Οι μεγάλοι πετρελαιοπαραγωγοί ετοιμάζονται να διεκδικήσουν ρόλο-κλειδί στο μέλλον της πλαστικής βιομηχανίας, στο πλαίσιο παγκόσμιας διάσκεψης που πραγματοποιείται αυτή την εβδομάδα στην Ελβετία. Αντιμέτωπες με πιο περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους «αντιπάλους», όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, στηρίζονται αυτή τη φορά σε έναν σημαντικό σύμμαχο: τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με το Politico.

Από τη Δευτέρα, αντιπρόσωποι από σχεδόν 180 χώρες συγκεντρώνονται στη Γενεύη για να διαπραγματευτούν τις λεπτομέρειες ενός «διεθνούς, νομικά δεσμευτικού εργαλείου απέναντι στη ρύπανση από πλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας ρύπανσης».

«Αυτή η φάση έχει τεράστια σημασία, γιατί είναι η τελευταία καλή μας ευκαιρία… να συμφωνήσουμε σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για τον περιορισμό της ρύπανσης από πλαστικά», προειδοποίησε  η πρέσβειρα του Παλάου στον ΟΗΕ, Ιλάνα Σάιντ, σε δηλώσεις της πριν από τις συνομιλίες.

Τα πλαστικά καταλήγουν στους ωκεανούς με ρυθμό περίπου 10 εκατ. τόνων τον χρόνο — και αυξάνονται, απειλώντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών αναμένεται σχεδόν να τριπλασιαστεί έως το 2050, ενώ τα μικροπλαστικά εντοπίζονται πλέον σε ανθρώπινους ιστούς, ακόμη και στο μητρικό γάλα.

Ωστόσο, οι βαθιές διαφωνίες για το αν και πώς πρέπει να μειωθεί η ίδια η παραγωγή πλαστικών —και όχι απλώς να βελτιωθεί η διαχείριση αποβλήτων— απειλούν να τινάξουν τις συνομιλίες στον αέρα. Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, που βλέπουν τα πλαστικά ως νέα πηγή ζήτησης για τα ορυκτά καύσιμα, έχουν μέχρι στιγμής μπλοκάρει κάθε πρόταση για μείωση της παραγωγής.

Οι εντάσεις αυτές διαρκούν καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών ετών διαπραγματεύσεων και δεν δείχνουν να υποχωρούν. Ήταν ένας από τους λόγους που ο προηγούμενος γύρος στη Μπουσάν της Νότιας Κορέας —ο οποίος επρόκειτο να είναι ο τελικός— κατέρρευσε τον Δεκέμβριο, σημειώνει το Politico.

Άλλα αγκάθια στις διαπραγματεύσεις είναι ο προσδιορισμός επικίνδυνων χημικών ουσιών που περιέχονται στα πλαστικά, καθώς και ο μηχανισμός χρηματοδότησης των μέτρων.

Η τελευταία ευκαιρία

Ομάδα χωρών που αυτοαποκαλούνται «Συμμαχία Υψηλής Φιλοδοξίας», μεταξύ των οποίων η Γαλλία, ο Παναμάς και τα Φίτζι, δημοσίευσαν την περασμένη εβδομάδα άρθρο γνώμης, υπογραμμίζοντας την κρισιμότητα των συνομιλιών. Οι υπουργοί προειδοποίησαν ότι η διαδικασία λαμβάνει χώρα «σε μια κρίσιμη στιγμή, όπου ο πολυμερής διάλογος απειλείται και ο προϋπολογισμός των Ηνωμένων Εθνών πιέζεται». Όπως σημειώνουν, «αυτή ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία για μια συμφωνία κατάλληλη για τον σκοπό της».

Η δήλωση αυτή αντανακλά την αυξανόμενη απειλή για το περιβαλλοντικό πολυμερές σύστημα, καθώς ο Τραμπ αποσύρει εκ νέου τις ΗΠΑ από διεθνείς θεσμούς — πιο πρόσφατα από την UNESCO.

Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χαρακτήρισε στο Politico τις διαπραγματεύσεις της Γενεύης ως «παράθυρο ευκαιρίας ζωτικής σημασίας». «Χάσαμε την ευκαιρία στη Μπουσάν», είπε. «Χρειαζόταν ακόμη δουλειά, και τώρα τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, καθώς έχουμε διαφορετικό πρόεδρο στις ΗΠΑ.»

