορείς όσο και στους πολίτες.
«Το ζητούμενο είναι να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο ώστε να είναι καθαρά τα χαρτιά για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς», κατέληξε ο κ. Αραβώσης, σκιαγραφώντας το νέο θεσμικό και επιχειρησιακό περιβάλλον που θα έχει τεθεί σε εφαρμογή μέχρι το τέλος του έτους.
Όπως λένε πηγές στο energygame.gr οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών υπήρξαν για δεκαετίες ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην πρόοδο της διαχείρισης απορριμμάτων. «Not in my backyard» –όχι στην αυλή μου– και «not during my tenure» –όχι κατά τη διάρκεια της θητείας μου– ήταν οι φράσεις που χαρακτήριζαν τη στάση απέναντι σε κάθε νέο έργο. Η νοοτροπία αυτή καθυστέρησε για χρόνια κρίσιμες υποδομές, με αποτέλεσμα η χώρα να παραμένει πίσω σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Διαβάστε ακόμη
