Στις δασωμένες πλαγιές γύρω από το χωριό Καλάβρυτα, στη νοτιοδυτική Ελλάδα, εκατοντάδες ετοιμοθάνατα έλατα ξεχωρίζουν μέσα στο σκούρο πράσινο φύλλωμα· οι εύθραυστες, κοκκινωπές βελόνες τους αποτελούν ένα τραγικό σημάδι του πώς η ξηρασία απομυζά αργά τη ζωή από τη φύση, γράφει χαρακτηριστικά το Reuters.
Τα έλατα είναι γνωστό ότι χρειάζονται ψυχρότερα, υγρά κλίματα. Ωστόσο, οι παρατεταμένες ξηρασίες των τελευταίων ετών — συνδεδεμένες με τη ραγδαία αλλαγή του κλίματος στην Ελλάδα — τα αφήνουν εκτεθειμένα σε προσβολές από παράσιτα, όπως εξηγούν επιστήμονες και ντόπιοι.
«Παλαιότερα, βλέπαμε μεμονωμένα νεκρά δέντρα διασκορπισμένα ανάμεσα στα υγιή», λέει η Κατερίνα Κολύρου, προϊσταμένη του τοπικού δασαρχείου στα Καλάβρυτα, ένα χωριό φημισμένο για τα δάση ελληνικής ελάτης (Abies cephalonica). «Τώρα, δυστυχώς, ανάμεσα στα νεκρά προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα λίγα εναπομείναντα υγιή πράσινα έλατα».
Η μειωμένη υγρασία καθιστά τα έλατα πιο ευάλωτα σε επιθέσεις από έντομα που τρυπούν τον φλοιό τους για να γεννήσουν αυγά και να δημιουργήσουν στοές. Αυτές οι στοές διακόπτουν τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών από τις ρίζες στα κλαδιά, οδηγώντας τελικά στον θάνατο των δέντρων.
«Πρόκειται για έντομα ξυλοφάγα», λέει ο Δημήτρης Αβτζής, δασικός εντομολόγος και διευθυντής έρευνας στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό ΔΗΜΗΤΡΑ. «Δεν σχηματίζουν τόσο μεγάλους πληθυσμούς όσο τα έντομα του φλοιού, αλλά είναι εξίσου καταστροφικά».
Το 2024 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί παγκοσμίως, με τη μέση θερμοκρασία να ξεπερνά για πρώτη φορά τους 1,5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Στην Ελλάδα, οι θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά τον ίδιο βαθμό μεταξύ 1991 και 2020 — αλλά σε ορισμένες ορεινές περιοχές στα βορειοδυτικά, η αύξηση έφτασε τους 2°C, όπως δήλωσε ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ο οποίος ηγήθηκε σχετικής μελέτης για την αύξηση θερμοκρασιών και τη μείωση του χιονιού.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των ημερών με κάλυψη εδάφους από χιόνι — μια ακόμη κρίσιμη πηγή υγρασίας για τα έλατα. Εκτίμησε ότι η κάλυψη από χιόνι έχει μειωθεί κατά 30-40% μέσα στα χρόνια.
Η υποχώρηση των δασών από έλατα, που παρατηρείται και στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα Ιόνια Νησιά, δεν αποτελεί ελληνική αποκλειστικότητα. Στην επαρχία Ουέσκα της Ισπανίας, μια άλλη μεσογειακή περιοχή, η λευκή ελάτη (Abies alba) των Πυρηναίων παρουσιάζει επίσης σημάδια υποχώρησης τα τελευταία χρόνια — κάτι που οι επιστήμονες συνδέουν με την ακραία ζέστη.
Στα Καλάβρυτα, οι αρχές σχεδιάζουν να απομακρύνουν τα νεκρά και προσβεβλημένα δέντρα για να περιορίσουν τις ζημιές. Ωστόσο, αυτό ίσως να μην είναι αρκετό για να σωθούν τα δάση.
«Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή», λέει ο Λαγουβάρδος. «Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τη μετριάσουμε ή να βρούμε λύσεις. Δεν μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε χιόνι».
Καλάβρυτα © ΚΑΜΣΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ/ Intime
Διαβάστε ακόμη