Περίπου 95 χώρες της «υψηλής φιλοδοξίας» υποστηρίζουν έναν παγκόσμιο στόχο για τη μείωση της παραγωγής και της κατανάλωσης πρωτογενών πλαστικών πολυμερών, καθώς και μια «νομικά δεσμευτική υποχρέωση για την κατάργηση των πιο προβληματικών προϊόντων και χημικών ουσιών που περιέχονται στα πλαστικά».

Απέναντί τους βρίσκεται ο λεγόμενος «συνασπισμός όμορων» συμφερόντων, ομάδα πετρελαιοπαραγωγών και εξαγωγέων πλαστικών προϊόντων, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία. Το μπλοκ αυτό παρουσιάζεται ως υπερασπιστής της πλαστικής βιομηχανίας, η οποία αναμένεται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην κατανάλωση πετρελαίου, καθώς μειώνεται η χρήση του στις μεταφορές λόγω της μετάβασης στα ηλεκτρικά οχήματα.

Στον προηγούμενο γύρο συνομιλιών, το μπλοκ των «όμορων» κατηγορήθηκε ότι υιοθέτησε τακτικές καθυστέρησης και προσπάθησε να διχάσει το στρατόπεδο της υψηλής φιλοδοξίας ώστε να αποδυναμώσει τη συμφωνία.

«Οι χώρες των «συνασπισμός όμορων  κάνουν —και θα συνεχίσουν να κάνουν— τα πάντα για να μετατρέψουν τη συμφωνία σε συνθήκη διαχείρισης αποβλήτων πλαστικών, αντί για περιορισμό της παραγωγής», ανέφερε διπλωματική πηγή στο Politico.

Τα εμπόδια

Αυτή τη φορά, το «δόγμα drill baby drill (γεώτρησε)» της κυβέρνησης Τραμπ προστίθεται στις δυσκολίες. Ήδη από τον Ιανουάριο, διπλωμάτες προειδοποιούσαν ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να συμπαραταχθούν με τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες και να μπλοκάρουν κάθε πρόταση που στοχεύει στην πρόληψη της ρύπανσης από τη φάση της παραγωγής.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι φόβοι αυτοί επιβεβαιώνονται από τις ανεπίσημες συνομιλίες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής.

«Οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ παραμένουν οι ίδιοι», δήλωσε η ίδια πηγή. «Αλλά πλέον συντάσσονται πλήρως με τους “πρόθυμους” χώρες — δηλαδή είναι πρόθυμοι να συζητήσουν όλο τον κύκλο ζωής των πλαστικών αποβλήτων, αλλά αρνούνται οποιαδήποτε σκέψη περί περιορισμού της παραγωγής».

Οι μεγαλύτερες αβεβαιότητες αφορούν την Κίνα, τη Βραζιλία και την Ινδία — μεγάλους παραγωγούς και καταναλωτές πλαστικών. Οι χώρες της υψηλής φιλοδοξίας θεωρούν αυτές τις χώρες πιο πρόθυμες για συνεργασία από ό,τι το μπλοκ των «όμορων συμφερόντων», αν και οι θέσεις τους για τον περιορισμό της παραγωγής παραμένουν ασαφείς.

«Υπάρχουν θετικές μετατοπίσεις», δήλωσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος στο Politico. «Το χάσμα δεν είναι τόσο μεγάλο όσο παλιά — αν και παραμένει.»

Ωστόσο, και η ΕΕ δηλώνει έτοιμη να κάνει κάποιες παραχωρήσεις, δείχνοντας διάθεση να αποσύρει προς το παρόν την απαίτηση για σαφή στόχο περιορισμού της παραγωγής πλαστικών.

«Θέλουμε να δούμε αναγνώριση της μη βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης στο κείμενο της συμφωνίας. Εάν αυτό αποτυπωθεί ως όριο ή στόχος, μάλλον δεν είναι εφικτό σε αυτό το στάδιο, δεδομένων των αντίθετων θέσεων. Παραμένουμε όμως δεσμευμένοι σε μια συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος», κατέληξε.

Διαβάστε ακόμη