Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στέλνει ένα καθαρό μήνυμα προς τη ΡΑΑΕΥ: ο «Οδηγός για την αξιολόγηση της διαχειριστικής ικανότητας των ΦοΔΣΑ» είναι χρήσιμο εργαλείο, όμως πρέπει να «κουμπώνει» ακριβώς στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο, να αναγνωρίζει τη μεταβατική πραγματικότητα των συγχωνεύσεων και να μη δημιουργεί αχρείαστο διοικητικό βάρος στους φορείς. Με αυτή τη στόχευση, το ΥΠΕΝ διατυπώνει συγκεκριμένες επισημάνσεις και ενστάσεις, που φωτίζουν τις γκρίζες ζώνες του κειμένου και προτείνουν πρακτικές διορθώσεις, χωρίς να αλλοιώνεται ο πυρήνας της αξιολόγησης.
Κεντρική γραμμή του υπουργείου είναι η θεσμική συνέπεια. Ο Οδηγός αντλεί ρητά τα κριτήρια του από την ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΣΔΥΥ/53924/460 και ενσωματώνει την υποχρέωση για επαρκή ανάκτηση χρηματοοικονομικού κόστους, συμπεριλαμβανομένου του κόστους αποκατάστασης και μεταφροντίδας· ως τεκμηρίωση, ζητά ισολογισμούς, προϋπολογισμούς και κανονισμούς τιμολόγησης, αλλά και ειδικά φύλλα Excel για τη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα και το κόστος αποκατάστασης. Το ΥΠΕΝ ζητά η εφαρμογή των κριτηρίων να αποτυπώνει ρητώς την ιεραρχία των κανόνων: ο νόμος υπερισχύει της ΚΥΑ και η αξιολόγηση να «πατά» όχι μόνο στην ελάχιστη στελέχωση της ΚΥΑ, αλλά και στα εγκεκριμένα ΟΕΥ/ΕΚΥ κάθε ΦοΔΣΑ, τα οποία ο ίδιος ο Οδηγός προβλέπει να υποβληθούν ως αυτοτελές προσάρτημα. Με άλλα λόγια, το σκέλος της στελέχωσης να βαθμολογείται με βάση το πραγματικό, εγκεκριμένο οργανωτικό αποτύπωμα του φορέα – και όχι να «κλειδώνει» αποκλειστικά στην ελάχιστη λίστα θέσεων της ΚΥΑ.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει το ΥΠΕΝ στην επικαιροποίηση του σκέλους για το τέλος ταφής. Ο Οδηγός, στη χρηματοοικονομική ενότητα, διατυπώνει την απαίτηση «να τεκμαίρεται η πλήρης ανάκτηση του τέλους ταφής». Ωστόσο, η διάταξη έχει ήδη τροποποιηθεί οι ΟΤΑ Α’ βαθμού και, από 1.1.2024, οι ιδιώτες που οδηγούν απευθείας απόβλητα σε ΧΥΤ είναι οι υπόχρεοι, ενώ ο ΦοΔΣΑ υποχρεούται να κοινοποιεί ετησίως στη ΓΓΣΔΑ και στον ΕΟΑΝ τα στοιχεία ταφής ανά δήμο· η απόδοση του τέλους γίνεται από τον προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας ή τον φορέα διαχείρισης ΧΥΤ στον ειδικό λογαριασμό του ΕΟΑΝ. Το ΥΠΕΝ, λοιπόν, ζητά η σχετική απαίτηση του Οδηγού να απαλειφθεί ή να αναδιατυπωθεί ώστε να συμβαδίζει πλήρως με το νέο σχήμα απόδοσης και ταμειακής ροής, όπως το ίδιο το κείμενο του Οδηγού ήδη αναγνωρίζει στο επεξηγηματικό του σημείωμα.
Στο οργανωτικό σκέλος, το ΥΠΕΝ ζητά οι κανόνες να αντανακλούν τη μεταβατική κατάσταση των ΦοΔΣΑ λόγω των συγχωνεύσεων. Ο Οδηγός, στηριγμένος στον ν. 5151/2024, καταγράφει 14 φορείς σε 13 Περιφέρειες και παραθέτει αναλυτικό πίνακα ανά Περιφέρεια. Στην πράξη όμως, ώσπου να ολοκληρωθούν οι συγχωνεύσεις, λειτουργούν περισσότεροι φορείς, με προσωπικό και ώριμα έργα σε εξέλιξη. Η αξιολόγηση, κατά τη θέση του υπουργείου, πρέπει να αναγνωρίζει ρητά αυτή τη «δίδυμη» πραγματικότητα: να επιτρέπει πλήρωση κριτηρίων μέσω προγραμματικών συμβάσεων, διαδημοτικών συνεργασιών ή δομών υποστήριξης και να αποφεύγει να τιμωρεί υπηρεσιακές καταστάσεις που οφείλονται αποκλειστικά στο ενδιάμεσο στάδιο της ενοποίησης.
