Σε μια από τις πλέον κρίσιμες καμπές της πρόσφατης ιστορίας της, η Θεσσαλία βρίσκεται αντιμέτωπη με το φάσμα της λειψυδρίας και την απειλή της ερημοποίησης. Η εικόνα που αναδύεται παραπέμπει σε εποχές μεγάλης αγωνίας, όπως τα ξηρά καλοκαίρια του 1991 και του 1997, όταν η διαχείριση του νερού βρέθηκε στα όρια της κατάρρευσης και οι κοινωνικές εντάσεις στους κάμπους χτύπησαν κόκκινο. Η σημερινή κατάσταση εμφανίζεται ακόμη πιο περίπλοκη, καθώς μετά την καταστροφή που προκάλεσε ο κυκλώνας Daniel, ο έλεγχος στο αρδευτικό δίκτυο έχει χαθεί, τα φράγματα παραμένουν σε εγκατάλειψη και οι αρμόδιοι φορείς διαγκωνίζονται για τις ευθύνες, με την κυβέρνηση να κρατά αποστάσεις.
Περισσότερα από 30.000 στρέμματα με όψιμες καλλιέργειες στον βόρειο νομό Λάρισας και άλλες εκτάσεις συνολικού εμβαδού άνω των 50.000 στρεμμάτων σε Καρδίτσα, Τρίκαλα και Μαγνησία κινδυνεύουν άμεσα. Οι αγρότες μιλούν για μια κατάσταση που θα κριθεί μέσα στις επόμενες τρεις εβδομάδες, στηριγμένη κυρίως στα αποθέματα της λίμνης Πλαστήρα, που ακόμη εμφανίζει κάποια αντοχή. «Μετά, σχόλασε ο γάμος», προειδοποιούν χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, αυτό που συνθέτει ένα επιπλέον στρώμα έντασης είναι η σύγκρουση ανάμεσα στον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), την Περιφέρεια Θεσσαλίας και τους Δήμους, που εμφανίζονται ανήμποροι να συνεννοηθούν σε ένα κρίσιμο θέμα που καθορίζει την επιβίωση του αγροτικού πληθυσμού. Οι καταγγελίες και τα νομικά έγγραφα διαδέχονται το ένα το άλλο. Ο περιφερειάρχης Δημήτρης Κουρέτας κατήγγειλε πως ο ΟΔΥΘ κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά κατά της Περιφέρειας για τη λειτουργία του θυροφράγματος στον Παλαμά, υποστηρίζοντας ότι έχει την ευθύνη. Αντιτείνοντας, ο περιφερειάρχης υποστήριξε ότι η αρμοδιότητα ανήκει στον Δήμο Παλαμά και διερωτήθηκε γιατί στοχοποιείται η Περιφέρεια. Παράλληλα, κατηγόρησε την κυβέρνηση για καθυστερήσεις στην υλοποίηση των εξαγγελθέντων έργων, σημειώνοντας ότι έχουν περάσει πάνω από δώδεκα μήνες από τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη Νίκαια για σειρά υδατικών παρεμβάσεων, χωρίς να υπάρχει σαφής ενημέρωση για την πρόοδο και τα χρονοδιαγράμματα.
Η διοικητική σύγχυση και η απουσία ενός ενιαίου και συγκροτημένου σχεδίου διαχείρισης των υδάτων συνδυάζονται με τις προβλέψεις για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, οι οποίες κάθε άλλο παρά αισιόδοξες είναι. Ο ευρωπαϊκός Νότος, στον οποίο ανήκει και η Ελλάδα, χαρακτηρίζεται πλέον από την επιστημονική κοινότητα ως «hotspot» των μεταβολών που επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Ο ομότιμος καθηγητής για την κλιματική αλλαγή, Θεοφάνης Γέμτος, προειδοποιεί πως περιοχές όπως η Θεσσαλία κινδυνεύουν με ερημοποίηση, ένα φαινόμενο που συνδέεται με την υποβάθμιση της γονιμότητας των εδαφών και την εξάντληση των φυσικών πόρων, πρωτίστως του νερού.
Η αύξηση της θερμοκρασίας θα ενισχύσει τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ η μείωση των βροχοπτώσεων και η πολλαπλασιαστική αύξηση των ημερών καύσωνα θα καταστήσουν ολοένα δυσκολότερη τη διατήρηση των καλλιεργειών στον θεσσαλικό κάμπο. Ο καθηγητής τονίζει ότι, ήδη, τα δύο τελευταία χρόνια παρατηρείται ουσιαστική μείωση των αποδόσεων στις αρδευόμενες καλλιέργειες και εκτιμά ότι, αν δεν υλοποιηθούν έργα αποθήκευσης νερού όπως προβλέπουν τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και οι Στρατηγικές για την αντιμετώπιση πλημμυρικών κινδύνων, η κατάσταση θα επιδεινωθεί.
Εκτός από την ξηρασία, ο θεσσαλικός κάμπος δοκιμάζεται και από τη διάβρωση των εδαφών λόγω των έντονων βροχοπτώσεων, με αποτέλεσμα τη σταδιακή καταστροφή του φυσικού κεφαλαίου της περιοχής. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής, αν δεν υπάρξει γενναία αλλαγή πορείας, η Θεσσαλία θα καταστεί ακατάλληλη για ανθρώπινη δραστηριότητα, με τους κατοίκους να την εγκαταλείπουν.
Η πρόταση του κ. Γέμτου περιλαμβάνει την ταυτόχρονη δημιουργία ταμιευτήρων στους γύρω ορεινούς όγκους με δυνατότητα υδροηλεκτρικής παραγωγής, την οριστική διακοπή της υπεράντλησης υπόγειων υδροφορέων και την προσαρμογή των καλλιεργητικών πρακτικών. Τα μέτρα αυτά, όπως υπογραμμίζει, πρέπει να ενταχθούν στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, ώστε να εξασφαλιστούν στοχευμένες ενισχύσεις που θα βοηθήσουν στην ταχύτερη προσαρμογή των αγροτών και την αποτροπή της εγκατάλειψης των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συζήτηση για το έργο της εκτροπής του Αχελώου επανέρχεται στο προσκήνιο. Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας κάλεσε την κυβέρνηση να πάρει ξεκάθαρη θέση ενόψει της νέας εκδίκασης της προσφυγής ακύρωσης του έργου από φορείς της Αιτωλοακαρνανίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας τον Οκτώβριο, θέτοντας έτσι εκ νέου το ζήτημα της στρατηγικής αξιοποίησης των υδατικών πόρων για το μέλλον της Θεσσαλίας.
Σε μια συγκυρία που η κλιματική κρίση μεταφράζεται σε υπαρξιακή απειλή για την αγροτική παραγωγή και το οικοσύστημα της κεντρικής Ελλάδας, η έλλειψη ενός σταθερού πλαισίου διακυβέρνησης και η αδυναμία εφαρμογής συνεκτικών πολιτικών θέτουν εν αμφιβόλω την ανθεκτικότητα ολόκληρης της περιοχής. Το νερό, από κοινό αγαθό, μετατρέπεται σε αιτία σύγκρουσης και ο χρόνος για ουσιαστικές αποφάσεις μετρά πλέον αντίστροφα.
Διαβάστε ακόμη
