Με δύο σημαντικές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και εν μέσω καύσωνα, το Συμβουλευτικό Κέντρο για την Ενεργειακή Φτώχεια (EPAH) έστρεψε τα φώτα σε μια αυξανόμενη, αλλά μέχρι σήμερα σχεδόν αόρατη απειλή για τα ευάλωτα νοικοκυριά στην Ευρώπη: την ενεργειακή φτώχεια το καλοκαίρι. Η ανάγκη για μια συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση αναδείχθηκε για άλλη μια φορά στο προσκήνιο, καθώς παρουσιάστηκαν στοιχεία που αποτυπώνουν τη διάσταση του προβλήματος: παρότι η ζήτηση για ψύξη στην Ευρώπη έχει τετραπλασιαστεί από το 1979, μόλις το 19% των ευρωπαϊκών νοικοκυριών διαθέτει κλιματιστικό -έναντι 90% στις ΗΠΑ.
Η πρώτη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουλίου 2025, συγκεντρώνοντας περίπου 70 επαγγελματίες, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ερευνητές και εκπροσώπους κοινοτήτων από όλη τη Νότια Ευρώπη. Στο επίκεντρο της συζήτησης τέθηκαν θέματα όπως: οι επιπτώσεις του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας στην εσωτερική θερμική δυσφορία, η ανάγκη για άμεσες προστατευτικές παρεμβάσεις και μακροπρόθεσμες δομικές αλλαγές, η σημασία συνδυασμού της παραδοσιακής γνώσης ψύξης με σύγχρονες τεχνολογίες, και ο ρόλος της πολυεπίπεδης συλλογής δεδομένων και της συμμετοχής των κοινοτήτων στην ανάπτυξη αποτελεσματικών λύσεων.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, κυριάρχησε η άποψη ότι η θερινή ενεργειακή φτώχεια απαιτεί διαφορετικές προσεγγίσεις από τη χειμερινή, όπως νέα εργαλεία μέτρησης, ειδικούς δείκτες και προσαρμοσμένα θεσμικά πλαίσια. Μεταξύ των ομιλητών, η Marine Cornelis, Διευθύντρια της Next Energy Consumer, παρουσίασε μια σφαιρική εικόνα της θερινής ενεργειακής φτώχειας, με έμφαση στον αστικό χαρακτήρα του φαινομένου, προτείνοντας οκτώ βασικές πολιτικές παρεμβάσεις:
- Ορισμό σχετικών δεικτών,
- Ενίσχυση συλλογής δεδομένων,
- Στήριξη φυσικών λύσεων και ενεργειακής αποδοτικότητας,
- Ένταξη της θερινής ενεργειακής φτώχειας στον πολεοδομικό σχεδιασμό,
- Ανάπτυξη αποδοτικών τεχνολογιών ψύξης με ευέλικτα τιμολόγια,
- Διεύρυνση χρηματοδοτικών μηχανισμών,
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων και ενημέρωσης,
- Ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης.
Ακόμη, ο Δρ. Pedro Palma, ερευνητής στο NOVA School of Science and Technology – FCT NOVA εξήγησε τη σημασία των διαγνωστικών εργαλείων σε διαφορετικά επίπεδα. Όπως είπε, οι εθνικές αναλύσεις βοηθούν στον σχεδιασμό γενικών πολιτικών, αλλά οι τοπικές και περιφερειακές μελέτες είναι πιο χρήσιμες για να εντοπιστούν οι ευάλωτες ομάδες και να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις των μέτρων. Παρουσίασε στοιχεία από την Πορτογαλία, όπου το 38% των νοικοκυριών δηλώνει ότι δυσκολεύεται να κρατήσει το σπίτι του δροσερό το καλοκαίρι. Στη Λισαβόνα το ποσοστό φτάνει το 57%, ενώ στο Πόρτο είναι 23%. Ο Palma τόνισε ότι χωρίς τοπικά δεδομένα δεν μπορούν να σχεδιαστούν ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Άνθρωποι δροσίζονται στην παραλία κατά τη διάρκεια καύσωνα στο Oeiras κοντά στη Λισαβόνα, Πορτογαλία © EPA/ANTONIO COTRIM
Το 19ο Lunch Talk, που πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουλίου 2025, είχε σχεδόν την ίδια απήχηση με την πρώτη εκδήλωση συγκεντρώνοντας πάνω από 70 συμμετέχοντες. Με συντονίστρια τη Marta Garcia, CEO της ECOSERVEIS, η συζήτηση εστίασε στην κοινωνικά δίκαιη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τα πολλαπλά ευαλωτότητας που σχετίζονται με τον καύσωνα.
Παράλληλα, η εμπειρογνώμονας για την κλιματική αλλαγή στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA), Julie Berckmans, παρουσίασε την πρώτη Ευρωπαϊκή Εκτίμηση Κινδύνου από την Κλιματική Αλλαγή (EUCRA), που εντοπίζει τη θερμική καταπόνηση ως έναν από τους πιο σοβαρούς κινδύνους. Ανέφερε πως 19% των κατοίκων της ΕΕ δεν μπορούν να διατηρήσουν άνετες θερμοκρασίες στο σπίτι το καλοκαίρι, με δυσανάλογο αντίκτυπο στους χαμηλόμισθους, στους ηλικιωμένους, στα παιδιά, στους εξωτερικούς εργαζόμενους και σε όσους ζουν σε συνθήκες κακής στέγασης. Επιπλέον, η Berckmans μοιράστηκε μερικά παραδείγματα από την Ευρώπη, ως πρότυπα. Στη Γαλλία, υπάρχει ένας κανόνας που επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να αυξήσουν το ενοίκιο έως και 15% του κόστους ανακαίνισης, αλλά μόνο εάν οι αναβαθμίσεις πληρούν τα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης. Αυτό βοηθά στην αποφυγή μεγάλων αυξήσεων ενοικίου μετά τις βελτιώσεις. Στο Βέλγιο, το πρόγραμμα Sociale Energie Sprong χρησιμοποιεί έτοιμα δομικά στοιχεία για την ταχεία αναβάθμιση των κοινωνικών κατοικιών, γεγονός που καθιστά τις ανακαινίσεις ταχύτερες και πιο προσιτές. Ενθάρρυνε επίσης τους συμμετέχοντες να επισκεφθούν την πλατφόρμα Climate-ADAPT της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, η οποία περιλαμβάνει χρήσιμα εργαλεία και παραδείγματα, όπως το πρόγραμμα Paris Oasis Schoolyard, το οποίο μετατρέπει τις ζεστές, πλακόστρωτες αυλές των σχολείων σε πιο δροσερούς, σκιερούς χώρους για τα παιδιά.
Καύσωνας στο Παρίσι, στη Γαλλία © EPA/TERESA SUAREZ
Τελικά, και στις δύο εκδηλώσεις, οι ομιλητές συμφώνησαν πως, σε αντίθεση με τη χειμερινή ενεργειακή φτώχεια που αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο, η θερινή παραμένει υποτιμημένη σε ενεργειακές, στεγαστικές και υγειονομικές πολιτικές. Το γενικό συμπέρασμα ήταν πως καθώς τα ακραία φαινόμενα καύσωνα γίνονται η νέα κλιματική πραγματικότητα της Ευρώπης, η ανάγκη για δράση και συνδυασμό άμεσων προστατευτικών μέτρων -όπως κιτ ψύξης, δημόσιοι δροσεροί χώροι και έγκαιρη ενημέρωση – δεν «σηκώνει» άλλες καθυστερήσεις.
Διαβάστε ακόμη