Στα χρονοδιαγράμματα, το ΥΠΕΝ εισηγείται ρεαλισμό. Ο Οδηγός ορίζει ως καταληκτική ημερομηνία υποβολής του πλήρους φακέλου την 10η Οκτωβρίου κάθε έτους, ενώ μεταξύ των απαιτούμενων δικαιολογητικών περιλαμβάνονται ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους και ο κανονισμός τιμολόγησης. Επειδή όμως οι εγκρίσεις αυτών των εγγράφων συχνά ολοκληρώνονται αργότερα στον κύκλο λήψης αποφάσεων των οργάνων, το ΥΠΕΝ ζητά είτε μετατόπιση της προθεσμίας είτε ρητή ρήτρα «συμπλήρωσης φακέλου» μόλις εκδίδονται οι σχετικές αποφάσεις, χωρίς να καθίσταται εκπρόθεσμη η αρχική αίτηση. Η στόχευση είναι διπλή: να διασφαλιστεί το «κόψιμο» της διαδικασίας αξιολόγησης εντός έτους, αλλά και να μην τιμωρείται η τυπική αλληλουχία εγκρίσεων που δεν ελέγχουν οι ΦοΔΣΑ.
Στο μέτωπο της στελέχωσης, το υπουργείο ζητά καθαρή αποτύπωση του πραγματικού ανθρώπινου δυναμικού. Ο Οδηγός ήδη προβλέπει δύο ξεχωριστά προσαρτήματα: την ελάχιστη στελέχωση κατά ΚΥΑ και την κατάσταση βάσει ΟΕΥ/ΕΚΥ, καθώς και υποχρέωση για ψηφιακό οργανόγραμμα στο Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού για όσους υπάγονται στη γενική κυβέρνηση. Η θέση του ΥΠΕΝ είναι να μετρά περισσότερο το δεύτερο –το θεσμικά εγκεκριμένο οργανόγραμμα και οι καλυμμένες θέσεις–, με τεκμηρίωση της κάλυψης κρίσιμων λειτουργιών ακόμη και μέσω νόμιμων συνεργειών (π.χ. προγραμματικές συμβάσεις, μόνιμες/έκτακτες δομές υποστήριξης), τις οποίες ο Οδηγός επιτρέπει ρητά για την πλήρωση κριτηρίων.
Για το διοικητικό βάρος, το ΥΠΕΝ αναγνωρίζει θετικές δικλίδες και ζητά να γενικευτούν.
Ο Οδηγός περιλαμβάνει εκτενή λίστα δικαιολογητικών και πολλαπλά πρότυπα σε μορφή .xlsx, ωστόσο προβλέπει –ορθά– ότι έγγραφα που έχουν υποβληθεί σε προηγούμενο έτος και δεν έχουν τροποποιηθεί, δεν απαιτείται να κατατεθούν ξανά· αρκεί βεβαίωση μη μεταβολής. Η λογική αυτή, επισημαίνει το ΥΠΕΝ, πρέπει να επεκταθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερα υποκριτήρια, ώστε από τον δεύτερο κύκλο και μετά να λειτουργεί πραγματικά ως «κύλιση» φακέλου με επικαιροποιήσεις αντί για εκ νέου συλλογή ίδιων στοιχείων. Έτσι, ο Οδηγός θα υπηρετεί τον στόχο που ο ίδιος θέτει: μείωση του χρόνου και του φόρτου σε επόμενους κύκλους.
Στη χρηματοοικονομική ενότητα, τέλος, το ΥΠΕΝ συμφωνεί με την ανάγκη τεκμηρίωσης της βιωσιμότητας, ζητά όμως «λεπτό χειρισμό» ώστε τα εργαλεία να αντανακλούν την πραγματική οικονομική εικόνα. Η απαίτηση θετικού ισολογισμού ή, άλλως, έκθεσης συμμόρφωσης, είναι θεμιτή, όπως και η πρόβλεψη ειδικού φύλλου για το μελλοντικό κόστος αποκατάστασης υποδομών. Η θέση του υπουργείου είναι να συνοδευτούν αυτά με σαφείς τεχνικές οδηγίες για ομοιόμορφες παραδοχές (π.χ. ρυθμοί απόσβεσης, συντελεστές κόστους μεταφροντίδας, χρονισμός ανατιμήσεων), ώστε οι συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών ΦοΔΣΑ να είναι δίκαιες και τα ευρήματα αξιοποιήσιμα ρυθμιστικά.
Συνολικά, η θέση του ΥΠΕΝ δεν αμφισβητεί τον σκοπό του Οδηγού· τον ενισχύει. Ζητά διορθώσεις που διασφαλίζουν πλήρη ευθυγράμμιση με τη νομοθεσία για το τέλος ταφής, αναγνώριση της μεταβατικής λειτουργίας του συστήματος έως την οριστική ενοποίηση, τεκμηριωμένη αξιολόγηση της στελέχωσης με βάση τους εγκεκριμένους οργανισμούς, ρεαλιστικές προθεσμίες συναρτώμενες με τον κύκλο εγκρίσεων και μια πιο «έξυπνη» επαναληπτική διαδικασία, ώστε να μην αποτελέσει ο οδηγός ένα ακόμη διοικητικό οδόφραγμα.
Διαβάστε ακόμη
